Astronomët kanë përdorur teleskopin hapësinor James Webb për të vëzhguar Earendelin, yllin më të largët të zbuluar ndonjëherë.
Earendel është aq i largët saqë drita e yjeve e parë nga teleskopi Webb u emetua brenda miliarda viteve të para të universit. Universi vlerësohet të jetë rreth 13.8 miliardë vjet i vjetër.
Vlerësimet e mëparshme sugjerojnë se ylli është 12.9 miliardë vite dritë larg nga Toka, por duke pasur parasysh zgjerimin e universit dhe sa kohë ka udhëtuar drita për të arritur tek ne, astronomët besojnë se Earendel aktualisht është 28 miliardë vite dritë larg.
Emri i yllit rrjedh nga fjalët e vjetra angleze që do të thotë “yll i mëngjesit” ose “dritë në rritje”.
Teleskopi Hapësinor Hubble zbuloi për herë të parë Earendelin në vitin 2022.
Vëzhgimet e Webb kanë zbuluar njohuri të reja rreth yllit tepër të largët.
Earendeli është një yll masiv i tipit B, rreth 1 milion herë më i ndritshëm se dielli ynë dhe dy herë më shumë i nxehtë.
Ylli është në galaktikën Sunrise Arc dhe ishte i vëzhgueshëm vetëm sepse një grup masiv galaktikash i quajtur WHL0137-08 që ekziston midis Tokës dhe Earendel-it e zmadhonte objektin e largët.
Ky fenomen quhet lente gravitacionale, e cila ndodh kur objektet më të afërta veprojnë si një xham zmadhues për objektet e largëta. Graviteti në thelb shtrembëron dhe zmadhon dritën e galaktikave të largëta të sfondit. Në këtë rast, grupi i galaktikave e intensifikoi dritën e Earendel mijëra herë.
Aftësitë e Webb-it për të parë në universin e largët dhe për të vëzhguar në dritën infra të kuqe, e cila është e padukshme për syrin e njeriut, zbuluan gjithashtu detaje në galaktikën Sunrise Arc. Observatori hapësinor vuri re zona të lindjes së yjeve dhe grupime të vogla yjesh.
Astronomët vazhdojnë të analizojnë të dhënat nga vëzhgimi i Ueb-it për të përcaktuar distancën e saktë të galaktikës Harku i diellit.
Studimi i yjeve dhe galaktikave jashtëzakonisht të largëta që kanë origjinën më afër Big Bang-ut, mund të plotësojë boshllëqet që kanë astronomët rreth ditëve të para të universit dhe të sigurojë një paraqitje të shkurtër të asaj se si mund të ishte dukur galaktika jonë e Rrugës së Qumështit miliarda vjet më parë.
Aftësia e Uebit për të studiuar një objekt kaq të largët dhe të vogël është inkurajuese për astronomët. Mund të jetë e mundur përfundimisht të dallohen yjet e parë të lindur nga elementë të papërpunuar si hidrogjeni dhe heliumi menjëherë pas lindjes së universit./Albeu.com/.
