Nëse flisni me dikë që ka pasur një kohë të vështirë në jetën e tij, ai do t’ju thotë se do të donte të provonte një jetë më të lehtë dhe më të mirë, me më shumë para. Nëse flisni me dikë që ka një jetë të rehatshme financiare, ai do t’ju thotë se ka të njëjtat probleme si gjithë të tjerët.
Mund të flasim për kapitalizmin, vlerën e jetesës së kursyer, gëzimin kalimtar të mbajtjes së çantave të blerjeve nëpër shtëpi dhe momentet e çmuara që nuk kushtojnë asgjë. Dhe kështu nuk përfundojmë askund. Por çfarë thonë ekspertët për këtë çështje? A mund të ndikojë paraja në lumturinë dhe çfarë e përcakton me të vërtetë lumturinë?
Çfarë është lumturia?
Përkufizimi i lumturisë së vërtetë ndryshon nga personi në person dhe nga epoka në epokë. Filozofia e lashtë greke fliste për lumturinë dhe psikologjia moderne për lumturinë e një personi që shpesh varet nga siguria dhe prosperiteti financiar, por edhe nga vlerat e tyre.
Sigurisht, njerëzit udhëhiqen nga vlera të ndryshme. Për disa, vlera qëndron te pushteti. Të tjerët gjejnë vlerë në sigurinë ose kujdesin për veten. “Një person i drejtuar nga pushteti mund të ketë nevoja të ndryshme financiare sesa një person i drejtuar nga siguria,” shpjegon këshilltari i shëndetit mendor Billy Roberts. “Këta faktorë mund të ndikojnë në lumturinë e një personi ose perceptimin e lumturisë duke ndryshuar sasinë e parave që i nevojiten në të vërtetë për t’u ndjerë të kënaqur emocionalisht.
“Në fund të fundit, paga duhet të mbështesë një mënyrë jetese, bazuar në vlerën e secilit person”, tha Roberts, duke na lënë të pyesim veten.
A rritet lumturia me të ardhurat?
Në një artikull të titulluar “Mirëqenia me përvojë rritet me të ardhurat, madje edhe mbi 75,000 dollarë në vit”, autori shqyrtoi marrëdhënien komplekse midis parasë dhe mirëqenies. Të dhënat sugjerojnë se lumturia në fakt rritet me rritjen e të ardhurave të një personi. Kjo do të thotë që sa më shumë para të fitojmë, aq më të lumtur bëhemi (ose më mirë, kemi mjetet për të blerë gjërat ose përvojat që nga ana tjetër na bëjnë të lumtur).
Artikulli shqyrtoi më shumë se 33,000 të rritur që punojnë në SHBA dhe më shumë se 1.7 milionë raporte mostra, duke gjetur një lidhje të drejtpërdrejtë midis të ardhurave më të larta, jetesës më të mirë të përditshme dhe kënaqësisë më të madhe të jetës në përgjithësi.
A ndikon varfëria lumturinë?
Nga ana tjetër, njerëzit me të ardhura të ulëta mund të përjetojnë më shumë stres. Psikologia klinike dhe profesoresha e psikologjisë Margaret Sala, PhD, tha për Health se varfëria mund të përforcojë stresin. Me fjalë të tjera, njerëzit me nivele më të ulëta të të ardhurave mund të ndjehen më afër emocioneve negative.
Sëmundja gjithashtu mund të jetë një faktor që ndikon në lumturinë. “Sëmundja mund të jetë shumë më e keqe për ata që janë të varfër dhe nuk mund të kërkojnë kujdes mjekësor,” tha Dr. Sala. Megjithatë, përgjegjësitë e padobishme – të tilla si kujdesi për fëmijët ose pastrimi i shtëpisë – për të cilat ata me stile jetese më komode shpesh nuk duhet të shqetësohen mund të bëhen një faktor rëndues në mënyrën se si ndihet një person me të ardhura të ulëta.
A ndikon stresi në lumturinë?
Në ndryshim nga sa më sipër, Dr Sala kujtoi se disa njerëz me paga më të larta mund të mos jenë në gjendje të shijojnë kënaqësitë e vogla në jetë për shkak të punëve stresuese dhe kërkuese.
Një sondazh i LinkedIn nga 2018 zbuloi se punëtorët amerikanë që fitojnë më shumë para përjetuan nivele dukshëm më të larta stresi – deri në 68% më shumë për ata që fitojnë më shumë se 200,000 dollarë në vit. Ndërsa këto të ardhura më të larta blejnë kënaqësi si pushimet e këndshme dhe ushqimet në restorant, eksperti vuri në dukje se stresi mund të luajë një faktor kyç në lumturinë e përgjithshme të dikujt.
Nga perspektiva e neuroshkencës, mungesa e burimeve duket se i sinjalizon trurit tonë se ekziston një kërcënim për mbijetesën tonë. Në fakt, një standard i ulët jetese mund të ndikojë në funksionin njohës të një personi, duke ndryshuar mënyrën e të menduarit dhe duke ulur performancën në kujtesën verbale dhe shpejtësinë e refleksit, sipas një artikulli të vitit 2013 të botuar në Science.
A mund të jesh i lumtur pa para?
Nëse paratë nuk mund të blejnë vërtet lumturinë, si mund të jenë njerëzit të lumtur me atë që kanë, pavarësisht nga niveli i të ardhurave të tyre? Ndoshta nëse nuk i barazojmë paratë dhe të mirat materiale me vlerat tona, e gjejmë lumturinë në gjëra që paratë nuk mund të blejnë, si koha cilësore dhe përvojat me veten dhe njerëzit që duam?
Dhe a ngatërrojnë njerëzit kënaqësinë me lumturinë? Nëse blini për të ngrënë një copë tortë, ndjeni kënaqësi, por nuk mund të thoni se jeni të lumtur. Në fund të fundit, pak minuta më vonë kjo kënaqësi është zhdukur. Dhe pothuajse të gjithë ne kemi parë imazhe të njerëzve që jetojnë në tenda plastike të improvizuara me të gjitha pasuritë e tyre të futura në një qese me buzëqeshje të gëzuara dhe të ndritshme. Si mund të jetë kaq i lumtur dikush që nuk ka asgjë tjetër?
A është kjo sepse ata janë mirënjohës për atë që kanë: jetën e tyre, familjen e tyre dhe kjo pak është e mjaftueshme? Në fund të fundit, as i gjithë ari në planet nuk mund të garantojë dy të parat. Klishe, por pa dyshim e vërtetë…
