Matthew Karnitsching and Wojciech Kosc, Politico.eu
Kur një qytet në kufi me Ukrainën u godit nga një raketë javën e kaluar, duke shkaktuar dy viktima, disa liderë europianë u shqetësuan po aq për mënyrën se si do të reagonte qeveria e krahut të djathtë të Polonisë, aq edhe për mundësinë që Rusia të kishte urdhëruar sulmin.
Mosbesimi i Polonisë dhe antipatia e thellë e qeverisë aktuale ndaj Moskës shkaktoi shqetësim nga Brukseli në Berlin se Varshava mund të ndërmerrte veprime të nxituara.
Sidoqoftë, në vend që të humbiste durimin, Varshava qëndroi stoike, duke i vendosur forcat e saj të armatosura në gatishmëri, deri në momentin që do të kuptonte se çfarë kishte ndodhur.
Kjo qetësi lindi nga një realitet i thjeshtë që ka ekzistuar për vite me radhë në pjesën më të madhe të Europës: Polonia ka atë që është ndoshta ushtria më e mirë e Europës. Dhe vetëm sa do të forcohet.
Polonia për shkak të paranojës së saj ndaj Rusisë po ndërton atë që tani është në rrugën e duhur për t’u bërë forca tokësore më e fuqishme në BE.
“Ushtria polake duhet të jetë aq e fuqishme sa të mos ketë nevojë të luftojë e vetme për shkak të fuqisë së saj”, tha kryeministri Mateusz Morawiecki në prag të ditës së pavarësisë së Polonisë.
“Polonia është bërë partneri ynë më i rëndësishëm në Europën kontinentale,” tha një zyrtar i lartë i ushtrisë amerikane në Europë, duke përmendur rolin vendimtar që Polonia ka luajtur në mbështetjen e Ukrainës dhe në mbështetjen e mbrojtjes së NATO-s në Balltik.
Ndërsa Gjermania, tradicionalisht aleati kryesor i Amerikës në rajon, mbetet një pikë kyçe si një qendër logjistike, debatet e pafundme të Berlinit se si të ringjallet ushtria e saj dhe mungesa e një kulture strategjike kanë penguar efektivitetin e saj si partner, tha zyrtari.
Ndërsa Gjermania vazhdon të diskutojë detajet e asaj që ajo e quan “Zeitenwende”, ose pikë kthese strategjike e shkaktuar nga pushtimi rus i Ukrainës, Polonia tashmë po bën investime të konsiderueshme.
Varshava ka thënë se do të rrisë shpenzimet e saj të synuara për mbrojtjen nga 2.4% e prodhimit të brendshëm bruto në 5%.
Ndërkohë, Gjermania, e cila shpenzoi rreth 1.5% të PBB-së për mbrojtjen vitin e kaluar, po debaton nëse mund të ruajë objektivin prej 2% të NATO-s pasi të ketë shteruar një fond investimi për mbrojtjen prej 100 miliardë eurosh që miratoi në fillim të këtij viti.
Ministri polak i Mbrojtjes Mariusz Błaszczak u zotua në korrik se vendi i tij do të kishte “forcat tokësore më të fuqishme në Europë”, dhe është në rrugën e duhur.
Polonia tashmë ka më shumë tanke dhe obusa se Gjermania dhe është në rrugën e duhur për të pasur një ushtri shumë më të madhe, me një objektiv prej 300,000 trupash deri në vitin 2035, në krahasim me 170,000 aktuale të Gjermanisë.
Sot, ushtria e Polonisë është rreth 150,000, me 30,000 që i përkasin një force të re të mbrojtjes territoriale të formuar në vitin 2017. Këta ushtarë trajnohen 16 ditë të ndjekura nga kurse.
“Sot, këto dyshime janë zhdukur,” tha Błaszczak gjatë një ceremonie të fundit të betimit për beteja territoriale.
Ndryshe nga Gjermania, e cila lufton për të rekrutuar trupa të rinj, përpjekjet e Polonisë për rekrutim po marrin vëmendje.
“Polakët kanë një qëndrim shumë më pozitiv ndaj ushtrisë së tyre sesa Gjermania, sepse atyre iu desh të luftonin për lirinë e tyre,” tha Gustav Gressel, një ish-oficer austriak dhe studiues i sigurisë tani në Këshillin Europian për Marrëdhëniet me Jashtë. “Në qarqet ushtarake askush nuk e vë në dyshim cilësinë e ushtrisë polake.”
Megjithatë, nëse fuqia ushtarake e Polonisë do të përkthehet në ndikim politik në Europë, është një çështje tjetër.
Deri më tani kjo nuk ka ndodhur, kryesisht për shkak se forcat centriste që dominojnë BE-në nuk i besojnë qeverisë së Polonisë, e cila kontrollohet nga Partia nacionaliste Ligj dhe Drejtësi (PiS).
Përplasja e vazhdueshme midis Varshavës dhe Brukselit mbi atë që BE e sheh si mospërfillje të qeverisë për normat demokratike dhe sundimin e ligjit ka dëmtuar reputacionin e vendit në të gjithë bllokun.
“Polonia ka një tjetër qasje politike për shkak të konflikteve të saj të brendshme,” tha Gressel, duke nënvizuar përplasjet e brendshme që ekzistojnë edhe brenda PiS mbi drejtimin e vendit dhe sa larg mund të shkohet për të arritur një kompromis me Europën.
Megjithatë, e vetmja gjë për të cilën mund të bien dakord partitë politike të ndara në Poloni është nevoja për forcimin e ushtrisë. Ndërsa shqetësimet për Rusinë e nxitën pikërisht diçka të tillë, Varshava është gjithashtu e shqetësuar për besueshmërinë e Uashingtonit.
Ndryshe nga shumica e pjesës tjetër të BE-së, megjithatë, shqetësimi i tyre nuk është se Donald Trump do të rikthehet si president, por se ai nuk do të kthehet. Pavarësisht thellimit të bashkëpunimit midis ushtrive amerikane dhe polake për të ndihmuar Ukrainën, lidershipi aktual i Polonisë mbetet mosbesues ndaj Presidentit Joe Biden, i cili si kandidat iu referua qeverisë së vendit si “totalitare”.
Edhe pse Uashingtoni ka mirëpritur premtimet e Polonisë për shpenzimet e mbrojtjes, ka pasur gjithashtu pikëpyetje nëse Varshava do ta ndjekë vërtet këtë, si dhe zhgënjimin që vendi po i drejtohet Koresë së Jugut për disa nga blerjet e saj më të mëdha.
Polonia nënshkroi një marrëveshje prej 23 miliardë zloty (4.9 miliardë euro) për 250 tanke Abrams nga SHBA-ja këtë pranverë – një zëvendësim i shpejtë për 240 tanket e epokës sovjetike të dërguara në Ukrainë.
Forcat e saj ajrore janë të pajisura me avionë luftarakë amerikanë F-16 dhe në vitin 2020 Varshava nënshkroi një marrëveshje prej 4.6 miliardë dollarësh për 32 avionë F-35.
Por fokusi i shpenzimeve të fundit ushtarake ka qenë Koreja, ku ka nënshkruar një mori marrëveshjesh për të blerë tanke, avionë dhe armë të tjera.
Deri më tani, Polonia ka porositur armë me vlerë 10-12 miliardë dollarë nga Koreja, tha Mariusz Cielma, redaktor dhe analist në Nowa Technika Wojskowa, një uebsajt i lajmeve dhe analizave të teknologjisë ushtarake.
Marrëveshjet përfshijnë 180 tanke K2 Black Panther, 200 K9 Thunder, 48 avionë FA-50 dhe 218 raketahedhës K239 Chunmoo. Duke plotësuar furnizimet e menjëhershme, koreanët pritet të furnizojnë me 1000 tanke K2 dhe 600 K9 Howitzer nga mesi deri në fund të viteve 2020.
“Asnjë vend perëndimor nuk dëshiron të rrisë ushtrinë e tij kaq shumë dhe kaq shpejt. Kushdo që do të nënshkruajë marrëveshje armësh me Poloninë, ai do të ketë përfitime për dekada, sepse duhet të mirëmbani dhe riparoni pajisjet, “tha Cielma.
Çështja është se pajisjet e tyre ushtarake janë përgjithësisht më të lira se alternativat amerikane dhe europiane. Blerjet janë, natyrisht, një goditje për ëndrrat e presidentit francez Emmanuel Macron për “autonominë strategjike” në të cilën ai imagjinon një Europë që është në gjendje të mbrohet me armë të prodhimit vendas (me shumë gjasa, franceze).
Por udhëheqësit polakë nuk e kanë fshehur se presioni i Europës ndaj Polonisë për reformat e saj të diskutueshme gjyqësore dhe çështje të tjera ka luajtur gjithashtu një rol në vendimet për të disktuar me Seulin.
“Ne jemi gati të blejmë armë në vendet e tjera të BE-së, por ata duhet të ndalojnë luftën e tyre kundër Polonisë,” tha kryetari i PiS Jarosłaë Kaczyński në fillim të këtij muaji. “Ne jemi të gatshëm për marrëveshje, por jo kur na thuhet se nuk ka sundim të ligjit në Poloni.”
Varshava ka porositur helikopterët italianë Leonardo për 8 miliardë zloty, por marrëveshja parashikonte që helikopterët të prodhoheshin në Poloni. Ndërsa askush nuk e vë në dyshim ambicien e shpenzimeve të Polonisë, disa pyesin veten për realizueshmërinë e saj dhe motivet politike që po nxisin një veprim të tillë.
Deri në vitin 2035, vendi synon të shpenzojë 524 miliardë zloty për ushtrinë.
“Dakord, ne kemi nevojë për tanke dhe armë të tjera, por a na duhen kaq shumë nga pikëpamja strategjike dhe operacionale?
Nuk ka asnjë qartësi se përse ministria njoftoi papritur të gjitha ato marrëveshje,” tha gjenerali në pension i ushtrisë Stanisłaë Koziej, ish-shefi i Byrosë së Sigurisë Kombëtare të Polonisë, një zyrë presidenciale.
Duke pasur parasysh rëndësinë e sigurisë për elektoratin e Polonisë, shumë dyshojnë se PiS po bën investimet ushtarake të duhura. Nëse ka një ndryshim të qeverisë, kabineti i ri do të duhet të bëjë disa pyetje të vështira mbi aftësinë e Polonisë për financimin e madh të ushtrisë, tha Koziej.
Ndërsa ekonomia e Polonisë ka qenë e fuqishme në vitet e fundit, niveli i shpenzimeve të planifikuara ushtarake është i paprecedentë dhe me siguri do të sforcojë buxhetin e vendit.
“Duhet të ketë një ekuilibër midis shpenzimeve ushtarake dhe zhvillimit të përgjithshëm ekonomik të vendit,” tha Koziej. “Sido që të jenë planet, ata duhet që më mirë të bëjnë një analizë se cilat do të jenë kushtet strategjike të sigurisë së Polonisë pas luftës në Ukrainë”.
Gjermania, ndërkohë, duket se mirëpret rritjen ushtarake të Polonisë pavarësisht marrëdhënieve të vështira dypalëshe midis dy vendeve dhe historisë së trazuar mes të dyve.
Berlini e konsideron Poloninë si një trampolinë që e ndan atë nga sfera e ndikimit të Rusisë. Sa më shumë tanke dhe trupa të ketë Polonia, aq më e sigurt do të jetë Gjermania.
“Kam përshtypjen se gjermanët ndihen të relaksuar, njësoj sikur të jenë shtrirë të qetë në një lisharëse,” tha Gressel, duke iu referuar reputacionit të Berlinit për t’u ulur dhe për t’u çlodhur ndërsa aleatët, veçanërisht SHBA, bëjnë shpenzime të mëdha në mbrojtje.
/albeu.com
