The Economist
Shpejtësia e rritjes ekonomike nga recesioni i madh i vitit 2020 ka befasuar shumë parashikues. Prodhimi në 38 vende të OECD-së ndoshta ka tejkaluar nivelin para pandemisë disa muaj më parë. Norma mesatare e papunësisë në të gjithë klubin, në 5.7%, është në përputhje me mesataren e pasluftës. Dhe të ardhurat agregate të familjeve janë mbi nivelin e para-Covid.
Pamja e përgjithshme ka qenë pozitive, edhe pse janë shfaqur disa variante të koronavirusit. Pandemia ka krijuar fitues dhe humbës dhe diferenca mes tyre ka të ngjarë të vazhdojë edhe gjatë vitit 2022.
Për të kuptuar këto dallime, The Economist ka mbledhur të dhëna për pesë tregues ekonomikë dhe financiarë—PBB, të ardhurat e familjeve, tregun e aksioneve, shpenzimet kapitale dhe borxhin e qeverisë, për 23 vende të pasura.
Ne kemi renditur secilën ekonomi sipas performancës së saj në secilën nga treguesit, duke krijuar një rezultat të përgjithshëm. Disa vende janë ende në “gropën” ekonomike, ndërsa të disa vende të tjera po i rikthehen normalitetit.
Danimarka, Norvegjia dhe Suedia janë në krye dhe Amerika gjithashtu ka arritur të ri-ngrihet ekonomikisht. Megjithatë, shumë vende të mëdha europiane, si Britania, Gjermania dhe Italia, po vuajnë ende pasojat e pandemisë. Spanja është vendi më i goditur.
Ndryshimi i PBB-së totale që nga fundi i vitit 2019, ofron një pamje të ekonomisë. Disa vende ishin më të prekura ndaj kufizimeve të udhëtimit dhe kolapsi në shpenzimet e shërbimeve – veçanërisht ato në Europën Jugore, të cilat mbështeten më shumë në turizëm. Vende të tjera, përfshirë Belgjikën dhe Britaninë, regjistruan numër rekord të infektuarish dhe viktimash nga Covid-19, të cilat kufizuan shpenzimet e konsumatorëve.
Ndryshimi në të ardhurat e familjes na tregon më qartë se sa kanë bërë familjet, pasi përfshin jo vetëm të ardhurat nga punësimi, por edhe ndihmat nga qeveritë. Këto janë terma realë, të cilat përshtaten me fuqinë blerëse të reduktuar si rezultat i rritjeve të fundit të inflacionit.
Në disa vende, veçanërisht ato ku virusi nuk ka shkaktuar dëme të mëdha, tregjet e punës nuk u prekën shumë duke i lejuar njerëzit të vazhdojnë të fitojnë. Shkalla e papunësisë në Japoni ka qenë pothuajse e njëjtë që nga fillimi i pandemisë. E kundërta ndodhi me Spanjën, ku normat u rritën me 3% midis shkurtit dhe gushtit 2020.
Disa qeveri më shumë sesa kompensojnë të ardhurat e humbura të njerëzve nga puna u kanë dërguar atyre shumë të mëdha parash. Kjo ishte strategjia e Amerikës: megjithëse papunësia u rrit ndërsa ekonomia u bllokua, familjet morën më shumë se 2 trilion dollarë transferta qeveritare në 2020 dhe 2021, në formën e përfitimeve të papunësisë dhe çeqeve stimuluese. Kanadaja bëri diçka të ngjashme. Megjithatë, vende të tjera, si Baltiku, e përqendruan fuqinë e tyre fiskale në mbrojtjen e fluksit të parave të firmave ose në zgjerimin e kapacitetit të kujdesit shëndetësor.
Në Austri dhe Spanjë as nuk u ruajtën vendet e punës dhe as u kompensuan humbësit: në të dy vendet të ardhurat reale të familjeve janë ende rreth 6% nën nivelin e tyre para pandemisë.
Po kompanitë?
Çmimet e aksioneve në Britani janë pak më të ulëta sot sesa në prag të pandemisë – një reflektim, ndoshta, i pasigurisë së shkaktuar nga Brexit. Britania gjithashtu ka më pak kompani në sektorët me rritje më të lartë që kanë përfituar nga adoptimi i teknologjisë së shkaktuar nga pandemia dhe normat më të ulëta të interesit. Amerika, e cila ka më shumë firma të tilla, ka parë një rritje të tregut të aksioneve.
Por nuk ka asgjë të tillë në bursat e Europës veriore, ku çmimet janë rritur. Tre nga dhjetë firmat më të mëdha sipas kapitalizmit të tregun danez janë pjesë e kujdesit shëndetësor. Shpenzimet kapitale, treguesi ynë i katërt, ofron një matës të optimizmit të bizneseve për të ardhmen. Disa vende janë në mes të një bumi të rritjes së kapitalit: në Amerikë, për shembull, sipërmarrësit po shfrytëzojnë mundësitë e krijuara nga pandemia dhe kompanitë po shpenzojnë shumë për teknologjitë për ta bërë punën nga shtëpia më efikase.
Në tetor Goldman Sachs, një bankë, parashikoi që kompanitë e s&p 500 do të shpenzonin 18% më shumë në kërkimin dhe zhvillimin në 2022 sesa në 2019. Investimet në disa vende të tjera, nga ana tjetër, janë më të qetë. Norvegjia ka bërë disa shkurtime në kapitalin e naftës dhe gazit. Treguesi ynë i fundit është borxhi publik. Rritja e borxhit të qeverisë është më e keqe se ajo e vogël, pasi mund të tregojë rritje potencialisht më të mëdha të taksave dhe shkurtime të shpenzimeve për të ardhmen.
Jo çdo vend ka grumbulluar borxhe të mëdha gjatë pandemisë. Borxhi publik suedez është rritur me vetëm 6% si pjesë e PBB-së. Ky është një reflektim, ndoshta, i faktit që vendi shmangi kryesisht bllokimet e rrepta, duke kërkuar më pak mbështetje fiskale.
Përhapja e variantit Omicron ka të ngjarë të kufizojë rritjen ekonomike në fillim të vitit 2022. Por rimëkëmbja ekonomike ka ende gjasa të vazhdojë gjatë vitit dhe tabloja e përgjithshme sigurisht që do të ketë ndryshime. Sipas OECD (Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik): ekonomia e Italisë do të rritet me 4.6% në 2022, mbi ritmin mesatar për grupin prej 3.9%.
Por vendet më të prekura kanë një rrugë të gjatë për të bërë. Deri në fund të vitit të ardhshëm, OECD shpreson që PBB-ja e tre vendeve më të pasura të rritet me 5% më shumë se niveli para pandemisë. Prodhimi për tre vendet më të prekura, pritet të jetë vetëm 1% më i lartë se sa ishte përpara Covid-19.
Efektet e tjera të pabarabarta të pandemisë,do ekzistojnë për një kohë të gjatë./abcnews.al
