Nëse jeni çokoholikë (të fiksuar pas çokollatës), duhet të keni vënë re patjetër rritjen e ndjeshme të çmimit që ka pësuar dy vitet e fundit. Çmimi i kakaos filloi të rritet në gjysmën e dytë të 2022. Që atëherë ai është dyfishuar, duke arritur një nivel të lartë historik në janar 2024.
Kjo rritje shkakton telashe për biznesin e çokollatës dhe për konsumatorët e ëmbël. Hershey dhe Mondelez International, pronari i Cadbury, ia kaluan këto kosto blerësve vitin e kaluar.
Fitimet nga viti në vit i Hershey ranë me 11.5% gjatë tremujorit të katërt. Kompania kohët e fundit njoftoi se do të shkurtonte 5% të fuqisë punëtore. Barry Callebaut, prodhuesi më i madh i çokollatës në botë, tha se do të pushonte nga puna 2500 njerëz, 19% e fuqisë punëtore.
Modelet klimatike janë pjesërisht fajtorë për rritjen e kostove.
Kakaoja prodhohet kryesisht nga fermerët e vegjël në Afrikën Perëndimore. Gana dhe Bregu i Fildishtë rriten rreth 60% të të korrave botërore. Sezonin e kaluar, fenomeni El Niño çoi në temperatura të larta dhe reshje shiu që shkatërruan të korrat.
Sipas Gro Intelligence, një firmë e të dhënave, reshjet totale të shiut në zonat e rritjes së kakaos në Bregun e Fildishtë në 2023 ishin më të lartat në 20 vitet e fundit.
Këtë vit El Niño ka sjellë thatësirë të madhe në fermat e kakaos, duke reduktuar më tej prodhimin. ING, një bankë, vlerëson se këtë vit hendeku midis prodhimit dhe konsumit global do të jetë më i madhi që nga të paktën 2014.
Kushtet ekstreme të motit kanë goditur edhe mallra të tjera. Thatësirat në Tajlandë dhe Indi po prekin plantacionet e orizit. Shiu i rrëmbyeshëm në Brazil ka ndikuar te eksportuesi më i madh i sheqerit në botë.
Por presionet e tjera të çmimeve janë specifike për industrinë e kakaos. Virusi i fryrë dhe sëmundja e bishtajave të zeza, vrasës të pemëve të kakaos – u përhapën në Gana dhe Bregun e Fildishtë gjatë reshjeve të mëdha të shiut vitin e kaluar. Tropical Research Services, një kompani kërkimore, vlerëson se deri në fund të vitit 2023 virusi i fryrë kishte infektuar rreth 20% të pemëve të kakaos të Bregut të Fildishtë.
Faktorët strukturorë janë gjithashtu në lojë. Qeveritë në Ganë dhe në Bregun e Fildishtë rregullojnë shumë tregjet e kakaos dhe vendosin çmime për fermerët. Çmimet aktuale të shitjes me shumicë janë 250% më të larta se çmimi i fermës në Gana në 2023, sipas Laboratorit të Përgjegjshmërisë së Korporatave, një grup jofitimprurës. Kufijtë e hollë i dekurajojnë fermerët të investojnë në plantacione të reja (asnjë nuk është krijuar në Bregun e Fildishtë në pothuajse 25 vjet).
Ata gjithashtu detyrojnë fermerët të reduktojnë plehrat, duke i bërë pemët më të prekshme ndaj motit të keq dhe sëmundjeve. Industria e kakaos po përballet me një llogari të hidhur.
