Do të jetë e dhimbshme si për investitorët, edhe për ekonominë
Këto kanë qenë disa muaj të trazuar për ekonomitë e Perëndimit. Së pari erdhi kriza tronditëse në sektorin bankar.
Më pas erdhi perspektiva ende e pazgjidhur e një dështimi nga qeveria amerikane për të shlyer borxhin që supozohej se ishte pa rrezik. Shumë njerëz tani shqetësohen për rreziqet e tjera që mund të vijnë.
Një nga shqetësimet janë borxhet e mëdha të grumbulluara nga kompanitë jofinanciare në dekadat e fundit, falë normave të ulëta të interesit.
Që nga viti 2000, borxhi i korporatave jofinanciare në të gjithë Amerikën dhe Europën, është rritur nga 12.7 trilionë dollarë, në 38.1 trilionë dollarë, duke shkuar nga 68% në 90% të PBB-së totale.
Lajmi i mirë është se fitimet e forta dhe borxhet me normë fikse, nënkuptojnë se perspektiva e një kataklizmi të nxitur nga borxhet e korporatave në Perëndim, mbetet e pagjasë, të paktën tani për tani.
Lajmi i keq është se bizneset së shpejti nuk do të kenë mundësi për të marrë më shumë borxhe, që do të kufizojë zgjedhjet e tyre në vitet në vijim.
Niveli borxhit të korporatave në Perëndim, deri tani ka qenë më pak shqetësues se sa kishin frikë shumë veta. Në të dyja anët e Atlantikut, afërsisht një e treta e borxhit të mbuluar nga agjencitë e vlerësimit të kredisë konsiderohet të jetë e një shkalle spekulative, e njohur me emrin junk, që nënkupton se ka perspektiva të vështira shlyerjeje.
Norma e mosshlyerjes për këto borxhe mbetet në një nivel të rehatshëm prej 3%, si në Amerikë, ashtu edhe në Europë. Edhe dukuria e degradimit gjatë pandemisë, nga niveli më i sigurt i investimeve, në shkallën spekulative, ka ndryshuar që atëherë.
Shpjegimi për këtë qëndrueshmëri është i dyfishtë. Së pari janë fitimet më të mira të korporatave, në krahasim me pritshmëritë.
Sipas llogaritjeve të The Economist, fitimet para interesit, taksave, zhvlerësimit të monedhës dhe amortizimit të firmave jofinanciare të listuara në Amerikë dhe Europë, ishin 32% më të larta në tremujorin e fundit të vitit 2022, sesa në të njëjtën periudhë në vitin 2019.
Disa prej këtyre rritjeve janë falë fitimeve më të larta se zakonisht në industrinë e energjisë, por jo të gjitha. Kompanitë e ndryshme, nga McDonald’s, një zinxhir i ushqimeve të shpejta, deri tek Ford, një prodhues makinash, i tejkaluan me lehtësi pritshmëritë e analistëve për fitimet në tremujorin e parë të këtij viti.
Procter & Gamble, një gjigant i mallrave të konsumit dhe të tjerë, i kanë mbrojtur me sukses fitimet e tyre përballë inflacionit të kostos, duke rritur çmimet dhe duke ulur shpenzimet.
Kjo ka lënë shumë para rezervë për të vazhduar me pagimin e faturave të interesit.
Faktori i dytë është struktura e borxhit të korporatave.
Në vitet pas krizës financiare të periudhës 2007-‘09, shumë firma filluan të zgjedhin borxhet afatgjata me normë fikse, vëren Savita Subramanian nga Banka e Amerikës. Sot, tre të katërtat e borxhit të korporatave jofinanciare në Amerikë dhe Europë, janë me norma fikse, sipas agjencisë së vlerësimit S&P Global.
Normat e ulëta të interesit në kulmin e pandemisë krijuan një mundësi për të siguruar borxh të lirë për shumë vite. Vetëm një e katërta e grumbullit të borxhit total të kompanive amerikane dhe europiane, do të maturohet në tre vitet e ardhshme.
Norma mesatare e kuponit që emetuesit në fakt paguajnë për bonot e korporatave amerikane me qëndrueshmëri financiare, është aktualisht 3.9%, shumë më poshtë yield-it prej 5.3% që tregu po e vlerëson për momentin.
Për bonot spekulative me yield të lartë, norma mesatare e kuponit është 5.9%, një shifër e menaxhueshme, krahasuar me një yield të tregut prej 8.4%.
Kjo është ngushëlluese. Megjithatë, bizneset dhe investitorët e tyre nuk duhet të entuziazmohen shumë. Rritja e PBB-së në Amerikë dhe Europë vazhdon të ngadalësohet.
Vlerësimet e analistëve tregojnë se fitimet agregate tremujore ranë në tremujorin e parë të këtij viti për firmat jofinanciare të listuara si në Amerikë, ashtu edhe në Europë. Rezerva Federale dhe homologët e saj europianë janë ende duke rritur normat e interesit.
Në mars, Multi-Color Corporation, prodhues amerikan i etiketave, emetoi 300 milionë dollarë bono me një normë kuponi të lartë prej 9.5%. Firmat si Carnival, operator lundrimi, po përdorin rezervat e parave të krijuara gjatë pandemisë, për të vonuar rifinancimin me tarifa më të larta. Rezerva të tilla po pakësohen vazhdimisht.
Të nesërmen në mëngjes
Tendosja do të fillojë në skajin më të dobët të spektrit të borxhit. Më pak se gjysma e borxhit të shkallës spekulative në Amerikë dhe Europë, është me norma fikse, sipas S&P Global, krahasuar me pesë të gjashtat për borxhin e shkallës së investimeve.
Banka Goldman Sachs, llogarit se norma mesatare e kuponit për kreditë me normë të ndryshueshme të shkallës spekulative në Amerikë është rritur tashmë në 8.4%, nga 4.8% një vit më parë.
Borxhi me normë të ndryshueshme është i zakonshëm në firmat me më shumë borxhe, dhe veçanërisht në bizneset e mbështetura nga kapitali privat i etur për borxhe.
Edhe pse disa fonde të kapitalit privat mund të mbrojnë ndaj normave më të larta të interesit, shtrëngimi tashmë ka filluar. Falimentimet e bizneseve në pronësi të kapitalit privat në Amerikë, janë në rrugën e duhur për t’u dyfishuar nga viti i kaluar, sipas S&P Global.
Më 14 maj, firma mjekësore Envision Healthcare, shpalli falimentimin. KKR, një gjigant i kapitalit privat, pagoi 10 miliardë dollarë për biznesin në vitin 2018, duke përfshirë borxhin. Ai pritet të humbasë investimin prej 3.5 miliardë dollarësh.
Kjo do të jetë e pakëndshme për fondet e pensioneve, kompanitë e sigurimit dhe fondet bamirëse që u kanë besuar para “baronëve” të kapitalit privat, për të mos përmendur vetë financuesit. Për fat të mirë, për ekonominë më gjerësisht, efekti duket se ka të ngjarë të jetë i përmbajtur.
Sipas EY, firmë shërbimesh profesionale, bizneset e mbështetura nga kapitali privat, punësuan rreth 12 milionë punëtorë vitin e kaluar në Amerikë. Kompanitë e listuara kanë punësuar 41 milionë.
Në të vërtetë, është efekti i rritjes së normave të interesit në korporatat e mëdha të listuara, borxhet e të cilave janë kryesisht të nivelit të investimeve, ai që mund të jetë më i rëndësishmi, si për investitorët, edhe për ekonominë.
Indeksi S&P 500 i firmave të mëdha amerikane, përbën 70% të punësimit, 76% të investimeve kapitale dhe 83% të kapitalizimit të tregut të të gjitha kompanive të listuara në vend. Indeksi ekuivalent Stoxx 600 në Europë, ka një peshë të ngjashme në rajon.
Në vitet para pandemisë, kompanitë jofinanciare në këto indekse vazhdimisht shpërndanë më shumë para në investime kapitale dhe pagesa të aksionerëve sesa gjeneruan nga operacionet e tyre, me boshllëkun e mbushur nga borxhi.
Por nëse dëshirojnë të shmangin që përfitimet të zvarriten nga normat më të larta të interesit, së shpejti do të duhet të fillojnë t’i paguajnë këto detyrime.
Në nivelet aktuale të borxhit, çdo rritje me pikë përqindje e normave të interesit, do të fshijë afërsisht 4% të fitimeve totale të këtyre firmave, sipas vlerësimeve tona.
Shumë biznese nuk do të kenë zgjidhje tjetër veçse të shkurtojnë dividentët dhe blerjet e aksioneve, të cilat do të shtrydhin fitimet e investitorëve.
Kjo do të jetë veçanërisht e dhimbshme në vendin që është qendra e kapitalizmit aksioner. Normat e larta të pagesave në Amerikë, ekuivalente me 63% të fluksit të parave operative, krahasuar me 41% në Europë, kanë ndihmuar në rritjen e çmimeve të aksioneve amerikane në krahasim me fitimet, shumë më tepër se ato në shumicën e tregjeve të tjera.
Huazimi i parave në mënyrë që t’u jepen aksionerëve, ka shumë më pak kuptim në një botë me norma më të larta interesi, argumenton Lotfi Karoui nga banka Goldman Sachs.
Shumë kompani do të detyrohen gjithashtu të zvogëlojnë ambiciet e tyre për investime. Firmat gjysmëpërçuese me kapacitet të tepërt, kanë shkurtuar tashmë planet e shpenzimeve. Disney, një titan mediatik me borxhe të mëdha, po shkurton investimet në shërbimet e transmetimit dhe parqet tematike.
Nga dekarbonizimi tek automatizimi dhe Inteligjenca Artificiale, bizneset po përballen me një listë të shtrenjtë të detyrave në dekadën e ardhshme. Atyre mund t’u pengohen ambiciet e veta madhështore. Ky do të ishte një lajm i keq jo vetëm për investitorët e tyre./monitor
