Ditën e djeshme ndërroi jetë në moshën 91-vjeçare udhëheqësi i fundit i Bashkimit Sovjetik, Mikhail Gorbachev.
Si do të mbahet mend si presidenti që i dha fund Luftës së Ftohtë.
The Times sjell një artikull kushtuar Gorbachev dhe politikës së tij, duke e krahasuar edhe me presidentin aktual të Rusisë Vladimir Putin.
“Ishte ekipi qeverisës i Mikhail Gorbaçovit që doli me termin “doktrina Sinatra”, duke u sinjalizuar vendeve të Evropës Lindore se ata ishin të lirë të zgjidhnin rrugën e tyre demokratike pa ndërhyrjen e Kremlinit, edhe nëse kjo do të nënkuptonte humbjen e partive komuniste në pushtet, Bashkimi Sovjetik, me fjalë të tjera, ishte gati të çlirohej nga barra e kontrollit kolonial në mënyrë që të përqendrohej në reformat e veta të brendshme.
Kjo u prit me njëfarë mosbesimi në mesin e ish-aleatëve sovjetikë, por edhe me zhurmë gëzimi. Ata mund të nuhasin revolucionin në ajër. Asnjë ngazëllim i tillë nuk erdhi nga sigurokratët e Moskës, të cilët e dinin se kryengritjet e vitit 1989 shënuan fundin e vetë Bashkimit Sovjetik, një shpërthim total. Ndër skeptikët ishte edhe oficeri i KGB-së , Vladimir Putin, i cili e pa fundin e Bashkimit Sovjetik si “katastrofën më të madhe gjeopolitike të shekullit”.
Më pas pati një tension të pakëndshëm midis Gorbaçovit, i cili i kaloi ditët e tij si kritik i sundimit autoritar dhe Putinit që përpiqej të gjente një mision për një Rusi të Madhe për të zëvendësuar Bashkimin Sovjetik të zhdukur. Këtu është Gorbaçovi për sundimin e ashpër të Putinit: “Njerëzit nuk duan të jenë një masë, një tufë e udhëhequr për dekada nga i njëjti bari.”
Putini i shprehu ngushëllimet e tij më të thella familjes Gorbaçov dhe lideri i fundit i Bashkimit Sovjetik do të varroset me nderime në varrezat Novodevichy së bashku me gruan e tij, Raisa.
Por siç shprehet Alexander Dugin, i njohur ndryshe edhe si truri i Putinit që i shpëtoi për pak vrasjes një ditë më parë, banori aktual i Kremlinit ia ka kushtuar sundimin e tij “përmbysjes së rendit të padrejtë botëror” që erdhi kur Gorbaçovi lejoi që Bashkimi Sovjetik të shpërbëhej.
Doktrina e Putinit ka zëvendësuar prej kohësh politikën laissez-faire të Gorbaçovit ndaj fqinjëve të Rusisë.
Në ditët e sotme, nëse një vend në hapësirën post-sovjetike tregon shenja të hyrjes në një partneritet zyrtar sigurie ose ekonomik me Perëndimin, mund të presë veprime armiqësore nga Moska, duke filluar me fushatat e dezinformimit dhe sulmet kibernetike, duke kaluar në incidente kufitare, armatosje të rusishtfolësve, minoritetet, aneksimet dhe pushtimet.
Perëndimi e portretizon këtë kufi si vepër e një shkelësi agresiv të rregullave, por ajo që ka ndodhur është e rrënjosur në Rregullat tradicionale të Moskës.
Putini, sipas apologjetëve të tij, duhet të demonstrojë ekzistencën e një shteti të fortë duke identifikuar dhe mposhtur armiqtë e tij brenda dhe jashtë vendit. Dhe vetëm një shtet i fortë mund të sjellë me sukses modernizimin e ekonomisë dhe shoqërisë.
Ndryshimi në Rusi, me disa përjashtime, është imponuar gjithmonë nga lart. Si Gorbaçovi ashtu edhe Putini vepruan brenda këtij kuadri të njohur historik.
Nga Pjetri i Madh te Aleksandri II dhe Peter Stolypin, reforma e epokës cariste erdhi nga një qendër e fuqishme.
Gorbaçov, thonë kritikët e tij, duke liberalizuar lirinë e shprehjes (glasnost ) dhe pranimi i kritikave publike e dobësoi aftësinë e tij për të riparuar Rusinë.
Këto argumente, edhe pse me të meta, kanë qenë pjesë e të kuptuarit të qeverisë nga Gorbaçovi dhe Putin.
Si rezultat, të dy shpesh janë dukur të dyfishojnë politikën. Pavarësisht lavdërimeve që i bëhen aktualisht Gorbaçovit, ishte nën sundimin e tij që forcat sovjetike vranë 22 protestues në Tbilisi në prill 1989 dhe se 150 u vranë në masakrën e Janarit të Zi të Azerbajxhanit të vitit 1990. Ushtarët qëlluan mbi demonstruesit në Lituani dhe Letoni.
Gorbaçovi po përpiqej të shmangte një sfidë të vijës së ashpër, thonë mbështetësit e tij, duke përmendur përpjekjen për ta rrëzuar atë me një grusht shteti në gusht të vitit 1991.
Por shumë në shtetet baltike mbajnë veçanërisht mëri deri më sot.
Putini merr hua nga Gorbaçovi. Shumë nga rregullimet e bëra nga Gorbaçovi në politikën sovjetike – një marrëdhënie e ngushtë me Izraelin (Gorbaçovi i hapi rrugën emigrimit hebre), një politikë më e hapur ndaj shteteve të Gjirit, shërimi i një përçarjeje me Iranin ku hodhën themelet e Mesme të deklaruar të Putinit.
Politika Lindore e shmangies së armiqësive dhe aleancave në rajon.
Më e çuditshmja, Gorbaçovi dhe Putin ishin në një të përbashkët në aneksimin e Krimesë në vitin 2014.
Gorbaçovi i kishte hequr elitat ukrainase nga qendra e pushtetit në Bashkimin Sovjetik, duke korrigjuar, siç e pa, ndikimin e tyre të tepruar nën Nikita Krushchev dhe Leonid Brezhnev. Ai i kishte kërkuar gjithashtu SHBA-së që të përdorte ndikimin e saj në Kiev për të tërhequr Ukrainën nga “nacionalizmi i saj vetëvrasës”.
Pra, kur Putini dërgoi “burrat e tij të vegjël të gjelbër” për të rrëmbyer Krimenë, ai e kuptoi atë si një veprim mbrojtës. Rreziku nga Ukraina, i dukej atij, ishte se një qeveri e paqëndrueshme do të përpiqej të luante kundër Perëndimit kundër Rusisë.
Ai kundërshtoi sanksionet perëndimore që pasuan rrëmbimin e tokës nga Putin. Po ashtu dukej se sugjeronte se Perëndimi po përpiqej të nxiste një Luftë të re të Ftohtë.
“Jam absolutisht i sigurt se Putini mbron interesat e Rusisë më mirë se kushdo tjetër,” tha ai. Kjo siguri u dobësua me kalimin e kohës. Kur Putini filloi luftën e tij të plotë në shkurt, Fondacioni Gorbachev thjesht kërkoi një zgjidhje të shpejtë paqësore.
Rusia sot nuk është ajo që Gorbaçovi do të kishte shpresuar: ai kundërshtoi mbylljen dhe persekutimin e liderit disident Alexei Navalny jo vetëm sepse vlerësonte rolin e llogaridhënies publike, por edhe sepse kishte kuptuar se krijimi i një shteti policor ishte një humbje energjie. Dallimi i qëndrueshëm midis Gorbaçovit dhe Putinit ishte bindja e të parit se mbajtja e një lidershipi të fortë nuk ishte e njëjtë me ndërtimin e fuqive policore dhe devijimin e burimeve të pakta në krijimin e një force të madhe pushtuese.
Gorbaçovi e kuptoi me vones se dëshira e Putinit për një Rusi të sigurt nga armiqtë imagjinarë po shkatërronte të ardhmen e vendit.
