Çfarë hyn në kujtesën afatgjatë të një personi dhe çfarë jo? Truri vazhdimisht merr vendime dhe filtron informacione. “Këtu vjen era,” thotë neurobiologu Jürgen Kornmeier i Institutit për Psikologjinë Kufitare dhe Higjienën Mendore në Freiburg.
Pjesëmarrësve të studimit, i cili u botua në revistën profesionale “Nejčr”, iu dha detyra të mësonin fjalët japoneze. Ata subjekte që nuhatën trëndafila ndërsa studionin dhe thithnin atë aromë gjatë natës, patën më shumë sukses në test. Të 165 pjesëmarrësit morën pako me aroma, por vetëm 50% e kishin aromën brenda, 50% e tjerë jo. Ata studiuan gjithsej 40 fjalë për tre ditë. Kur të dy grupet u krahasuan përfundimisht, rezultoi se grupi që studionte me erën e trëndafilave ishte në gjendje të mbante mend 8.5 për qind më shumë fjalë se ai që nuk mbante mend, shkruan Deutsche Welle, transmeton N1.
Pse truri kujton më mirë me erë?
“Kur mësojmë diçka, ka të bëjë gjithmonë me kontekstin”, thotë Kornmeier. Sipas tij, aromat mund të luajnë një rol të caktuar. Fjalët lidhen me nuhatjen gjatë mësimit. Truri i kujton më mirë fjalët dhe i kujton ato më mirë në një test. Pjesëmarrësit u lejuan të nuhasin aromën e trëndafilave përpara testit. Truri merr më shpejt informacionin që lidhet me erën.
Erërat aktivizojnë trurin veçanërisht fuqishëm, kanë treguar skanimet e trurit në eksperimentet e mëparshme. Aromat aktivizojnë hipokampusin, i cili ndërmjetëson kujtesën afatshkurtër dhe afatgjatë në tru. Teoria është se informacioni i marrë në këtë mënyrë është më i thellë i gdhendur në kujtesën afatgjatë.
Era në gjumë përmirëson kujtesën
Në gjumë, truri vendos se çfarë të mbajë mend. Hulumtimet e mëparshme në kushte laboratorike treguan se gjatë gjumit të thellë truri “rirregullon” atë që kujton dhe vendos se çfarë do të ruhet në kujtesën afatgjatë. Supozohet se era riaktivizon përmbajtjen e mësimit të përditshëm kur truri ripërmbledh atë që është përjetuar dhe mësuar.
“Atëherë rritet probabiliteti që këto përmbajtje të përfshihen në procesin e konsolidimit”, thotë Kornmeier. Teza e ekspertit është se përmbajtjet që lidhen me erën gjatë ditës do të aktivizohen në gjumë të thellë dhe do të ruhen në kujtesën afatgjatë falë të njëjtës erë. Aktivizohen të njëjtat qeliza nervore që lidhin fjalët e mësuara dhe nuhatjen gjatë ditës.
Përdorimi i mundshëm i përditshëm
Deri më tani, shkencëtarët në laboratorët e tyre e “lëshonin” aromën vetëm në fazën e gjumit të thellë, për të mos prishur fazat e tjera. “Por ne mund ta përdorim aromën gjatë gjithë natës dhe ajo ende funksionon”, thotë neurobiologu. Ai shton se kjo është hera e parë që aroma përdoret jashtë laboratorit, pra në kushte shtëpie.
Kjo do të thotë që aplikimi në jetën e përditshme është i mundur. Pjesëmarrësit e studimit në Freiburg studionin në shtëpi dhe jo, si zakonisht, në dhoma të veçanta të ekipit hulumtues.
Aroma me efekt maksimal
Është e qartë se aroma vetëm e mbështet procesin. Askush nuk mund të mësojë. Por aroma ndihmon në efikasitetin e këtij procesi. Kornmeier supozon se aroma është efektive mbi të gjitha kur ka pak kohë për të studiuar.
“Era mund të veprojë si një lloj përforcuesi,” dhe shton se erërat mund të ndihmojnë për të arritur maksimumin e dikujt për të mësuar më shpejt.
Duket gjithashtu se aromat nuk na mbrojnë nga harresa. Tashmë në testimin e parë, menjëherë pas fazës mësimore, u vu re efekti i erës. Pas shtatë ditësh, dhe veçanërisht pas një muaji, efekti i tij u dobësua ndjeshëm. Rezultatet ditore të grupit me aromë trëndafili nuk ishin dukshëm më të mira se ato të grupit tjetër.
Ndoshta aroma e trëndafilit nuk është e vetmja që ndihmon
Pse erë trëndafili? Në numrin më të madh të hulumtimeve është përdorur pikërisht kjo erë.
“Është një rastësi, kështu ishte në studimin origjinal”, thotë Kornmeier. Të gjitha studimet pas studimit të parë përdorën të njëjtën aromë trëndafili në mënyrë që rezultatet e reja të krahasoheshin me atë studimin e parë.
“Por unë vërtet besoj se aromat e tjera gjithashtu ndihmojnë, ato funksionojnë. Kjo duhet të tregohet ende në kërkimet e ardhshme.”
Aromat e livandës, portokallit dhe shumë të tjera mund të ndihmojnë në të mësuarit, të paktën në afat të shkurtër. Megjithatë, shkencëtarët janë ende në procesin e zbulimit se si truri i kujton informacionet dhe i përpunon ato gjatë natës. Por një gjë është e sigurt – ajo që ka erë të mirë mund t’ju ndihmojë në testin ose provimin tuaj të ardhshëm. /albeu.com
