Lugina e Drinit, me tre liqenet e saj dhe majat e Alpeve, ofron një potencial turistik që sa ka nisur të shfrytëzohet nga operatorët turistik privat, por edhe banorë të zonës, të cilët kanë hapur bujtinat dhe qendrat e para turistike për vizitorët vendas dhe të huaj. Por, krahas tyre, në zonë janë shfaqur edhe problematikat e para, siç janë vështirësitë e udhëtimit dhe mbeturinat, të cilat shfaqen herëpashere mbi sipërfaqen e ujit, sidomos në Liqenin e Komanit.
Rruga e Komanit, me një gjatësi prej rreth 36 kilometrash, e cila nis nga qyteza e Laçit në Vau Dejës për të përfunduar në tunelin e Komanit, është një nga rrugët më të dëmtuara në Shqipëri, e cila nuk ofron siguri rrugore për dhjetëra automjete që lëvizin çdo ditë nëpër këtë aks të rëndësishëm rrugor duke transportuar banorë të zonës së Alpeve, por edhe turistë që shkojnë drejt pikave turistike si ajo e Lumit të Shalës, Valbonës si dhe qytetit Bajram Curri e deri në Gjakovë.
Shqetësimin për gjendjen e rrugës e kanë paraqitur disa herë përmes protestave banorët e zonës, operatorët turistik që veprojnë në Luginën e Drinit, por edhe organizatat joqeveritare. Mirsad Basha i shoqatës “Eko Mendje” thotë se rruga e Komanit nuk është vetëm një rrugë e keqe, por ajo është me rrezikshmëri të lartë për jetën për shkak të shumë kthesave, humnerave, erozionit.
“Ndaj, duhet një vëmendje më e madhe për atë zonë. Megjithëse janë organizuar shumë protesta nga shoqëria civile dhe nga operatorët turistik të zonës, situata nuk ka ndryshuar”, thotë ai. Kryetari i Bashkisë “Vau Dejës”, Kristian Shkreli, thotë ndërkohë se rruga ka degraduar plotësisht për shkak të automjeteve të tonazhit të rëndë që punojnë për nevojat e hidrocentralit të Komanit, por edhe numrit të lartë të automjeteve që shkojnë drejt pikave turistike të zonës.
“Është një rrugë ku prej 30 vitesh askush nuk ka vënë dorë dhe për këtë shkak ka ardhur edhe degradimi i saj. Por, ne si bashki nuk e kemi në ngarkim, pasi kjo rrugë është në inventarin e ARSH-së. Edhe po të ishte e Bashkisë Vau Dejës ne do ta kishim të pamundur investimin në atë rrugë, sepse është një investim shumë i madh. Por, kryeministri na ka premtu që, shumë shpejt, do të nisin punimet për rrugën Vau Dejës-Koman”, thotë ai.
Në qershor të vitit 2021, KESH-i paraqiti një plan për zhvillimin e zonës dhe rikonstruksionin e rrugës së Komanit, por në fund të vitit Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë deklaroi se “rruga e Komanit nuk është parashikuar në buxhetin e vitit 2022 dhe as buxhetin afatmesëm”. Biologia Aurora Piroviç, një eksploruese e pasionuar e Veriut të Shqipërisë dhe udhërrëfyese e grupeve turistike në këtë zonë, veçon nevojën e një vëmendje më të madhe ndaj kësaj zone, e cila po tërheq me shpejtësi flukse turistike nga shumë vende të botës.
“Eksplorimi i Lumit të Shalës dhe Valbonës si dhe udhëtimi me motovarka apo me traget nëpër tre liqenet e luginës janë një nga përvojat më mbresëlënëse për vizitorët vendas dhe të huaj”, – thotë Aurora, por mbeturinat, që shfaqen herëpashere në ujërat e liqeneve, e dëmtojnë turizmin në këtë zonë.
“Gjatë të gjithë vitit në këtë basen problematike është ndotja, ndotja plastike që kryesisht vjen nga hedhja e mbeturinave në përrenj, lumenj, si mënyra më e shkurtër për të hedhur mbeturinat, por që është edhe rruga më e gabuar, e cila nuk po gjen zgjidhje. Duhet ndërgjegjësim, përmirësim i infrastukturës dhe hapësira për venddepozitimet e mbetjeve”, thotë ajo.
Pothuajse çdo vit, Korporata Elektroenergjitike, së bashku me vullnetarët e shoqatës mjedisore “Eko Mendje”, ndërmarrin aksione për pastrimin e Liqenit të Komanit nga mbeturinat. Megjithatë, sipas drejtuesit të kësaj shoqate, Mirsad Bashës, është përgjegjësi e bashkive mbrojtja e zonës nga ndotja prej mbeturinave.
Në pikën turistike të Lumit të Shalës, sipas kryetarit të Bashkisë Vau Dejës, Kristian Shkreli, aktualisht operojnë rreth 70 subjekte private në funksion të turizmit, të cilët paguajnë taksat në Bashkinë e Shkodrës, ndërsa pastrimin e zonës e bën Bashkia Vau Dejës, një bashki me fonde të pakta për të menaxhuar një territor kaq të gjërë.
“Këtë vit kemi pasur jashtëzakonisht shumë mbetje që na kanë sjellur shumë probleme. Sivjet ja kemi dalë, por shpresojmë që për vitin tjetër të bëjmë ndonjë kontratë me Bashkinë e Shkodrës për t’a patur sa më të lehtë pastrimin e tyre, sepse Bashkia e Shkodrës, për shkak të largësisë me Liqenin e Komanit, e ka të pamundur të bëjë pastrimin e mbeturinave që hidhen në liqen”, thotë ai.
Megjithë potencialin e madh për një zhvillim të turizmit malor të qëndrueshëm dhe gjithëvjetor, Lugina e Drinit, ashtu si e gjithë zona Veriore e Shqipërisë përballet me problematika, të cilat kanë ardhur nga një mungesë e gjatë ndër vite e vëmendjes ndaj kësaj zone, shoqëruar me investime të pakta në krahasim me zonat e tjera të Shqipërisë.
