Mjaft emra “VIP” në Shqipëri figurojnë të lidhur me trafikun e drogës, ose me të shkuar kriminale, në vende të ndryshme të Europës.
Këtë herë ka qenë një investigim i bërë nga “Balkan Insight”, i cili ka pasqyruar me detaje sesi dy shqiptarë të dënuar me burg në Spanjë si trafikantë kokaine, janë rikthyer në Shqipëri dhe tashmë janë në statusin e biznesmenëve të fuqishëm, në fushën e ndërtimit.
Pashuk Gjini dhe Sulejman Shkalla janë dy emrat që përmenden në shkrim, të cilët u dënuan në 2010 me 12 vite burg në Spanjë, por Gjini arriti që të largohej, duke ndërruar identitet e duke u kthyer në Shqipëri si një biznesmen.
Ndërkohë Sulejman Shkalla, edhe pse me rekorde kriminale, thuhet në shkrim, nuk e ndikoi karrierën e vëllait të tij, Petrit Fushës, i cili ishte një nga emrat e njohur në sistemin e drejtësisë në vend, ndërsa edhe ky figuron si një nga biznesmenët më të fuqishëm në vend.
“Pashuk Gjini megjithatë u arratis. Duke përdorur një identitet të ri, ai u shfaq në vendlindjen e tij në Shqipëri dhe që atëherë ka jetuar si njeri i lirë, duke ndërtuar një biznes të suksesshëm ndërtimi.
Ndërkohë, e shkuara e Shkallës nuk e dëmtoi asnjëherë ngjitjen e vëllait të tij Petrit Fushës në rangjet e sistemit gjyqësor për t’u bërë një nga prokurorët më të fuqishëm në vend, derisa një proces vetingu zbuloi lidhjen e tyre në 2019 dhe Fusha dha dorëheqjen”, thuhet mes të tjerash.
Në artikull përmenden dhe tenderat publikë që Shakalla ka përfituar nga shteti, si dhe lidhjet e fshehta dhe shmangia e drejtësisë.
Shkrimi i plotë:
Shumica e njerëzve udhëtojnë në Torrevieja në Spanjën juglindore për diellin, plazhet me rërë dhe liqenet e kripura, por Pashuk Gjini dhe Sulejman Shkalla kishin një arsye tjetër.
Më 20 qershor 2006, dy shtetasit shqiptarë, u takuan në aeroportin e Alicantes për të diskutuar marrjen e një ngarkese heroine që do të mbërrinte në Torrevieja dy ditë më vonë nga Holanda. Autoritetet, megjithatë, ishin vënë pas tyre.
Shkalla, i cili kishte jetuar në Spanjë me emrin Andres, ishte nën vëzhgim si tregtar i dyshuar i heroinës për plazhistët në provincat Alicante dhe Murcia të Spanjës. Gjini u quajt Carlos Alberto, ose ‘Bucanero’, një referencë për marinarët e egër në Karaibe në gjysmën e dytë të shekullit të 17-të.
Droga mbërriti sipas planit, pasditen e 22 qershorit, e ndarë në 100 pako të fshehura në gomat e një kamioni. Dërgesa ishte me vlerë 1.9 milionë euro, por ishte ende duke u zbërthyer në punishten e një mekaniku në Torrevieja kur policia u fut.
Në shkurt të vitit 2010, Gjini, Shkalla dhe një tjetër shqiptar i identifikuar si Inigo u dënuan me 12 vjet pas hekurave, më pas u reduktuan në pak më pak se nëntë.
Dy shtetas holandezë dhe tre spanjollë u dënuan me 10 vjet burg.
Pashuk Gjini megjithatë u arratis. Duke përdorur një identitet të ri, ai u shfaq në vendlindjen e tij në Shqipëri dhe që atëherë ka jetuar si njeri i lirë, duke ndërtuar një biznes të suksesshëm ndërtimi.
Ndërkohë, e shkuara e Shkallës nuk e dëmtoi asnjëherë ngjitjen e vëllait të tij Petrit Fushës në rangjet e sistemit gjyqësor për t’u bërë një nga prokurorët më të fuqishëm në vend, derisa një proces vetingu zbuloi lidhjen e tyre në 2019 dhe Fusha dha dorëheqjen.
Megjithë pas një rinovimi të sistemit gjyqësor nën qeverisjen e kryeministrit Edi Rama, as Gjini dhe as Shkalla nuk e kanë gjetur veten në “kthetrat e ligjit antimafia” të Shqipërisë, i krijuar për të gërmuar në pasuri të pajustifikueshme dhe për të kapur të ardhurat e krimit, pavarësisht provave të përhapura që sektori shqiptar i ndërtimit është i mbushur me para të pista që pastrohen në këtë mënyrë.
E pyetur nga BIRN nëse sheh ndonjë problem në faktin se prokurorët nuk kishin përdorur legjislacionin antimafia ndaj Gjinit apo Shkallës, Prokuroria kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar, SPAK, tha se nuk kishte “asnjë koment për këtë çështje”. Ligji duhet të zbatohet automatikisht për të dy këta persona në fjalë.
Një avokat i Gjinit gjithashtu nuk pranoi të komentojë. Fusha, i cili tani drejton një studio private ligjore, tha se vëllai i tij, Shkalla, ishte larguar nga Shqipëria 24 vjet më parë dhe se ai, Fusha, nuk kishte asnjë dijeni për aktivitetet e tij. “Në çdo rast, përgjegjësia është personale,” tha Fusha për BIRN.
Rrugëtimi i Gjinit nga kontrabanda e drogës në ndërtim nuk është i pazakontë në Shqipëri.
“Pastrimi i parave nëpërmjet pasurive të paluajtshme mbetet një instrument dominues në Shqipëri krahasuar me format e tjera të pastrimit të të ardhurave nga aktivitetet kriminale”, tha Drejtoria e Përgjithshme e Shqipërisë për Parandalimin e Pastrimit të Parave, DPPP, në një përgjigje me shkrim për BIRN.
Shtrirja e pastrimit të parave të tilla ka evoluar me kalimin e viteve, tha Arjan Dyrmishi, ekspert i sigurisë në Qendrën për Studimin e Demokracisë dhe Qeverisjes.
“Në fillim të viteve ’90, pastrimi i parave quhej ‘investim’, sot figurat e krimit të organizuar kanë “shumë më shumë para, ndikim dhe informacion. Ata kanë synuar sektorët e ekonomisë që janë më fitimprurës, siç janë zonat që kanë çmime më të larta ose zhvillimet që janë të pozicionuara në mënyrë strategjike në zonat bregdetare.”
Në kryeqytet, Tiranë, blloqet e banesave me shkëlqim dhe xhama po mbulojnë ndërtesat e ulëta, me tulla dhe llaç, ndërsa çmimet e pronave janë rritur në një shkallë të tillë që qyteti është në të njëjtin nivel me Londrën dhe Romën kur bëhet fjalë për raportin e të ardhurat mesatare dhe çmimet për metër katror.
Autoritetet në Tiranë lëshuan më shumë leje ndërtimi vitin e kaluar se çdo vit që nga viti 2005, ndërkohë që një numër rekord zhvilluesish të rinj debutuan në treg.
Ornela Liperi, kryeredaktore e revistës ekonomike Monitor, tha se oferta e tejkaloi shumë kërkesën nga ekonomia e ligjshme.
“Shumë kompani ndërtimi “në gjumë” u rizgjuan pas 2017-2018, ndërsa të tjera u shfaqën nga papritur”, tha Liperi.
“Rreth 40 për qind e fluksit aktual në treg nuk mund të justifikohet nga burime formale”, shprehet ajo.
Tenderat publikë
Gjini u rishfaq në Shqipëri si Anton Gjinaj. Në vitin 2014, katër vjet pasi u arratis nga dënimi me burg në Spanjë, ai themeloi biznesin e tij të parë në Shqipëri – Alesio 2014 – dhe u zgjerua nga betoni në ndërtimet e banesave të nivelit të lartë, prodhimin e kartonit të gipsit dhe minierat.
Deri në vitin 2020, Gjini kishte gjashtë kompani në emrin e tij (tjetër), njëra prej të cilave, Foralb Alabaster, ishte pjesë e zotërimit të ministrisë së ekonomisë shqiptare. Një tjetër, Kopshti Rezidencë Turdiu, ndodhet pas një kompleksi të madh rezidencial dhe tregtar në ndërtim, në një nga hyrjet më të frekuentuara të Tiranës.
Sipas Regjistrit të Bizneseve në Shqipëri, Garden Rezidencë Turdiu u themelua në vitin 2019 nga Kastrati, një nga grupet më të mëdha të biznesit në vend, dhe administrohej nga vajza e Gjinit, Klaudia. Në shtator 2020, Alesio 2014 e Gjinit bleu kompaninë për një milion euro.
Alesio 2014 ka një marrëdhënie të mirë me shtetin, duke fituar një sërë tenderash publikë për ndërtimin e shkollave dhe rrugëve. Në vitin 2020, pas një tërmeti të fuqishëm që goditi Shqipërinë në nëntor 2019, Alesio 2014 ishte pjesë e një numri konsorciumesh që morën pesë kontrata publike rindërtimi me një vlerë totale prej 1.5 miliardë lekësh, afërsisht 12.9 milionë euro, sipas të dhënave nga Agjencia e Prokurimit Publik. Në prill të vitit të kaluar, megjithatë, e kaluara e Gjinit iu “përplas në fytyrë” kur ai u arrestua nga policia në Mal të Zi në hyrje nga Shqipëria.
Ai u ekstradua me shpejtësi në Spanjë, e cila e kthyu në Shqipëri një vit më vonë për të vuajtur dënimin. Duke llogaritur kohën e kaluar në paraburgim, Shkalla pritet të lirohet më 24 qershor 2025, por vazhdon të ushtrojë bizneset e tij nëpërmjet të afërmve.
Lidhje të fshehura
Fusha, vëllai i Shkallës, kaloi tre dekada si prokuror publik në Shqipëri, duke u ngjitur në postin e fuqishëm të kryeprokurorit të Tiranës.
Ai e mbajti të fshehtë lidhjen dhe të shkuarën e Shkallës, edhe kur ishte nën vëzhgimin e një paneli vettingu të krijuar nën qeverisjen e kryeministrit Rama për të hequr gjyqtarët dhe prokurorët e korruptuar.
Drejtoria për Mbrojtjen e Informacionit të Klasifikuar, DSIK, raportoi se Fusha nuk kishte deklaruar në një formular të posaçëm se vëllai i tij ishte dënuar për trafik droge në Spanjë. DSIK citoi një autorizim të nënshkruar në Valencia në vitin 2016 që tregonte se Shkalla kishte autorizuar një noter për të nënshkruar një numër të papërcaktuar pronash për Fushën.
“Fakti që subjekti i rivlerësimit ka dështuar të zbulojë përfshirjen e personit të lidhur në veprimtari të krimit të organizuar… e bën subjektin Petrit Fusha përgjegjës për fshehjen e fakteve dhe plotësimin e pasaktë dhe të pavërtetë të Deklaratës për Kontrollin e Pastërtisë së Figurës. Përgjithësisht, për sa i përket vlerësimit të figurës së tij, Fusha është një individ që mund të vihet nën presionin e strukturave kriminale…”, shkruan DSIK në raportin e saj.
Fusha dha menjëherë dorëheqjen, duke nisur një proces të plotë vetingu. Organi i Vettingut, Komisioni i Pavarur i Kualifikimit, tha se e kishte referuar çështjen për hetime të mëtejshme, por, tre vjet më vonë, nuk dihet statusi i çështjes.
Komisioni i Pavarur Kualifikimi refuzoi një kërkesë për Lirinë e Informimit të paraqitur nga BIRN për një kopje të shkresave në lidhje me çështjen e Fushës, duke deklaruar se “çështja është nën juridiksionin e një organi të posaçëm hetimor”.
SPAK, prokuroria speciale, megjithatë i tha BIRN se nuk ka asnjë çështje në dosjet e saj për Fushën apo pasurinë e pashpjegueshme të vëllait të tij, Shkallës.
Një tjetër çështje që ka të bëjë me Fushën përmes procesit të vetingut u transferua në vitin 2020 nga SPAK në Prokurorinë e Durrësit.
“U konstatua se meqenëse veprat “fshehja e pasurisë” për të cilat akuzohej Fusha dhe subjekti Petrit Fusha nuk është më nën juridiksionin e Prokurorit të Posaçëm, referimi për hetim iu kalua Prokurorisë së Rrethit Durrës”, tha SPAK për BIRN.Prokurorët në Durrës njoftuan në korrik se kishin akuzuar Fushën për fshehje të pasurisë me prokurë. Fusha, i cili tani drejton një konsulencë private të quajtur Fusha & Partners, mohoi të përfitonte financiarisht nga vëllai i tij ose të kishte ndonjë ndikim në marrëdhëniet e tij me ligjin.
“I vetmi kontribut që vëllai im ka pasur në pasurinë time është akti i dhurimit prej tij një të katërtën e pasurisë së trashëguar bashkërisht nga babai ynë. Siç e shpjegova më herët, nuk isha në dijeni të aktiviteteve të vëllait tim”, tha Fusha./BIRN
