Shkencëtarët ngrenë alarmin: “Shëndeti” i Tokës në gjendje jo të mirë, më pak hapësira të sigurta e të banueshme

Në një studim të ri të botuar në revistën Nature, shkencëtarët raportojnë se bota tashmë ka shkelur pragjet kritike të klimës, duke lënë hapësirë më pak të sigurt dhe të banueshme për jetën në Tokë.

Ekspertët, siç raportojnë mediat botërore, theksojnë kërcënimet për shëndetin e njerëzve dhe planetit dhe u bëjnë thirrje qeverive, kompanive dhe politikëbërësve që ta marrin më seriozisht krizën.

Një raport i një grupi shkencëtarësh të mbledhur në Komisionin e Tokës paraqet prova shqetësuese se planeti po përballet me kriza në rritje të disponueshmërisë së ujit, ngarkimit të lëndëve ushqyese, mirëmbajtjes së ekosistemit dhe ndotjes me aerosol.

Studimi i publikuar më 31 maj është përpjekja më ambicioze për të kombinuar shenjat vitale të shëndetit të planetit me treguesit e mirëqenies njerëzore.

Komisioni i Tokës, i themeluar nga institucionet kryesore kërkimore në botë, dëshiron që analiza të jetë shtylla shkencore e gjeneratës së ardhshme të qëllimeve dhe praktikave të qëndrueshmërisë, duke u shtrirë përtej fokusit aktual në klimën për të përfshirë indekse të tjera, duke përfshirë drejtësinë mjedisore.

Studimi vendos një seri standardesh “të sigurta dhe të drejta” për planetin që, shpjegon punimi, mund të krahasohen me shenjat vitale të trupit të njeriut, ku në vend të pulsit, temperaturës dhe presionit të gjakut, tregues të tillë si rrjedha e ujit, fosfori, vërehet shfrytëzimi dhe shndërrimi i tokës.

Standardet bazohen në një sintezë të studimeve të mëparshme nga universitetet dhe grupet shkencore të OKB-së, sipas Guardian, duke theksuar se studimi i ri tregon se situata është e vështirë pothuajse në të gjitha kategoritë.

Studiuesit kanë parë tradicionalisht efektet e ndryshimeve klimatike ose humbjen e biodiversitetit në vetë planetin, por studimi i një grupi shkencëtarësh të Komisionit të Tokës shënon një përpjekje të ekspertëve për të identifikuar pragjet përtej të cilave njerëzit do të pësojnë dëme të konsiderueshme, raporton Financial Times.

Hulumtimi identifikoi tetë pragje të sistemit të Tokës që përfshijnë klimën, biodiversitetin, ujin, ekosistemet natyrore, përdorimin e tokës dhe efektin e plehrave dhe aerosoleve.

Aktivitetet njerëzore thuhet se i kanë shtyrë këto shtatë pragje përtej një “kufi të sigurt dhe të drejtë” në zonat e rrezikut.

Sipas hulumtimit, midis 50 dhe 60 për qind e tokës duhet të mbulohet nga ekosisteme kryesisht të paprekura, një nivel që tashmë është shkelur.

I ashtuquajturi sistem i Tokës përbëhet nga shumë procese të ndërvarura që e mbajnë planetin të qëndrueshëm, por kur shqetësimet ndryshojnë banueshmërinë e tij, shkencëtarët pohojnë dhe theksojnë se kufijtë e ndryshëm të sistemeve të Tokës që renditen në kërkim janë të “ndërlidhur”.

Kjo do të thotë se tejkalimi i kufirit të sigurt për dikë mund të ketë një efekt indirekt tek të tjerët.

Për vite me radhë, bota është fokusuar në një prag kyç të ndryshimeve klimatike: kufizimin e ngrohjes globale në 1.5 gradë Celsius mbi nivelet para-industriale. Megjithatë, edhe në atë prag – i cili mund të fillojë të shkelet në pesë vitet e ardhshme – miliona njerëz do të përballen ende me “dëm të konsiderueshëm”, duke përfshirë vdekjen, zhvendosjen dhe mungesën e ushqimit dhe ujit, thekson CNN për një raport të ri të Komisionit të Tokës.

Në 1.5 gradë Celsius, autorët zbuluan se më shumë se 200 milionë njerëz mund të jenë ende të ekspozuar ndaj nxehtësisë së paprecedentë dhe më shumë se 500 milionë njerëz do të ekspozohen ndaj rritjes afatgjatë të nivelit të detit.

Ata theksuan se pragu kryesor i klimës që vendet u angazhuan në Marrëveshjen e Parisit të vitit 2015, ai që do të siguronte një botë “të sigurt dhe të drejtë”, duhet të ishte një gradë Celsius.

Megjithatë, temperatura mesatare e planetit Tokë tashmë është rritur me rreth 1.2 gradë Celsius mbi nivelet para-industriale, gjë që ka shkaktuar tashmë ndryshime katastrofike dhe vdekjeprurëse klimatike dhe moti, duke përfshirë valë më ekstreme të të nxehtit, përmbytje dhe zjarre.

Prandaj, shkencëtarët po u bëjnë thirrje qeverive, kompanive dhe politikëbërësve që ta marrin krizën më seriozisht pasi pragjet kritike të klimës janë shkelur duke lënë hapësirë më pak të sigurt dhe të banueshme për jetën në Tokë.


Shtuar 2.06.2023 11:27