Galeria kombëtare e Australisë do të kthejë tre skulptura prej bronzi të shekullit të 9-të dhe të 10-të në Kamboxhia, pasi ato u zbuluan se ishin të vjedhura.
Kjo pason një hetim dhjetëvjeçar të kryer nga të dy vendet për të përcaktuar origjinën e punimeve.
Qeveria e Kamboxhias e përshëndeti lëvizjen historike si “një hap të rëndësishëm drejt korrigjimit të padrejtësive të së kaluarës”.
Lëvizja vjen mes një shtytjeje globale për kthimin e mallrave kulturore të grabitura.
Të tre veprat e artit erdhën fillimisht nga Mbretëria Champa që dikur banonte në Vietnam dhe pjesë të Kamboxhias.
Galeria Kombëtare e Australisë (NGA) thotë se i bleu skulpturat në vitin 2011 për 2.3 milionë dollarë Australianë (1.18 milionë £; 1.5 milionë dollarë) nga kontrabandisti britanik i artefakteve Douglas Latchford, i cili vdiq në vitin 2020.
Latchford është implikuar në tregtinë e paligjshme të antikiteteve që nga viti 2016 sipas NGA, me akuza të ngritura kundër tij në vitin 2019 në lidhje me trafikimin e supozuar të artefakteve të vjedhura dhe të grabitura kamboxhiane.
Sipas ABC, tre statujat u gërmuan në një fushë në Tboung Khmum në lindje të Kamboxhias në vitin 1994 përpara se të kontrabandoheshin te tregtarët ndërkombëtarë të artit përtej kufirit në Tajlandë dhe të përfundonin në koleksionin e zotit Latchford.
Vajza e Latchford, Nawapan Kriangsak, punoi së bashku me studiues nga NGA dhe Ministria e Kulturës dhe Arteve të Bukura të Kamboxhias për të ndihmuar në kthimin e mallrave.
Punimet do të qëndrojnë të ekspozuara në NGA në Canberra për tre vjet, ndërsa Kamboxhia përgatit një shtëpi të re për to në Phnom Penh.
“Është një mundësi për të korrigjuar një gabim historik, por gjithashtu për të forcuar lidhjet tona dhe për të thelluar mirëkuptimin tonë,” tha e dërguara speciale e Australisë për Artet Susan Templeman në një ceremoni dorëzimi të premten.
Kamboxhia ka vazhduar t’u bëjë thirrje qeverive ndërkombëtare që të rikuperojnë mijëra sende antike që ajo thotë se janë vjedhur nga tempujt e saj të lashtë, duke përfshirë disa që ajo thotë se janë të vendosura në Muzeun Victoria dhe Albert dhe Britanik.
Është hera e dytë që NGA heq artin e vjedhur nga koleksioni i saj në vitet e fundit.
Në vitin 2021, galeria ktheu një sërë artefaktesh në Indi, disa që datojnë në shekullin e 11-të, të cilat ishin të lidhura me kontrabandistin e supozuar të antikiteteve Subhash Kapoor dhe tregtarin e ndjerë të artit në Nju Jork, William Wolff.
Në nivel global, vazhdojnë përpjekjet për riatdhesimin e antikave të rëndësishme kulturore te pronarët e tyre origjinal.
Në mars, u njoftua se katër shtizat aborigjene të marra nga eksploruesi britanik Kapiten Xhejms Kuk dhe grupi i tij zbarkues kur mbërritën për herë të parë në Australi në 1770 do t’u ktheheshin pronarëve të tyre tradicionalë.
Shtizat ishin vendosur në Universitetin e Kembrixhit dhe kthimi i tyre është rezultat i një fushate 20-vjeçare nga komunitetet e Kombeve të Parë./Albeu.com.
