Çështja e inceneratorëve po vijon të shkaktojë debat të gjerë edhe në Zimbabve.
Opozita atje ka kundërshtuar dhënien e 300 milionë dollarëve për menaxhimin e mbetjeve. Sipas tyre kontrata ishte e dyshimtë dhe u ishte dhënë për 30 vite disa biznesmenëve të dyshimtë shqiptarë.
Ata kanë ngritur dyshime se kjo mund të jetë një aferë korruptive që do u kushtojë shtrenjtë qytetarëve të Zimbabve pasi po paguanin një numër të madh parash për procese të panevojshme. Ndër të tjera ata akuzojnë edhe presidentin e vendit si të përfshirë në skandal pasi dy djemtë e tij kishin udhëtuar drejt Shqipërisë më herët.
Lidhur me këtë skandal kanë shkruar edhe mediat vendase, të cilat kanë pasqyruar edhe situatën e krijuar në Shqipëri gjatë protestave kundër inceneratorëve.
Artikulli i mediave të huaja:
Një skandal i paprecedentë, ëastegate, po shpaloset në Harare pasi një kompani e dyshimtë, GeoGenix B.V, nënshkroi një kontratë të diskutueshme e cila do të shohë qytetin e Harare-s të humbasë afërsisht 300 milionë dollarë nga paratë e paguesve të tarifave në deponinë e tij në Pomona.
Geo Pomona Ëaste Management Private Limited, e cila filloi pastrimin e tokës në vendgrumbullimin e Pomonës, do të drejtojë vendin e menaxhimit të mbetjeve për 30 vjet, ndërkohë që do të paguajë këshillin e qytetit të Harare 40 000 dollarë amerikanë në ditë.
Kompania po ndërton një strukturë për menaxhimin e mbetjeve dhe një impiant për kalimin e mbeturinave në energji që do ta shohë atë të gjenerojë midis 16-22 MË impianti në Pomona në Harare.
Kontrata e dyshimtë u nënshkrua nga ushtruesi i detyrës së nëpunësit të qytetit Harare, Inxhinieri Phakamile Moyo pa u konsultuar me kryetarin e bashkisë dhe baballarët e tjerë të qytetit, ndërsa përfaqësuesi i vetëm i kompanisë me bazë në Holandë në Zimbabve është Delish Nguëaya i firmës Draxgate.
Ndërtimi i një perandorie mbi mbeturinat
Ndërsa impianti i mbeturinave në energji është një projekt i mirëpritur, është kostoja prej 300 milionë dollarësh që e ka kthyer të gjithë projektin në një skandal me lartësi monumentale.
Hetimet nga Zim Morning Post zbuluan se GeoGenix B.V, e njohur më parë si Integrated Energy B.V është e lidhur me Mirel Mertirin.
Mertiri është një marrës i diskutueshëm i dhjetëra kontratave shtetërore në Shqipëri për shkak të afërsisë së tij me liderët politikë.
Gjatë dekadës së fundit Mertiri ka arritur marrëveshje të diskutueshme – duke përfshirë marrëveshje koncesionare të diskutueshme me qeverinë e kryeministrit shqiptar Edi Rama midis 2014 dhe 2017 për ndërtimin e tre inceneratorëve të mbetjeve – me vlerë qindra milionë euro.
Raportet e medias tregojnë se Mertiri qëndron pas një perandorie biznesi që përfshin një rrjet të gjerë kompanish të regjistruara në Shqipëri dhe në juridiksione offshore nën emrat e bashkëpunëtorëve të ngushtë.
Koncesionet e inceneratorëve janë më të diskutueshmet nga një varg i ashtuquajtur “partneritet publik-privat” të ndërmarra nga qeveria e Ramës dhe, sipas vlerësimeve të Kontrollit të Lartë të Shtetit të Shqipërisë, mund t’i kushtojnë taksapaguesve shqiptarë më shumë se 350 milionë euro gjatë 30 viteve të ardhshme.
Marrëveshja shqiptare çoi në protesta masive në rrugë në Verri, një periferi pranë inceneratorit të mbetjeve jashtë kryeqytetit të vendit ballkanik, Tiranës, në janar 2018.
Protestuesit u sulmuan brutalisht nga policia. Protestuesit donin që marrëveshja të anulohej, duke argumentuar se kompanisë po i paguheshin shuma të mëdha parash, pavarësisht se bënte një punë të dobët, sipas Albanian Daily Neës.
Kontrata e diskutueshme
Në Harare, GeoGeneix-it iu dorëzua një marrëveshje fitimprurëse ku paguesit e tarifave të Harare do të duhet të paguajnë 40 000 dollarë amerikanë në ditë për minimumin 1000 tonë mbeturina në ditë.
Kjo kontratë vlen për 30 vjet që do të thotë se kompania do të mbledhë mbi 300 milionë dollarë ndërsa në të njëjtën kohë do të realizojë fitime nga energjia që do të gjenerohet dhe futet në rrjetin kombëtar.
Kontrata, e parë nga Zim Mornings Post tregon se vendgrumbullimi i Pomonës “do t’i dorëzohet Kontraktorit, siç specifikohet në Shtojcën 15 (Dorëzimi i Vendeve) pa pagesë dhe kundrejt asnjë pagese të asnjë tarife, tarife ose takse. , në datën e dorëzimit të sitit, e cila do të ndodhë jo më vonë se data e fillimit.”
“Është një kontratë e keqe dhe ne jemi kundër. Është nënshkruar përpara se ne të hynim dhe ne po e sfidojmë atë”, tha kryetari i bashkisë së Harare, Jacob Mafume për Zim Morning Post.
“Harare ka nevojë për afro 3 milionë dollarë amerikanë për të pastruar ujin dhe ne nuk mund të shihemi që kanalizojmë burimet drejt kontratës së dyshimtë në vend që të prioritizojmë çështjet e rëndësishme”, tha ai.
“Si mund ta paguajë qiradhënësi (këshilli i qytetit Harare) qiramarrësin (GeoGenix), është absurde.
“Në vend të kësaj kompania duhet të paguajë qira për fabrikën e saj ose të blejë mbeturinat nga ne,” tha Mafume.
Këshilli i Qytetit të Harare ka pasur vështirësi në kryerjen e operacioneve të tij si grumbullimi i plehrave, si dhe sigurimi i ujit të pastër për banorët e qytetit.
Hetimet kanë zbuluar gjithashtu se qyteti ka një numër të pagave të mbetura për punonjësit e tij pasi nuk po arrin të mbledhë të ardhura të mjaftueshme për të mbështetur operacionet e tij.
“Ne nuk kemi një shumë të tillë parash për të paguar GeoGenix,” tha Mafume duke shtuar: “Të gjithë dyshojnë se qeveria do të sulmojë fondet e transferimit për të paguar për këtë fabrikë.”
“Projekti ka kuptim mjedisor, por pse këshilli bashkiak duhet të përballojë koston? Ne po u sigurojmë atyre lëndë të parë të mjaftueshme (Plehrat) dhe madje hapësirë të lirë për ndërtimin e impiantit. Pse duhet të paguajmë plehrat?” tha ai. – Zim Morning Post
