Një hetim i Prokurorisë së Posaçme, tregon se si grupi i akuzuar për krim të organizuar i drejtuar nga Aleksandër Laho, kontrollonte regjistrat e vjetër të pronave në arkivat e Kadastrave dhe i përdori ato për të marrë nën kontroll mijëra metra katrorë tokë në bregdetin e Durrësit dhe Tiranë, për t’i shitur më pas te investitorët e qeverisë.
Në dhjetorin e vitit të largët 1932, zonja Bihter Toptani ,bleu 130 hektarë tokë në vendin e quajtur “Maranishtja” në Shetaj të Ishmit në Durrës – sot një nga zonat më të lakmuara turistike në Shqipëri.
Transaksioni u krye në prani të një gjyqtari paqtues, ndërsa pas blerjes, zonja Toptani ia dhuroi tokën vajzës së saj 15-vjeçare.
Veprimet përshkruhen me hollësi në një Radhor – siç njihej regjistri i Kadastrës deri në vitin 1945 në Shqipëri. Por në një regjistër të dytë të vitit 1929, i njëjti transaksion kapërcen në makinerinë e kohës.
Kur dokumentet e vjetra të Kadastrës ranë në duart e Prokurorisë së Posaçme, prokurori Altin Dumani nuk mund të mos habitej.
“Në këtë regjistër të vitit 1929 janë përshkruar transaksione të kryera në dhjetor të vitit 1932, dhe si dëshmi iu janë referuar akteve të kryepleqësisë së Ishmit të vitit 1925, kohë kur prona nuk ishte blerë nga Bihter Toptani”, arsyeton ai.
Episodet përmenden në kërkesën për caktim mase sigurimi të datës 1 tetor ndaj Aleksandër Lahos, i njohur si Rrumi dhe Astrit Avdylit, dy figura të krimit të organizuar me një sërë akuzash penale mbi shpinë. Shtatë persona të tjerë akuzohen nga Prokuroria e Posaçme për veprat penale të vrasjes dhe tjetërsimit të qindramijëra metrave katrorë tokë në bregdetin e Durrësit.
Sipas dosjes për masë sigurie, Rrumi qëndronte në krye të një skeme të sofistikuar të grabitjes së pronave, i ndihmuar nga zyrtarë të Kadastrës, noterë, avokatë dhe anëtarë të grupit kriminal, të cilët përdornin dokumente të rreme për të vjedhur toka shtetërore dhe për t’i transformuar ato në investime turistike multimilionëshe.
Grupi kishte arritur të vidhte nga arkivat e Kadastrës Radhorë të viteve’30–’40, të cilat mbusheshin me transaksione të rreme në faqet bosh përmes një falsifikatori.
Ai akuzohet gjithashtu se gjente “trashëgimtarë” për të aplikuar për kthim dhe kompensim të pronave të shtuara në Radhorë dhe ndiqte deri në gjykatë proceset për kompensim financiar të tyre, kur fizikisht prona nuk mund të kthehej.
Në skemë përfshiheshin gjithashtu ndryshime në AMTP të viteve ’90, zhdukje të kartelave të pronave dhe zëvendësimi i tyre në Kadastër me kartela false – por shpesh me vula të institucionit.
Rrumi dhe të tjerët ishin të bindur se falsifikimet nuk do të kapeshin, ndërsa kishin oreks për të zaptuar përveç tokave në bregdet, edhe kodra të tëra në periferinë e kryeqytetit.
“Edhe shiko, ka ndonjë hapësirë mos bëjmë ndonjë gjë nga Tirana… T’i kishim fut ato kodrat deri nga Tirana e Re, deri matanë TEG-ut,” i shkruan Laho të vëllait në një nga mesazhet e gjetura nga prokuroria.
Sipas SPAK, në skemën e tjetërsimit të pronave ishin përfshirë përveç Aleksandër Lahos edhe vëllai i tij, Vullnet Muça (Kondi ose Muharremi), i dyshuar për falsifikim dhe korrupsion aktiv, i arrestuar së fundmi si dhe Agron Bejdolli dhe Vlash Brahja, të akuzuar për manipulimin e dokumenteve të pronësisë.
Astrit dhe Elidon Avdyli akuzohen për vrasje me paramendim për hakmarrje dhe veprimtari kriminale, së bashku me Alfred Dokën dhe Enea Kumen, të cilët akuzohen për pjesëmarrje në grupin kriminal dhe përfshirje në vrasjen e Edmir Bregut alias Ilir Kuçi (Maloku).
Në fund të zinxhirit hetimor qëndron Ermira Avdyli, me masë sigurimi detyrim për të mos u larguar nga vendi, e dyshuar për falsifikim të dokumenteve zyrtare që mbështetnin skemën.
‘Pothuajse perfekt’
Aleksandër Laho, 52 vjeç, i njohur si Rrumi, është hetuar më parë për falsifikimin e mijëra metrave katrorë në bregdetin e Durrësit dhe po gjykohet në mungesë për veprën penale të korrupsionit në bashkëpunim me Irgen Kërçukun – ish-punonjës i Avokaturës së Shtetit.
Por skema e re masive u zbardh, siç del në dosje, pas një hetimi 5-vjeçar që nisi pas atentatit të vitit 2019 në Durrës, ku mbeti i vrarë Andi Maloku dhe u plagosën Laho dhe ish-prokurori Arjan Ndoja, aktualisht deputet i Partisë Demokratike.
Pas atentatit, prokuroria sekuestroi telefonin e kriptuar të Rrumit si dhe një kartë memorie, brenda së cilës i gjetën foto të faqeve të Kadastrës si dhe dokumente të tjera të falsifikuara.
Në vitin 2022, prokuroria sekuestroi një pjesë të këtyre pronave dhe gjeti gjurmë të falsifikimeve përmes ndërhyrjeve në Kadastër. Laho u shpall edhe atëherë në kërkim.
Por përmasat reale të asaj që ndodhte në kadastrën e Durrësit dhe tjetërsimi masiv i pronave në bregdet u bënë më të qarta kur SPAK mori në dorë bisedat në Sky ECC mes Rrumit, vëllait të tij, Vullnet Muça dhe nipit të Astrit Avdylit, Elidon Avdyli dhe persona të tjerë të paidentifikuar.
Këto shkëmbime zbuluan edhe përpjekjet e Rrumit për të mbuluar gjurmët dhe korruptuar ata që po e hetonin. Përgjimet tregojnë se Rrumi ishte në dijeni të hetimeve të SPAK, kishte një listë të plotë të dosjeve të pronave që po verifikoheshin dhe u vu në lëvizje që të minimizonte dëmet.
Ai tentoi përmes të vëllait të korruptonte ekspertin që po kryente verifikimet, duke kërkuar që ekspertiza t’i nxirrte pronat në rregull dhe duke u mburrur që procesi ishte thuajse perfekt.
“Keq s’ka si të ket se vulën dhe firmën e kan të gjitha në rregull dhe letra ësht orgjinale,” shkruan ai.
Mesazhet e shkëmbyera tregojnë se për një moment, Rrumi dhe i vëllai besuan se e kishin ekspertin në dorë, madje e çuan ndërmend që ta përdornin atë për të përmirësuar skemën.
“Po du me dit ku kena gabu neve, që e kan kap ata, me regullu tjerat”, shkruan ai.
Megjithatë, ekspertiza rezultoi ndryshe dhe i shpalli dokumentet të falsifikuara.
Eksperti gjeti probleme të firmave dhe vulave në AMTP e po ashtu, zbuloi se fletët e përdorura për të zëvendësuar faqe të hequra nga Kadastra ishin shtypur diku tjetër dhe nuk kishin të njëjtat të dhëna.
Ndërkohë, mesazhet e shkëmbyera mes Lahos, vëllait të tij dhe personave të tjerë të përfshirë në përpjekjet e tyre për të mbuluar gjurmët, duke përmendur në komunikime numra kadastralë dhe emra pronash, janë tashmë prova shtesë në favor të Prokurorisë.
“Mozi” dhe “Daja”
Ndërsa ishin nën presion për të mbuluar gjurmët e falsifikimeve, Rrumi dhe të tjerët nuk u ndalën në planet e tyre për grabitjen e tokave të reja dhe shitjen e pronave që i konsideronin “pa vlerë”.
Në këtë pikë, grupi kishte shtënë në dorë Radhorë të viteve ’30, duke aplikuar një skemë tërësisht të re të falsifikimit përtej metodës klasike me Aktet e Marrjes së Tokës në Përdorim, të njohura si AMTP.
Në dokument nuk del qartë koha kur Rrumi futi në dorë Radhorë të Kadastrës së viteve 1927, 1932, 1933 dhe 1957 nga një ish-punonjës i Agjencisë Shtetërore të Kadastrës, i identifikuar si “Mozi”, i cili i ka nxjerrë regjistrat nga arkiva. Hetimet tregojnë se disa prej këtyre librave nuk janë kthyer dhe mungojnë edhe pas hetimeve.
Komunikimet në SKY ECC tregojnë se Mozi ia shiste regjistrat grupit, pasi më herët kishin verifikuar nëse ato kishin hapësira bosh për t’u mbushur apo mundësi për t’u fshirë e rishkruar.
Gjithashtu, nënkuptohet se pas “Mozit” qëndronte dhe dikush tjetër në hipotekë që ndihmonte kundrejt ryshfetit.
“Po Mozi a të dha noi çmim sa lek donte për ato librat”, i shkruan Laho të vëllait në një prej mesazheve.
Përveç ish-punonjësit të Kadastrës, në skemë ishte edhe një falsifikator i identifikuar si “Daja”. Ky i fundit del person kyç në manipulimin e AMTP-ve dhe po ashtu në fshirjen dhe përpunimin e faqeve të librave kadastralë. “Daja” sipas bisedave mes Lahos dhe të vëllait prodhonte po ashtu Lekë dhe Euro false, të cilat grupi synonte t’i fuste në qarkullim duke përdorur drejtues bankash të nivelit të dytë.
Sipas Prokurorisë, Radhorët e marrë nga arkiva i dorëzoheshin “Dajës” dhe ky imitonte në to veprime kadastrale. Laho rezulton nga bisedat të kërkonte kujdes të madh për bojën që përdorej dhe gjuhën që të ishte sa më e ngjashme me atë të viteve ’30.
“Mekanizimi i përdorur në këtë rast është sigurimi i regjistrave të titulluar “Radhorë për Transkriptimet” të viteve 1929-1957 nga një person i quajtur Mozi, duke e korruptuar atë dhe punonjës të arkivës së ish-ZVRPP-ve, fshirja pjesore e shkrimeve që ndodheshin në fletët e fundit të regjistrit ose në fletë brenda tij, por me pak përmbajtje shkrimi, rishkrimi i një transkriptimi të ri nga një person i quajtur “Daja””, thotë prokuroria në kërkesën për masë sigurimi.
Prokuroria thotë se procesi nuk përfundonte këtu. Grupi në këtë pikë rekrutonte trashëgimtarë prej familjeve të shpronësuara të zonës apo familje ish-pronarësh. Në regjistrat e vjetër toka vendosej në emra të paraardhësve të tyre dhe pasi dokumentet “legjitimoheshin”, këta trashëgimtarë bënin kërkesat për kthim fizik apo kompensim financiar për pronën.
“Gjetja e personave të besuar (preferoheshin ish- pronarë) emri i të cilëve do të shërbente si “trashëgimtar” i pasurisë së falsifikuar, aplikimi pranë Agjencisë së Trajtimit të Pronave për njohje, kompensim ose kthim fizik/ padi civile në gjykatë për njohje pronar dhe detyrimi i ZVRPP ose ASHK-së për regjistrim të pronës. Tjetërsimi i pronës duke e shitur te investitorë të interesuar për investim në zonat bregdetare të Rrethit Durrës. Të njëjtin mekanizëm kanë përdorur edhe për falsifikimin e pronave në Rrethin e Tiranës”, thotë Prokuroria.
Në dosje janë evidentuar një sërë rastesh të kësaj natyre. Edhe pse gjurmët e falsifikimit janë të dukshme sipas Prokurorisë, me datat që nuk përkojnë, me veprime që bien ndesh me ligjin e kohës apo me të dhëna të rreme ku një pronë shtëpie përshkruhej si tokë arë e të ngjashme, skema nuk ishte kapur.
Laho ishte i bindur që skema kalonte në gjykatë. Pasi kanë regjistruar një pronë që u ka dalë e zënë, Laho këmbëngul të shkojnë në gjykatë për të marrë dëmshpërblim.
“Në lidhje me këtë prone që kanë bërë, Aleksandri është shprehur se nuk kishin fat, por t’i hapin (të hapin proces gjyqësor) të marrin kompensim, pasi sipas tij prona është qyl dhe shteti ose gjykata nuk sforcohen që të japin kompensim”, citohet ai në dosjen e prokurorisë.
Në një rast tjetër, në faqet e fundit të Radhorit të vitit 1932 shtohen veprime të vitit 1933 edhe pse këta libra mbylleshin brenda vitit kalendarik.
“Nga këqyrja e datës 28 janar 2025 që iu bë regjistrit me titull “Radhorë për Transkriptimet, Nr. 4 i vitit 1932, të qarkut Durrës, i cili fillon në datën 18 Tetor 1932, në faqet e fundit të tij janë regjistruar nota transkriptimi të datës 31 Dhjetor 1932 dhe pas transkriptimeve të kësaj date është regjistruar Nota Transkriptimi e datës 6 Kallnuer (6 Janar) 1933”, thotë prokuroria.
Prona në këmbim të vrasjeve
Hetimet e Prokurorisë së Posaçme, tregojnë se Rrumi i kishte duart thellë në Kadastër. Veç njerëzve që kishte blerë brenda institucionit, ai tentonte të ndikonte edhe në vendimet ndaj personave që nuk i bindeshin.
Në disa mesazhe me të vëllanë, Rrumi e orienton atë që të dërgojnë mesazhe te kryeministri Edi Rama, drejtues të ASHK-së dhe ish-kryebashkiaku i Durrësit, Vangjush Dako për të ndikuar në shkarkimin e punonjësve që nuk i bindeshin dhe kundër drejtorit lokal të policisë.
Sipas dosjes, ai e udhëzonte Vullnetin që të dërgonte mesazhe anonime tek Artan Lame, Vangjush Dako dhe Edi Rama kundër një punonjëseje në hipotekë si dhe kundër drejtorit të Policisë së Durrësit sikur ky i fundit “ishte i lidhur me bandat”.
Ngjashëm, Rrumi ka qenë i mirëinformuar për projektet qeveritare në zonë dhe synon që të kapë prona brenda apo rreth tyre, qoftë edhe me çmime të shtrenjta.
Në një bisedë të transkriptuar me një person të identifikuar si Viktori, Laho thotë se ishte i gatshëm të shkonte në gjyq për një pronë, edhe pse për të kaluar shkallën e parë, informohet se do të duhej të shpenzonte 100 mijë euro.
Prona ndodhej në Ishëm dhe mbi të planifikohej të ndërtohej një port.
“Aty ku do bohet një port që ka miratu Rama, portin e skafeve o nuk e di çfar porti egzakt”, shkruan ai.
Por ndërsa këto duken si “vendime biznesi”, bisedat mes Rrumit dhe Elidon Avdylit, pjesë e grupit tjetër kriminal të drejtuar nga Astrit Avdyli, flasin për luftë bandash. Transkriptet nga SKY ECC përshkruajnë një koalicion mes tre grupeve të njohura të zonës; grupi i Rrumit, ai i Avdylit si dhe grup i Xhevdet Troplinit, të cilët synojnë të godasin grupin tjetër të Durrësit që drejtohet nga Lulzim Berisha, Plaurent Dervishaj dhe Edmond Çekiçi.
Në bisedë, Elidon Avdyli thotë se kishte folur me një person që e identifikon si “Çunin e Pojës” për të filluar goditjet. Në bisedat mes Lahos dhe Elidon Avdylit flitet për një plan për të vrarë disa rivalë. Avdyli në këto raste duket më shumë entuziast.
“O vlla duhen 10 viktima mrena vitit”, shkruan ai.
Laho nga ana e tij, i kërkon Avdylit të shënjestrojnë emrat kryesorë të grupit. “Shoku, koka i grupit është Luli i pari, Çekja; pastaj ky legeni Lenti… këta e xhirojnë lojën e qytetit… ”, citohet biseda.
Ajo që ka dokumentuar prokuroria në këtë rast është vetëm vrasja e Edmir Bregut dhe fakti që Laho po e përdorte Elidon Avdylin për të eliminuar rivalët. Vetë Avdyli në bisedë kërkon tokë në këmbim të vrasjeve. “Ne shife e vlla atë tokën që më the mos ma le mas dore se vallaj mduhet nai gjo me ja lon fmive. E si dihet si mer. Se un do ja hy dhunshëm shok”, i shkruan ai.
Në të njëjtën bisedë, Laho i përgjigjet se mund të marrë kë pronë të dojë, pasi ai ka prona pafund.
