SHBA, Britania e Madhe dhe Australia kanë zbuluar detaje të planit të tyre për të krijuar një flotë të re nëndetësesh me energji bërthamore, që synon të kundërshtojë ndikimin e Kinës në rajonin Indo-Paqësor.
Sipas paktit Aukus, Australia do të marrë nëndetëset e saj të para me energji bërthamore, të paktën tre, nga SHBA.
Aleatët do të punojnë gjithashtu për të krijuar një flotë të re duke përdorur teknologjinë më të avancuar, duke përfshirë reaktorët Rolls-Royce të prodhuar në Mbretërinë e Bashkuar.
Pekini tha se marrëveshja e madhe detare “dëmton paqen dhe stabilitetin”.
Misioni i Kinës në OKB akuzoi gjithashtu aleatët perëndimorë për frenim të përpjekjeve për mospërhapjen bërthamore.
Por presidenti i SHBA Joe Biden tha se marrëveshja kishte për qëllim forcimin e paqes në rajon dhe theksoi se nëndetëset do të jenë “me energji bërthamore, jo armë bërthamore”.
Duke folur së bashku me kryeministrat e Mbretërisë së Bashkuar dhe Australisë, Rishi Sunak dhe Anthony Albanese, në San Diego të Kalifornisë, Biden tha se marrëveshja nuk do të rrezikonte angazhimin e Australisë për të qenë një vend pa armë bërthamore.
Për Australinë, ky është një përmirësim i madh i aftësive ushtarake të aleatit të SHBA-së. Vendi bëhet vetëm i dyti pas Britanisë së Madhe që merr teknologjinë elitare të shtytjes bërthamore të Uashingtonit.
Nëndetëset do të jenë në gjendje të operojnë më tej dhe më shpejt se flota ekzistuese e vendit me motorë me naftë dhe Australia gjithashtu do të jetë në gjendje të kryejë sulme me rreze të gjatë kundër armiqve, për herë të parë.
Sipas marrëveshjes, marinarët e marinës australiane do të dërgohen në bazat e nëndetëseve të SHBA dhe Britanisë së Madhe nga ky vit për të mësuar se si të përdorin nëndetëset me energji bërthamore.
Nga viti 2027, SHBA dhe Britania e Madhe do të bazojnë gjithashtu një numër të vogël nëndetësesh bërthamore në Perth, Australia Perëndimore, përpara se Canberra të blejë tre nëndetëse të klasit Virginia të modelit amerikan në fillim të viteve 2030, me opsione për të blerë dy të tjera.
Pas kësaj, plani është që të projektohet dhe të ndërtohet një nëndetëse tërësisht e re me energji bërthamore për marinën e Mbretërisë së Bashkuar dhe Australiane, një model që quhet SSN-AUKUS.
Kjo anije sulmuese do të ndërtohet në Britani dhe Australi sipas një dizajni britanik, por do të përdorë teknologji nga të tre vendet.
Presidenti Biden tha se të tre vendet ishin të përkushtuara për të siguruar që rajoni Indo-Paqësor të mbetet i lirë dhe i hapur.
Ai gjithashtu u zotua për 4.6 miliardë dollarë për zgjerimin e kapacitetit të ndërtimit të nëndetëseve të SHBA-së dhe përmirësimin e mirëmbajtjes së nëndetëseve të saj aktuale me energji bërthamore të klasit Virginia.
Kryeministri i Australisë tha se plani, i cili do t’i kushtojë Canberrës deri në 368 miliardë dollarë australianë, gjatë 30 viteve, shënoi “investimi më i madh i vetëm në aftësinë mbrojtëse të Australisë në të gjithë historinë e saj”.
Anthony Albanese tha se ndërtimi i nëndetëseve në kantieret australiane do të krijonte gjithashtu mijëra vende pune në vend.
Kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar tha se në 18 muajt që nga zbulimi i aleancës Aukus, sfidat ndaj stabilitetit global vetëm sa ishin rritur.
“Pushtimi i paligjshëm i Rusisë në Ukrainë, këmbëngulja në rritje e Kinës, sjellja destabilizuese e Iranit dhe Koresë së Veriut, të gjitha kërcënojnë të krijojnë një botë të koduar nga rreziku, çrregullimi dhe përçarje”, tha Sunak.
Si pjesë e vizitës së tij në SHBA, Sunak është zotuar gjithashtu të rrisë shpenzimet e mbrojtjes me gati 6 miliardë dollarë gjatë dy viteve të ardhshme për të kundërshtuar kërcënimet nga shtetet armiqësore.
Aleanca e sigurisë Aukus, e shpallur në shtator 2021, ka marrë vazhdimisht kritika nga Kina. Ministria e Jashtme e Pekinit javën e kaluar përsëriti qëndrimin e saj se pakti rrezikonte të krijonte një garë armësh.
Por tre vendet perëndimore thonë se marrëveshja e sigurisë ka për qëllim ruajtjen e stabilitetit në Indo-Paqësorin.
Ndërsa të tre udhëheqësit kanë theksuar se si marrëveshja do të forcojë bashkëpunimin e tyre, ajo nuk ka qenë pa pasojat e saj politike.
Në vitin 2021, Australia hoqi një marrëveshje me Francën për nëndetëset me naftë shumë milionë dollarëshe në favor të marrëveshjes trepalëshe, duke shkaktuar një përçarje politike me Parisin.
Australia gjithashtu përballet me një situatë delikate diplomatike me Kinën, partnerin e saj më të madh tregtar. Analistët thonë se pyetja do të jetë nëse ajo mund të vazhdojë të forcojë lidhjet e saj ushtarake me SHBA-në, duke nxitur lidhjet tregtare me Pekinin./albeu.com
