Natën midis 25 dhe 26 tetorit 2025, në orën 03:00 të mëngjesit, akrepat lëvizën një orë pas, duke kaluar nga ora verore në atë dimërore.
Ky ritual i përvitshëm, që ndodh dy herë në vit, vazhdon të ngjallë debat – jo vetëm për komoditetin, por edhe për shëndetin publik.
Një zakon i vjetër që mund të dëmtojë trupin
Ndryshimi i orës u krijua fillimisht për të kursyer energji gjatë muajve të ftohtë, por sot shumë ekspertë mendojnë se bën më shumë dëm sesa dobi. Sipas shkencëtarëve, kjo praktikë çrregullon orën tonë të brendshme biologjike, të njohur si ritmi cirkadian, i cili kontrollon funksione jetike si gjumi, metabolizmi, presioni i gjakut dhe ritmi i zemrës.
Një studim i ri nga Universiteti i Stanfordit ka ofruar prova të forta se ndërrimi i orës dy herë në vit është zgjidhja më e dëmshme për shëndetin. Studiuesit krahasuan tre skenarë: sistemin aktual, orën e përhershme verore dhe orën e përhershme dimërore – dhe arritën në përfundimin se ndryshimi i vazhdueshëm është më i keqi për trupin e njeriut.
Sipas modelimeve të bazuara në të dhëna të Qendrave Amerikane për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC), kalimi në kohë standarde të përhershme mund të parandalojë çdo vit rreth 300 mijë goditje në tru dhe të zvogëlojë obezitetin me mbi 2.6 milionë raste në SHBA.
“Sa më shumë dritë të merrni në orarin e gabuar, aq më shumë prishet ora juaj e brendshme. Kjo ndikon në sistemin imunitar, energjinë dhe shëndetin e përgjithshëm,” thekson Dr. Jamie Zeitzer, autori kryesor i studimit.
Pasojat afatshkurtra dhe afatgjata
Përveç dëmeve afatgjata, ndryshimi i orës sjell edhe pasoja të menjëhershme: rritje të sulmeve në zemër, aksidenteve rrugore dhe lëndimeve në punë, veçanërisht pas kalimit në orën verore në pranverë, kur njerëzit humbasin një orë gjumë.
Dilema e përhershme: ora e verës apo e dimrit?
Shkencëtarët janë pothuajse unanimë: ora dimërore (standard) është më e shëndetshme, sepse ofron më shumë dritë në mëngjes – sinjal kyç për të rregulluar ritmin cirkadian.
Në të kundërt, ora e përhershme verore nënkupton më shumë errësirë në mëngjes dhe më shumë dritë në mbrëmje, gjë që mund të prishë ciklin natyral të trupit.
Edhe pse disa argumentojnë se mbrëmjet më të gjata sjellin më shumë kohë të lirë dhe ulje të krimit, përvoja e SHBA-së në vitin 1974, kur u zbatua ora verore gjatë gjithë vitit, tregoi të kundërtën: fëmijët shkonin në shkollë në errësirë dhe masa u tërhoq pas disa muajsh.
Parlamenti Europian votoi në vitin 2019 për t’i dhënë fund ndërrimit të orës, por vendet anëtare ende nuk kanë rënë dakord se cilën orë ta mbajnë përgjithmonë. Për pasojë, sistemi aktual do të vazhdojë të paktën deri në vitin 2026.
Ndërkohë, më shumë se 70 shtete – përfshirë Rusinë, Turqinë, Kinën dhe Japoninë – e kanë hequr plotësisht këtë praktikë, të cilën shumë e konsiderojnë një relike të shekullit të kaluar.
Ekspertët këshillojnë që disa ditë para ndryshimit të orës të:
• flini dhe zgjoheni 10–15 minuta më herët çdo ditë;
• shmangni kafeinën dhe vaktet e rënda në mbrëmje;
• shfrytëzoni dritën natyrale të mëngjesit për të “rindrequr” orën e trupit.
Edhe pse këtë fundjavë fitojmë një orë më shumë gjumë, është e qartë se çështja e ndryshimit të orës ka kaluar nga komoditeti në një problem serioz shëndetësor – për të cilin politika ende nuk ka një përgjigje përfundimtare.
