Media greke EfSyn me anë të një shkrimi, shprehet se eurodeputeti tashmë grek Fredi Beleri ka lidhje me organizatën ekstremiste helene, MAVI.
Në artikull është dhe fotoja e Belerit, kur ai është arrestuar nga shteti grek. Po ashtu, në shkrim përmendet edhe tentativa e vrasjes të dy politikanëve shqiptarë, Vangjel Tavo dhe Anastas Angjeli, me akuzën se punojnë për interesin e Shqipërisë.
Artikulli:
Një histori ‘e harruar’ e vitit 2001 me implikime shumë aktuale. Zhvillimet e fundit në Shqipëri i japin një aktualitet befasues një akti terrorist që ndodhi në Athinë gati dy dekada e gjysmë më parë dhe për arsye “kombëtare” ishte në lajme në atë kohë. Ai rast meriton të mbahet mend, sepse tregon hipokrizinë e dënimit të dhunës politike nga e djathta greke dhe mediat e saj.
Një shpërthim në Peristeri
Historia jonë nis natën e së shtunës, 13-14 janar 2001. Në tavernën “Romiosyni”, në Peristeri, ndodhi një incident në prani të deputetit të Gjirokastrës Vangjel Tavos dhe të tjerëve, anëtarë të pakicës greke, lidhur me Partinë Socialiste, si biznesmeni Grigoris Tavos apo ish-ministri Anastas Angjeli.
Pak pas mesnate, një shpërthim granate në hyrje të tavernës thyen të gjitha xhamat dhe dëmtoi tre makina dhe dy motoçikleta aty pranë, duke e çuar takimin në një fund të papritur. Kjo u pasua nga një telefonatë për gazetën “I Chora” nga Giorgos Trakas, me organizatën MAVI (“Fronti për Çlirimin e Vorio Epirit”) që mori përgjegjësinë për sulmin. Domethënë, e njëjta organizatë nacionaliste që shtatë vjet më parë kishte kryer një bastisje të përgjakshme në një kamp të shqiptarëve në fshatin kufitar Episkopi, duke vrarë një oficer dhe një këmbësor, dhe u shpërbë në mars 1995 me arrestimin gjatë natës në anën greke, i njëjti kufi i një grupi shtatë anëtarësh, në automjetet e të cilëve u gjetën gjashtë kallashnikovë dhe armë të tjera.
Interesi politik dhe gazetaresk i aktit terrorist të 2001 ishte i vetëkuptueshëm: hedhja e granatave në ngjarjet politike, qoftë edhe pa viktima, nuk është një ngjarje kaq e zakonshme në Greqi (dhe veçanërisht në Athinë) në shekullin e njëzet e një! Sidomos kur thuhej se sulmi kishte një dimension “kombëtar” dhe pretendimi i tij u shoqërua me sigurimin e anëtarëve të MAVI-t se “këtej e tutje do të jemi më të ashpër”.
Ashtu siç kishte ndodhur në vitin 1994 pas shfaqjes së përgjakshme të organizatës, edhe këtë herë shumica e mediave athinase preferuan provokimin kombëtar në vend të reflektimit bazë të diktuar nga faktet. Ndërkohë, drejtësia greke i kishte lënë të lirë të arrestuarit e 1995-ës, duke i dënuar për posedim dhe transport të thjeshtë të armëve të cilat (gjoja) i kishin blerë nga shqiptarë të panjohur për një arsye të papërcaktuar, duke shmangur lidhjen me MAVI-n – ndryshe nga avokati i tyre, Filoklis Asimakis, i cili pak ditë më parë i dha “Eleftheri Ora” (04.01.2001) versionin e tij të veprimit të “fëmijëve të MAVI”, por edhe ish-liderit të Antiterrorizmit, Ioannis Papadakis, i cili pretendonte në televizion për “shpërbërjen e organizatës” në një mënyrë që “mbronte në një farë mënyre interesat kombëtare” (shih O Ios, “Zbulime me kalim kohe për MAVI”, “Eleftherotypia”, 12.11.1999, https: //shortturl .at/evARk). Në vend të panikut të tyre të njohur, raportet e së hënës 15/1/2001, veçanërisht në gazetat e djathta, u përshtatën kështu në vijën kombëtare, sipas së cilës veprimi i MAVI-t duhej të vihej në dyshim në rastin më të mirë.
“Policia po shikon mundësinë e provokimit”. “Dhe kjo sepse në momentin e sulmit, në tavernë po bëhej prerja e byrekut të komunitetit vorioepirot. Të panjohurit, të cilët sipas vlerësimeve të para ishin shqiptarë, hodhën një granatë të tipit mbrojtës në hyrje të dyqanit dhe telefonata e MAVI-t “po shqyrtohet nga policia me rezerva për vërtetësinë e saj”. Të njëjtin argument, se autorët e një sulmi ndaj vorio-epirotëve mund të ishin vetëm shqiptarët, u parashtrua nga “Vradini”, me pseudonimin “Chora” (që kishte nderin të merrte telefonatën e diskutueshme) që pyeste në titull: “ Sulm terrorist nga MAVI apo provokime?” Më i detajuar ishte raportimi i Giorgos Karaivaz në “Eleuthero Tipo”, sipas të cilit “oficerët e policisë Antiterror që ndërmorën hetimet për zbardhjen e bombës vlerësojnë se qëllimi i autorëve ishte të bënin zhurmë dhe asgjë më shumë. Sa i përket MAVI-t, ata kanë lënë të hapur mundësinë që marrja e përgjegjësisë të jetë bërë për qëllime provokuese, por pa e përjashtuar kategorikisht edhe këtë version. Hetimet pritet të ecin në të gjitha drejtimet, deri tek organizatat e mundshme ilegale”.
Kështu, ky interpretim nacionalist në përgjithësi injoroi një sërë elementesh të dukshme të çështjes. Fakti p.sh. se gazeta “Romiosyni”, shprehje e asaj pjese të minoritetit grek që dëshironte bashkëjetesën e qetë me pjesën tjetër të shoqërisë shqiptare nëpërmjet bashkëpunimit me Partinë Socialiste atje, ishte në përballje të hapur me bashkimet nacionaliste të veriut, minoritetin etnocentrik. Organizata “Omonoia” dhe partia “Partia e Bashkimit për të Drejtat e Njeriut” (në të cilën marrin pjesë edhe organizata të sllavomaqedonasve, vllehëve, serbëve, malazezëve dhe romëve). Ose fakti që deputeti socialist Vangjel Tavos mblodhi urrejtjen e nacionalistëve grekë pas fitores së tij elektorale në 1997 në kurriz të paraardhësit të tij (dhe liderit të “Omonoia”) Vangjel Dule me 56.8% kundrejt 29.8% që do të përsëritej në zgjedhjet e ardhshme në verën e vitit 2001 me një përqindje 54,4% kundrejt 26,7% (Lambros Baltsiotis, “Greeks and potencial Greeks. Minority of Albania after the Cold Ëar”, Janinë 2020, f.289- 290 & 326).
Në të vetmen referencë përkatëse që gjetëm në botimet e ditës (“El. Typos”, 15/1), bazuar në informacionet e drejtuesve të “Omonoia”, përvijohen “të pranishëm në ngjarjen e djeshme” vëllezërit Vangjel dhe Grigori Tavo p.sh. si organe të “qarqeve antihelenike” që “promovojnë si një zgjidhje të dobishme për minoritetin grek shprehjen e tij politike nëpërmjet partive që tashmë ekzistojnë” (në krahasim me “Omonoia” që “shpreh vullnetin e Vorio Epirit për vetëdashje dhe shprehje politike autonome”). Për MAVI-n, megjithatë, drejtuesit e intervistuar janë kujdesur të deklarojnë se “injorojnë çdo ekzistencë të organizatës”.
Hedhja e granatës në Peristeri, sqaron autori, “ishte një goditje nga MAVI, me qëllim shfarosjen e deputetit “tradhtar” Vengjel Tavo. Këtë ma ka rrëfyer një drejtues i organizatës, i cili pretendon se ka marrë pjesë në episodet Episkopi dhe Logos [vrasja e vitit 1994 dhe arrestimi i grupit i vitit 1995]. E takova në një kafene të Universitetit, të nesërmen e Vitit të Ri 2009. Ai erdhi në takim i vendosur për të biseduar. Ai këmbënguli që të mos ia shkruaja emrin, sepse sot është fort aktiv në Athinë për çështjet e minoriteteve dhe në Shqipëri është person non grata. Le ta quajmë paraprakisht Fanis” (f.130-1).
Le të shohim tani saktësisht se si “Phanis” e përshkruan ngjarjen. Sipas rrëfimit të tij, qëllimi fillestar i organizatës ishte thjesht vrastar duke synuar “armikun brenda” brenda pakicës, megjithatë, mundësia që të tjerët të goditeshin së bashku me “tradhtarët” duke u shfarosur, me komunikim të dukshëm dhe pasoja të tjera; përfundimisht kufizoi veprimin e tyre bombastik në një shfaqje force pa gjak – por thjesht terroriste:
“Aksionet në Episkopi dhe në Logos kanë qenë tonat, të MAVI-t. Goditëm edhe një granatë tjetër në Athinë, në Peristeri, në një tavernë ku po fliste deputeti tradhtar grek i Partisë Socialiste të Shqipërisë, Vangjel Tavo. Ka qenë vetë veprimi ynë për të cilin po marrim përgjegjësinë për herë të parë me këtë që po ju them” (f.131).
“Aty ishin mbledhur rreth dyqind njerëz. Ne hodhëm një granatë në hyrje e cila shpërtheu. Plani ynë ishte ta hidhnim brenda për të pastruar disa tradhtarë, por ne u tërhoqëm kur pamë se kishte shumë fëmijë në tavernë me prindërit e tyre.
− Nëse e kuptova mirë, objektivi juaj përfshinte grekët e minoritetit?
– Pikërisht. Ne kishim vendosur që fillimisht të ekzekutonim tradhtarët e helenizmit, pra ata që bashkëpunuan me regjimin shqiptar dhe më pas të goditnim kampet [shqiptare]. Megjithatë, ne ishim në humbje se kë të godisnim më parë, pasi nuk ishim të sigurt për shkallën e dëmit që po i bënim minoritetit.
− Ishte objektiv deputeti Tavo?
– Po, një nga të parët në fakt.
– Pse nuk morët përgjegjësinë për këtë veprim?
– Ne kishim përgatitur një proklamatë, por kishte mosmarrëveshje të brendshme në organizatë, të cilat nuk mund t’jua zbuloj dhe kështu.
− Çfarë ndodhi me MAVI-n?
− Nuk veproi më, nuk kishte më goditje. Nuk mund të them më shumë” (f.135-6).
Sipas “Fani”, MAVI filloi të aktivizohej në vitin 1993 dhe përbëhej nga njëzet “luftëtarë” (f.136), të stërvitur ushtarakisht nga shërbimet greke: “Unë dhe disa nga të tjerët, që morëm pjesë në operacionet e Ipeshkvisë dhe Longou, ishim stërvitur për gjashtë muaj në Qipro. Stërvitja u zhvillua në Stavrovouni, ku ishte vendosur skuadrilja e 33 komando dhe në krye ishte një major grek. Stërvitja ishte shumë e ashpër. Ne ishim të stërvitur për luftë joortodokse, në armë, eksplozivë, madje kemi rënë nga një helikopter”. Ato u dërguan në Qipro nga “Fondacioni Kombëtar për Pritjen dhe Rehabilitimin e Grekëve Homogjenë të Kthyer” (EIYAPOE), një shërbim publik i themeluar në 1990 nga Mitsotakis dhe Samaras (dhe u mbyll në 2002 nën Simitis) me ish-presidentin (1983- 1993) dhe në vijim (2003-2006) Ministri i Punëve të Jashtme të Republikës së Qipros, George Iakovou:
“EIYAPOE funksiononte si mbulesë: me pretekstin e trajnimit të mërgimtarëve nga minoriteti grek në Shqipëri në profesione të ndryshme, si elektricistë, hidraulikë, etj., transportonte në Qipro më shumë se dyqind të rinj, mes të cilëve edhe unë, me qëllim. , kur të mësoni artin, kthehuni të jetoni në Shqipëri. Gjatë rrugës na zgjodhën pesëdhjetë, patriotët më të ndërgjegjshëm dhe na drejtonte një major grek. Qëllimi ishte të stërviteshim mirë me armë që kur të vinte koha të ishim gati të luftonim për “çlirimin e Vorio Epirit”. Na thanë edhe se po të jetë nevoja do të formojmë një repart të posaçëm që do të luftojë për dëbimin e turqve nga Qipro” (f.136).
