Presioni midis Kinës dhe Tajvanit është rritur, me vitin e kaluar që pa një numër rekord të inkursioneve të avionëve luftarakë kinezë të dërguar në zonën e mbrojtjes ajrore të Tajvanit.
Në qendër të kësaj është çështja e ribashkimit.
Presidenti i Kinës Xi Jinping ka thënë se “ribashkimi” me Tajvanin ” duhet të përmbushet “, dhe nuk ka përjashtuar përdorimin e mundshëm të forcës për ta arritur këtë.
Kina e sheh Tajvanin e vetëqeverisur si një provincë të shkëputur që përfundimisht do të jetë sërish pjesë e vendit.
Megjithatë, Tajvani e sheh veten si një vend të pavarur, me kushtetutën e vet dhe udhëheqësit e zgjedhur në mënyrë demokratike.
Ku është Tajvani?
Tajvani është një ishull, afërsisht 100 milje nga bregu i Kinës juglindore.
Ai ndodhet në të ashtuquajturin “zinxhiri i parë i ishullit”, i cili përfshin një listë të territoreve miqësore me SHBA-në që janë vendimtare për politikën e jashtme të SHBA.
Nëse Kina do të merrte Tajvanin, disa ekspertë perëndimorë sugjerojnë se mund të ishte më e lirë për të projektuar fuqinë në rajonin perëndimor të Paqësorit dhe ndoshta mund të kërcënonte edhe bazat ushtarake amerikane deri në Guam dhe Hawaii.
Por Kina këmbëngul se synimet e saj janë thjesht paqësore.
Pse Tajvani është i ndarë nga Kina?
Ndarja midis të dyve erdhi pas Luftës së Dytë Botërore, kur pati luftime në Kinën kontinentale midis forcave qeveritare nacionaliste dhe Partisë Komuniste Kineze.
Komunistët fituan në vitin 1949 dhe udhëheqësi i tyre, Mao Ce Dun, mori kontrollin në Pekin.
Ndërkohë, partia nacionaliste, e njohur si Kuomintang iku në Tajvan.
Kuomintang ka qenë një nga partitë politike më të shquara të Tajvanit që atëherë, duke sunduar ishullin për një pjesë të rëndësishme të historisë së tij.
Aktualisht, vetëm 13 vende (plus Vatikani) e njohin Tajvanin si një vend sovran.
Kina ushtron presion të konsiderueshëm diplomatik mbi vendet e tjera që të mos njohin Tajvanin, ose të bëjnë ndonjë gjë që nënkupton njohje.
Ministri i Mbrojtjes i Tajvanit ka thënë se marrëdhëniet me Kinën janë më të këqijat që kanë qenë në 40 vjet.
A mund të mbrohet Tajvani?
Kina mund të përpiqet të sjellë ribashkim me mjete joushtarake si forcimi i lidhjeve ekonomike.Por në çdo konfrontim ushtarak, forcat e armatosura të Kinës do të zvogëlojnë ato të Tajvanit.
Kina shpenzon më shumë se çdo vend përveç SHBA-së për mbrojtjen dhe mund të përdorë një gamë të madhe aftësish, nga fuqia detare te teknologjia raketore, avionët dhe sulmet kibernetike.
Pjesa më e madhe e fuqisë ushtarake të Kinës është e përqendruar diku tjetër, por, për shembull, në termat e përgjithshëm të personelit në detyrë aktive, ekziston një çekuilibër i madh midis dy palëve.
Në një konflikt të hapur, disa ekspertë perëndimorë parashikojnë se Tajvani në rastin më të mirë mund të synojë të ngadalësojë një sulm kinez, të përpiqet të parandalojë një zbarkim në breg nga forcat amfibe kineze dhe të kryejë sulme guerile ndërkohë që pret ndihmë nga jashtë.
Kjo ndihmë mund të vijë nga SHBA, e cila i shet armë Tajvanit, megjithëse Uashingtoni ka një politikë formale të “paqartësisë strategjike”.
Me fjalë të tjera, SHBA-ja është qëllimisht e paqartë nëse dhe si do ta mbronte Tajvanin në rast të një sulmi.
Diplomatikisht, SHBA aktualisht i përmbahet politikës “Një Kinë”, e cila njeh vetëm një qeveri kineze në Pekin dhe ka lidhje formale me Kinën dhe jo me Tajvanin.
A po përkeqësohet situata?
Në vitin 2021, Kina u duk se rriti presionin duke dërguar avionë ushtarakë në Zonën e Mbrojtjes Ajrore të Tajvanit, një zonë e vetëdeklaruar ku identifikohen, monitorohen dhe kontrollohen avionët e huaj në interes të sigurisë kombëtare.
Tajvani bëri publike të dhënat për inkursionet e avionëve në vitin 2020.
Numri i avionëve të raportuar arriti kulmin në tetor 2021, me 56 inkursione në një ditë të vetme.
Pse është Tajvani i rëndësishëm për pjesën tjetër të botës?
Ekonomia e Tajvanit është jashtëzakonisht e rëndësishme.
Pjesa më e madhe e pajisjeve elektronike të përditshme në botë, nga telefonat te laptopët, orët dhe konzolat e lojërave, mundësohet nga çipat kompjuterikë të prodhuar në Tajvan.
Me një mas , një kompani e vetme tajvaneze, Taiwan Semiconductor Manufacturing Company ose TSMC, ka mbi gjysmën e tregut botëror.
A janë të shqetësuar populli tajvanez?
Pavarësisht tensioneve të fundit midis Kinës dhe Tajvanit, hulumtimet sugjerojnë se shumë tajvanezë janë relativisht të patrazuar.
Në tetor, Fondacioni i Opinionit Publik të Tajvanit pyeti njerëzit nëse mendonin se përfundimisht do të kishte luftë me Kinën.
Pothuajse dy të tretat (64.3%) janë përgjigjur se nuk ka për të ndodhur. r.t/albeu.com
