Në ditët e para të pushtimit rus të Ukrainës, presidenti i vendit, Volodymyr Zelensky, kishte shprehur publikisht – me tone dramatike – shqetësimin e tij për mundësinë e vrasjes së tij nga forcat ruse.
Një vit më vonë situata ka ndryshuar ndjeshëm nga kaosi i ditëve të para dhe vetë presidenti ukrainas deklaron se “nuk ka mundësi të shqetësohet për diçka të tillë” dhe “nuk dëshiron të mendojë për të”.
Ky sigurisht nuk është rasti për aleatët perëndimorë dhe zyrtarët ukrainas, të cilët, nga ana e tyre, nuk mund të lejojnë të injorojnë një skenar të tillë. Në fund të fundit, pas sulmeve me dron në Kremlin dhe Moskë, shumë zyrtarë rusë, si dhe drejtues të opinionit publik, kërkuan shfarosjen e Zelenskit.
Këshilltari kryesor i presidentit ukrainas, Mykhailo Podoliak, ka pohuar se tashmë ka pasur të paktën një duzinë tentativash të rënda për vrasje nga diversantë dhe agjentë rusë, si dhe ushtarë çeçenë dhe luftëtarë të organizatës mercenare Wagner.
Sipas Politico, pavarësisht refuzimit të shumë zyrtarëve ukrainas për të diskutuar publikisht këtë skenar makabër, është fakt se ekziston një plan alternativ në rast se Volodymyr Zelensky vritet. Sekretari amerikan i Shtetit, Anthony Blinken, konfirmoi “planin B”.
“Ukrainasit kanë plane – për të cilat nuk do të flas ose nuk do të hyj në detaje – për t’u siguruar që ekziston ajo që ne do ta quajmë “vazhdimësi e qeverisë”. Në një mënyrë apo tjetër”, tha ai për CBS News.
Në mënyrë tipike, sipas kushtetutës, linja e trashëgimisë është e qartë.
“Kur presidenti nuk është në gjendje të përmbushë detyrat e tij, kryetari i parlamentit ukrainas merr përsipër përgjegjësitë e tij”, tha Mykola Knyazhytsky, një ligjvënës nga qyteti perëndimor i Lviv. “Prandaj, nuk do të kishte vakum lidershipi.”
Por realiteti është se Kryetari i Parlamentit Ruslan Stefanchuk, një anëtar i partisë së Zelensky, nuk është shumë i popullarizuar në shoqërinë ukrainase, duke qëndruar në gjysmën e vlerësimit të popullaritetit të Zelensky. Dhe përveç kësaj, dyshime serioze për personin e tij shprehen edhe nga opozita.
“Unë nuk mendoj se fytyra ka rëndësi. Tani ekziston një grup i fortë drejtues dhe mendoj se do të ketë një qeveri kolektive (përfshirë nëse Zelensky vritet)”, tha Adrian Karatnycky, bashkëpunëtor i lartë në Qendrën Eurasia të Këshillit Atlantik.
Bordi ka të ngjarë të përbëhet nga Stefanchuk si kreu ligjor, së bashku me Andrii Yermak, kreun e zyrës së presidentit, ministrin e jashtëm Dmytro Kuleba dhe ministrin e mbrojtjes Oleksii Reznikov. Dhe Valery Zaluzhny do të mbetej si gjenerali kryesor i vendit.
“Vendi ka arritur një pikë solidariteti dhe uniteti kombëtar shumë substancial, kështu që nëse diçka e tmerrshme do t’i ndodhte Zelenskyt, nuk do të ishte aq vendimtare sa mendojmë ne”, tha Adrian Karatnycky, autor i “Fushë beteje Ukraina: Nga Pavarësia në Lufta Ruse”.
Ai gjithashtu vuri në dukje se Ukraina ka krijuar një makinë të mirë administrative, ushtarake dhe diplomatike.
“Nuk dua të them se Zelensky nuk ka asnjë lidhje me të, por mendoj se uniteti i vendit është çelësi i nevojshëm”, shtoi ai.
Në vazhdim, Karatnycky thekson se megjithëse vdekja e Zelensky do të ishte një tronditje e rëndësishme psikologjike, për të kuptuar ndikimin e saj të mundshëm, duhet të kuptojmë se sa shumë ka ndryshuar Ukraina që nga pushtimi rus.
“Në thelb, sulmi i Putinit ndihmoi pa dashje të krijohej një ndjenjë e re e fortë kombëtare dhe të formoheshin institucione të respektuara nga shoqëria, të bashkuara në qëllime të përbashkëta. Është e rëndësishme të mbani mend se faktorët kryesorë në luftën e Ukrainës kundër agresionit rus janë qëndrueshmëria e forcave të armatosura, aftësia e administratës dhe fitoret në front”, tha Mykola Knyazhytsky, një ligjvënës i opozitës. “Kjo është ajo që ka më shumë rëndësi për sa i përket stabilitetit politik të Ukrainës.”
“Lidhja e dobët” në Perëndim
Ndoshta, nëse ka një hallkë të dobët në skenarin e vrasjes së Zelensky, ajo nuk është në Ukrainë, por midis aleatëve të saj. Ukrainasit duket se kanë një pikëpamje të ekuilibruar për presidentin e vendit, duke njohur pikat e tij të forta, por edhe dobësitë e tij. Ai është pritur me lavdërime për udhëheqjen e tij gjatë luftës, por edhe me kritika të forta për gabimet e tij, veçanërisht për shkak se ai u shfaq i papërgatitur për pushtimin, të cilin pavarësisht paralajmërimeve e konsideroi të pamundur.
Përkundrazi – komunikativisht – mediat ndërkombëtare e kanë ekzagjeruar Zelenskin si një personalitet karizmatik. Në këtë mënyrë, ata ia dolën ta shndërrojnë Presidentin ukrainas nga një person me aftësi të kufizuara – në kohë paqeje – në një “politikan të mahnitshëm dhe të madh” që udhëheq betejën e “botës së lirë”.
Asgjësimi i saj eventual do të linte shumë në Perëndim në “boshllëk”, duke shkaktuar dyshime dhe pasiguri të mëdha për vazhdimin e luftës. Si zhvillim mund të rrisë presionin nga Perëndimi për negociata dhe kompromise.
