…Kriminelët e Ballkanit “janë mëse të lumtur të punojnë me izraelitët, holandezët, suedezët, dominikanët, triadat kineze”, thotë një ish-zyrtar i DEA-s. “Ata do të punojnë, në fakt, me këdo.” Megjithatë, ata janë larguar nga Shtetet e Bashkuara, tha ai, të bindur nga dominimi i karteleve meksikane dhe aksionet e ashpra të policisë amerikane.
Ngjitja e bandave ballkanike në nivelet e larta të tregtisë globale të kokainës ka bërë që policia të përpiqet të mbajë të njëjtin ritëm. Konfiskimet e kokainës në Evropën Perëndimore dhe Qendrore arritën një rekord prej 315 tonë në vitin 2021, sipas të dhënave më të fundit nga Zyra e Kombeve të Bashkuara për Drogën dhe Krimin (UNODC), duke tejkaluar 250 tonët e kapur në Shtetet e Bashkuara. Pastërtia e kokainës në Evropë është rritur në mënyrë të qëndrueshme gjatë dekadës së fundit, tha UNODC, një tregues ky i sasive të bollshme.
Ndërsa Europa është trazuar nga lufta, vrasjet e lidhura me drogën rivalizojnë tani terrorizmin si kërcënimi kryesor i sigurisë së Bashkimit Evropian, sipas komisioneres së bllokut për çështje të brendshme, Ylva Johansson.
Kryeministri suedez, Ulf Kristersson, vitin e kaluar angazhoi ushtrinë e vendit të tij për të ndihmuar në shuarjen e dhunës së bandave të lidhura me narkotikët që ka përfshirë sulme me bomba dhe vrasje fëmijësh. Në mars, autoritetet greke shkatërruan një bandë ballkanike që dyshohet se është përgjegjëse për më shumë se 60 vrasje në të gjithë Evropën në dekadën e fundit. Po atë muaj, rrugët e Brukselit u tronditën nga beteja të shumta me armë që dyshohet se përfshinë mafien shqiptare.
Në Amerikën Latine, prania e Ballkanit është tani më e fortë se kurrë, sipas një hetuesi nga task forca ballkanike e agjencisë policore evropiane Europol. Zyrtari tha se ka më shumë se 50 qeliza kryesore trafikimi nga Ballkani Perëndimor që punojnë në të gjithë Amerikën Latine, me qindra gangsterë të shpërndarë nëpër rajon.
Detektivi i policisë federale braziliane, Alexandre Custodio, i cili vitin e kaluar udhëhoqi një operacion të madh kundër kontrabandistëve ballkanikë, tha se ai ishte “i impresionuar” nga dominimi i tyre në tregtinë transatlantike të kokainës.
“Tani për tani në Amerikën Latine ata janë mafia kryesore në trafikun detar,” tha ai.
Lidhjet me Amerikën Latine
Autoritetet thonë se epërsia e kriminelëve ballkanikë në tregtinë globale të kokainës është fryt i investimit të tyre prej dy dekadash në njerëz dhe lidhjet në të dy anët e Atlantikut.
Pas shpërbërjes së Jugosllavisë në 1991 dhe dekadës së konfliktit etnik që pasoi, kriminelët e Ballkanit organizuan operacione të sofistikuara kontrabande nga kaosi. Kur paqja u vendos në rajon në fillim të viteve 2000, disa prej tyre u larguan drejt Amerikës Latine në kërkim të mundësive të reja.
Atje ata ndërtuan aleanca me grupe të fuqishme kriminale, duke përfshirë Forcat e Armatosura Revolucionare të Kolumbisë dhe Komandën e Parë të Kryeqytetit të Brazilit, për t’i ndihmuar ata të gjenin dhe transportonin kokainë të lirë, thanë zyrtarët kundër narkotikëve.
Vënia nën kontroll e rrugëve të kontrabandës transatlantike u ndihmua nga njohuritë detare të fituara gjatë shekujve. Mijëra meshkuj nga rajoni punojnë në anije mallrash, disa prej të cilëve ka rezultuar se janë vulnerabël ndaj korrupsionit ose detyrimit, sipas autoriteteve kundër narkotikëve, raporteve të policisë dhe dokumenteve të gjykatës. Trafikantët ballkanikë japin ryshfet ose kërcënojnë marinarët ballkanikë të manipulojnë kontejnerët e transportit, të fshehin kokainën në sendet e tyre ose ta transportojnë atë në anije nga varkat më të vogla ndërsa janë në det.
Edhe në kontinent, kriminelët brenda komunitetit të diasporës ballkanike të Evropës kanë ofruar infrastrukturë të shpërndarjes dhe shitjes me pakicë për shitjet në rrugë, duke i dhënë Kartelit Ballkanik një prani përgjatë gjithë zinxhirit të furnizimit, thanë autoritetet.
Kostovski, serb i burgosur, ishte pjesë e valës së parë të këtyre gangsterëve për të vënë bast të ardhmen e tij në Amerikën Latine, sipas policisë braziliane. Ai hyri në radarin e tyre në vitin 2006, pas një informacioni nga policët gjermanë, sipas raportit të Operacionit Niva prej 3025 faqesh të përgatitur nga policia federale e Brazilit. Deri në atë kohë, Kostovski kishte mbi vete “një listë të gjatë veprash penale” që përfshinte grabitje të armatosur, vrasje pa paramendim dhe ikje nga burgu në Suedi dhe Holandë, sipas një vendimi të vitit 1989 nga Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut.
Pas zbarkimit në Amerikën Latine, Kostovski kontrabandoi cigare nga Paraguai përpara se të kalonte “në aktivitete të tjera të paligjshme, si trafikimi i drogës dhe armëve dhe pastrimi i parave”, sipas një raporti të papublikuar të inteligjencës amerikane, të cilin e disponon Reuters.
Në vitin 2006, ai ishte vendosur në qytetin bregdetar të Vilha Velha, pranë portit të Vitorias. Atje ai jetonte në një apartament buzë plazhit me gruan e tij braziliane dhe djalin e tyre, sipas raporteve të Operacionit Niva. Vendimi i Kostovskit për t’u vendosur në Brazil nuk ishte i rastësishëm, thanë zyrtarët e zbatimit të ligjit, duke pasur parasysh vijën e gjerë bregdetare dhe afërsinë me vendet që prodhojnë kokainë.
“Kishte një përpjekje të përbashkët strategjike që herët për të dërguar përfaqësues të grupeve të ndryshme të kartelit ballkanik në Amerikën e Jugut për t’u vendosur, për të krijuar rrënjë, për t’u martuar me vendasit,” tha ish-zyrtari i DEA. “Përfundimisht shumë prej tyre u bënë ndërmjetës të mirëfilltë” të kokainës.
Kostovski udhëtonte shpesh, duke përdorur pasaporta me emra të rremë që e bënin të vështirë gjurmimin e lëvizjeve të tij, sipas dokumenteve të inteligjencës amerikane dhe braziliane. Ish-agjenti i DEA tha se policia anembanë botës e kuptoi me vonesë se sa të mëdhenj ishin bërë lojtarët e Ballkanit, pjesërisht për shkak se këta trafikantë shquhen për shmangiet përmes dokumenteve të rreme.
Dominimi detar
Një rritje e shpejtë e aktivitetit të tyre bëri të qartë se ata ishin një forcë që duhej marrë në konsideratë seriozisht.
Në qershor 2019, autoritetet amerikane kapën rreth 18 tonë metrikë kokainë – me vlerë mbi 1 miliard dollarë – të fshehura në një anije mallrash të quajtur MSC Gayane. Anija për në Roterdam ishte ankoruar në Filadelfia pas një udhëtimi në Amerikën Latine. Sekuestrimi, një nga ngarkesat më të mëdha të kokainës në historinë e SHBA-së, zbuloi se sa thellë ishin futur kartelet ballkanike në industrinë e transportit detar të oqeanit, dhe veçanërisht në Kompaninë Mesdhetare të Transportit, e cila kishte në pronësi anijet. E njohur si MSC, firma me bazë në Gjenevë është kompania më e madhe e transportit në botë. Ajo ka punësuar qindra marinarë ballkanikë dhe operon një qendër trajnimi të ekuipazhit në Mal të Zi.
Tetë anëtarë të ekuipazhit të MSC Gayane – duke përfshirë pesë malazezë dhe një serb – u dënuan përfundimisht për kontrabandë të kokainës në një operacion të guximshëm natën që përfshinte transportimin e drogës në anije nga varkat e shpejta. Avokatët e detarëve të dënuar ballkanikë ose nuk u përgjigjën ose nuk pranuan të komentojnë. Goran Gogiç, ish-boksier malazez i peshave të rënda, të cilin prokurorët pretendojnë se ishte në krye të logjistikës pas dërgesës, aktualisht është në burg në Nju-Jork në pritje të gjyqit. Avokati i tij, Joseph Corozzo, tha se Gogic këmbënguli për pafajësi.
MSC i tha Reuters se kontrabanda e kokainës ishte “një çështje që shtrihet në të gjithë industrinë që kërkon një përgjigje po aq të gjerë”. Kompania tha se kishte forcuar masat e sigurisë pas incidentit të vitit 2019 me dhjetëra milionë investime vjetore, duke përfshirë teknologjinë. Të gjithë kontraktorët e saj janë verifikuar plotësisht, shtoi MSC.
Dokumentet e policisë braziliane të paraportuara më parë tregojnë se gangsterët ballkanikë kishin objektiv anijet MSC në Amerikën e Jugut për më shumë se një dekadë përpara.
Në shtator të vitit 2010, policia federale që punonte në hetimin e Operacionit Niva sekuestroi 29 kilogramë kokainë të fshehur në thasë me sende ushqimore të bartura nga dy detarë malazezë teksa po përpiqeshin të hipnin në anijen e tyre të ngarkesave, MSC Sandra, e cila ishte ankoruar në Portin e Paranaguá në Brazilin juglindor.
Marinarët Dragan Jovanoviç dhe Vladimir Bulajic, u dënuan me nëntë vjet e gjysmë burg në shtetin e São Paulo. I tillë ishte edhe rasti i Boris Perkoviç, malazezi me bazë në Brazil, për të cilin prokurorët thanë se i furnizonte me drogë. Perkovic – për të cilin policia tha se punonte me ekuipazhin e Kostovskit në Vilha Velha – u lirua në vitin 2018 dhe vdiq dy vjet më vonë, sipas të dhënave nga gjykatat federale dhe shtetërore të Brazilit. Jovanoviç dhe Bulajic tani janë të lirë. Anijet e kompanisë ishin gjithashtu në qendër të skemës së trafikimit të Kostovskit, sipas raportit të Operacionit Niva.
Nga baza e tij në shtetin Espírito Santo, Kostovski dhe ekuipazhi i tij hartuan një plan për t’u kthyer në një nga eksportuesit kryesorë të rajonit. Shteti është kryeqyteti i industrisë së gurëve dekorativë të Brazilit dhe transporton në rrugë ujore pllaka mermeri dhe graniti në mbarë botën. Kostovski dhe ekipi i tij planifikuan të zbraznin blloqet, të fshehnin kokainën brenda tyre dhe më pas t’i dërgonin ato në Evropën Lindore, thuhet në raportin e Operacionit Niva.
Në korrik 2010, thuhet në raport, krahu i djathtë i Kostovskit, një maqedonas i quajtur Branislav Panevski, mori me qira një magazinë pranë portit të Vitoria për të kryer punën. Me afrimin e datës për eksportimin e gurëve, Panevski i tha një furnizuesi brazilian se vetëm një kompani transporti do të bënte. “Ne kemi nevojë vetëm për MSC,” tha ai, sipas një transkripti që iu bë telefonatës së përgjuar në burg.
MSC nuk pranoi të komentojë mbi transkriptin e policisë.
Përfundimisht, skema e bandës u ngrit. Në fillim të nëntorit 2010, policia federale e Brazilit bastisi magazinën e Panevskit, ku gjetën rreth 159 kilogramë kokainë të fshehur në një nga gurët. Panevski dhe Kostovski u arrestuan të dy dhe u dënuan me 20 vjet për trafik ndërkombëtar droge. Sandra Kostovski, e cila ndihmoi në financimin e operacionit të bashkëshortit të saj duke kontrabanduar para në Brazil me fluturime nga Evropa, u dënua me 14 vjet. Ajo tani është e lirë, por nuk iu përgjigj kërkesës së Reuters për koment.
Panevski u burgos në shtetin perëndimor të Mato Grosso do Sul. Në vitin 2019, ai u arratis gjatë një pushimi të shkurtër dhe përmes një pasaporte false kaloi në Bolivi, ku më në fund u kap dhe u kthye në Brazil për të shlyer dënimin e mbetur. Ai është liruar që atëherë, sipas një oficeri të policisë federale që po heton rrjetin brazilian të Kostovskit, por Reuters e pati të pamundur ta kontaktonte.
Edhe Kostovski u arratis nga burgu në vitin 2018, duke përdorur një pasaportë false për t’u kthyer në Evropë, sipas oficerit të policisë federale.
Rreth asaj kohe, policia evropiane filloi të hetojë dy shërbime të koduara të komunikimit – EncroChat dhe Sky ECC – që ata besonin se përdoreshin gjerësisht nga gangsterët. Brenda disa viteve, policët francezë, holandezë dhe belgë i kishin përgjuar kanalet. Nëpër dhjetëra miliona biseda, ata zbuluan një ekosistem të zhurmshëm të botës së krimit, ku të dyshuarit flisnin hapur për kontrabandën e drogës, trafikun e armëve dhe komplotet e vrasjeve. EncroChat dhe Sky ECC kanë pushuar së funksionuari. Por pasojat e përgjimeve vazhdojnë edhe sot e kësaj dite, me më shumë se 6 500 arrestime që nga viti 2020, sipas Europol.
Ligjshmëria e përgjimeve të policisë është kundërshtuar nga gangsterët e dënuar dhe avokatët e tyre në gjykatat e apelit në të gjithë Evropën. Në Shtetet e Bashkuara, ndjekja penale e Gogic, organizatori i supozuar i dërgesave MSC Gayane, mbështetet pjesërisht në bisedat e përgjuara të Sky ECC, sipas avokatit të tij, i cili tha se do të kundërshtojë përdorimin e tyre si provë.
Departamenti Amerikan i Drejtësisë nuk pranoi të japë komente lidhur me këtë çështje. Autoritetet evropiane i kanë mbrojtur metodat e tyre si të ligjshme dhe thonë se shumë krime u parandaluan falë këtyre përgjimeve. Europol tha vitin e kaluar se këto komunikime zbuluan “rolin e rëndësishëm të rrjeteve kriminale … (nga) rajoni i Ballkanit në tregtinë globale të kokainës”.
Në fund të vitit 2021, kur policia e Beogradit mori akses në këto biseda, ata kuptuan se Kostovski ishte kthyer në lojë pas arratisjes së tij nga Brazili, duke koordinuar “dërgesat e drogës nëpërmjet platformave të koduara”, tregojnë raportet e policisë serbe dhe spanjolle të cilave u referohet Reuters.
Për më shumë se një vit, policët e gjurmuan Kostovskin teksa ai u takua me bashkëpunëtorë anembanë Evropës duke organizuar atë që ata besonin se do të ishte transporti i një ngarkese të madhe. Nga mesi i vitit 2023, policia kishte identifikuar anijen që Kostovski dyshohet se kishte planifikuar të ngarkonte me kokainë dhe të lundronte përtej oqeanit: “Oceania Dos”. Në kohën kur u largua nga qyteti brazilian i Salvadorit korrikun e kaluar, autoritetet në të dy anët e Atlantikut po ndiqnin çdo lëvizje të saj. “Karteli ballkanik fundoset”, deklaroi Europol pas konfiskimit të anijes më 24 gusht 2023 dhe arrestimit të Kostovskit.
Gjeneratë e re
Dy muaj më vonë në Brazil, autoritetet atje kapën një tjetër trafikant të madh të Kartelit Ballkanik: Aleksandar Nesiç. Babai i tij, Goran, kishte mbërritur për herë të parë në Brazil në vitin 2004 dhe brenda pak vitesh, tha policia, ishte bërë udhëheqës i celulave të ndryshme të ndërlidhura ballkanike në të gjithë Brazilin – duke përfshirë ato të Kostovskit dhe Perkoviçit – duke transportuar kokainë boliviane në Evropë. Autoritetet thanë se ai gjithashtu u përpoq t’i mësonte zanatin djalit të tij, Aleksandrit.
Goran Nesic, objektivi qendror i hetimit të Operacionit Niva, u dënua për trafik droge në vitin 2013 dhe u dënua me 15 vjet në shtetin e São Paulo. Ai u ekstradua në Serbi në vitin 2018 për të vuajtur një dënim prej tetë vitesh, por tani është i lirë. As Nesic nuk pranoi të komentojë.
Aleksandar mori frenat, pretendon policia braziliane, dhe nisi punën për të marrë në dorë biznesin e familjes. Ai ishte rritur në Guarujá pranë Portit të Santos, pikë kryesore e nisjes së dërgesave të kokainës nga Amerika e Jugut, thonë autoritetet. Ndërsa babai i tij kishte favorizuar ryshfet për detarët ballkanikë për të lëvizur produktin e tij në Evropë me anije mallrash, tha policia, i riu Nesic iu drejtua anijeve më të vogla për të shmangur procedurat shtrënguese të kontrollit në portet braziliane dhe evropiane. Nesic dyshohet se bleu varka të lira peshkimi, të cilat i pajisi me rezervuarë shtesë karburanti, të mbushura me kokainë dhe personel me ekuipazhe ballkanike ose braziliane për të bërë kalimin e Atlantikut. Më 1 prill 2022, Marina e SHBA-së përgjoi Alcatraz I pranë Cape Verde, duke sekuestruar afro 5.5 ton kokainë. Ishte një nga konfiskimet më të mëdha të kësaj droge në botë atë vit.
Disa muaj më vonë, më 16 gusht 2022, marina e Brazilit kapi Dom Isaac XII në brigjet e shtetit verilindor Ceará, duke gjetur 1.2 ton kokainë në bord.
“Aleksandar Nesic ishte financuesi (ose blerësi) kryesor i ngarkesave me kokainë të sekuestruar në anijet Alcatraz I dhe Dom Isaac XII,” shkroi policia federale e Brazilit në një raport të vitit 2023 për operacionin, të cilit i referohet Reuters. Nesic u arrestua në shtëpinë e tij në Guarujá më 5 tetor 2023 dhe u burgos në pritje të gjyqit. Tashmë 31 vjeç, ai nuk pranoi të fliste për Reuters. Avokati i tij, Marrero, i cili përfaqëson babanë dhe djalin, tha se Aleksandar ishte i pafajshëm. Pavarësisht kapjes të disa prej trafikantëve të mëdhenj të Ballkanit, ata vazhdojnë të mbushin Evropën me kokainë për shkak të taktikave të tyre gjithnjë në zhvillim, thanë zyrtarët.
Custodio, detektivi brazilian që drejtoi hetimin e Aleksandar Nesic, tha se bandat ballkanike krijonin kompani mashtruese për të lehtësuar lëvizjen e drogës së tyre, por tani po blejnë eksportues të ligjshëm. Një zyrtar amerikan kundër narkotikëve që ka punuar me Custodio tha se gangsterët ballkanikë “janë lokomotiva më e madhe që drejtojnë” tregtinë e lulëzuar të kokainës në Evropë. “Ata e kanë rafinuar metodologjinë e tyre – dhe ajo po funksionon,” tha ai.
