Kur Suedia dhe Finlanda deklaruan synimin e tyre për t’u bashkuar me NATO- n majin e kaluar, kjo u pa nga shumë shtete si një goditje për Rusinë dhe dëshmi e një ndryshimi në të menduarit evropian.
Historikisht, të dyja vendet ishin zotuar për mos-angazhim me NATO-n si një mënyrë për të shmangur provokimin e Moskës. Pushtimi i Ukrainës e ndryshoi këtë.
Si Finlanda ashtu edhe Suedia, së bashku me shumicën dërrmuese të aleatëve të NATO-s, dëshirojnë t’i shohin vendet zyrtarisht t’i bashkohen aleancës të NATO-s gjatë një samite më 11 korrik.
Megjithatë, një pengesë e rëndësishme qëndron në rrugën që kjo të bëhet realitet: Turqia ende s’i ka dhënë planit bekimin e tij zyrtar.
Turqia nuk është i vetmi komb që bllokon këtë lëvizje: Hungaria gjithashtu ka dështuar të ratifikojë pranimin e nordikëve, gjë që turbullon më tej ujërat.
Megjithatë, tani për tani marrja e Turqisë në krah konsiderohet si prioritet.
Zyrtarisht, presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan kundërshton anëtarësimin e Suedisë dhe Finlandës për arsye sigurie sipas tij.
Turqia pretendon se të dy vendet, veçanërisht Suedia, po strehojnë militantë nga Partia e ndaluar e Punëtorëve të Kurdistanit (PKK), një grup i caktuar terrorist në Turqi, Suedi, Shtetet e Bashkuara dhe Evropë. Erdogan thotë se do të donte që këta individë të ekstradoheshin, Suedia e ka bërë të qartë se kjo nuk do të ndodhë.
Diplomatët e NATO-s janë të ndarë nëse mendojnë se Turqia do të lëvizë përpara samitit të korrikut.
Në qendër të të dyja grupeve të mendimit janë zgjedhjet e këtij viti në Turqi, të perceptuara si kërcënimi më i madh politik me të cilin është përballur Erdogan në vite.
“Imazhi që ai ka krijuar për një njeri të fortë që merr rezultate për popullin turk është shkatërruar,” shpjegon Gonul Tol i programit të Turqisë të Institutit të Lindjes së Mesme.
“Ka shumë ndjenja anti-perëndimore dhe anti-kurde në Turqi për momentin. Kjo është një temë e mirë që ai të godasë daullen e tij dhe një kthesë dramatike do ta bënte atë të duket më i dobët.”
Tol beson se ka arsye të tjera që Erdogan nuk dëshiron të shqetësojë presidentin rus Vladimir Putin.
“Rusia ka qenë një mjet shpëtimi ekonomikisht për Turqinë pasi vendet e tjera vendosën sanksione për aktivitetet e tyre në Siri, bashkëpunimin e tyre ushtarak me Rusinë dhe aktivitete të tjera armiqësore”, shpjegon Tol.
“Pa paratë ruse, Erdogan nuk do të kishte qenë në gjendje të rriste pagat apo të ofronte mbështetje financiare për studentët. Ai tani po premton rindërtim masiv, pas tërmetit. Pra, Rusia është ende një partner tërheqës për Erdoganin.”
Ashtu si shumë zyrtarë perëndimorë, Tol beson se pretendimet turke për Suedinë dhe Finlandën që strehojnë terroristë ofrojnë një mbulesë të përsosur për Erdoganin që të mos angazhohet në një moment politikisht të papërshtatshëm për çështjen e NATO-s.
Ndonëse asgjë nuk mund të vijë nga bisedimet mes tre partive të enjten, po zhvillohet një bisedë se sa kapital politik mund të shpenzojë Erdogan pas zgjedhjeve, nëse ai fiton.
Së pari, optimistët.
Ky grup përfshin Suedinë, Finlandën dhe disa nga shtetet që kufizohen me Rusinë ose kanë jetuar nën sferën sovjetike. Ata besojnë se Turqia, e cila përfiton shumë nga të qenit pjesë e NATO-s, në fund do të bëjë atë që është në interesin e saj më të mirë dhe do të heqë kundërshtimet.
Që kjo të ndodhë, zyrtarët po përgatiten që Turqia të bëjë kërkesa më realiste sesa dorëzimi i individëve që ajo i konsideron si terroristë, si heqja e sanksioneve ose lejimi i SHBA-së për Turqinë të blejë avionë luftarakë që vendit i duhen.
“Duke shkuar drejt anëtarësimit vetëm”
Në fund të fundit, optimistët besojnë se ka një kompromis që favorizon shumë NATO-n.
Aleanca, Suedia dhe Finlanda kanë paraqitur rastin e tyre dhe NATO ka një politikë të dyerve të hapura për çdo vend që dëshiron të anëtarësohet.
Suedia dhe Finlanda i kanë përmbushur kriteret, kështu që mos anëtarësimi është një tallje me aleancën, një aleancë në të cilën Turqia përfiton nga të qenit anëtare.
Një zyrtar i NATO-s i tha CNN se ata supozuan se Erdogan do të priste samitin përpara se të pranonte, në mënyrë që të mund të gëzonte “lavdërimet e të gjithë aleatëve të tij perëndimorë”.
Grupi shumë më i madh në mesin e zyrtarëve që folën me CNN janë pesimistë.
Ata mendojnë se shanset që Erdogan të ndryshojë pozicionin e tij përpara 11 korrikut janë zero dhe tashmë po mendojnë përtej këtij samiti.
“Unë mendoj se ka gjithnjë e më shumë gjasa që Finlanda të shkëputet nga Suedia dhe të shkojë vetëm për anëtarësim,” tha një diplomat i NATO-s për CNN.
Anëtarë të tjerë të aleancës ende shohin një perspektivë reale të bllokimit të të dy vendeve dhe po shqyrtojnë mënyrën se si NATO mund ta trajtojë më mirë një skenar të tillë./Albeu.com/
