Eksploruesit e detit të thellë kanë gjetur rrënojat e një anijeje transporti japoneze e cila u fundos në brigjet e Filipineve, duke vrarë afro 1000 trupa australiane dhe civilë në Luftën e Dytë Botërore.
Ishte fatkeqësia më e keqe detare e Australisë: një nëndetëse amerikane e përmbysi anijen pa e ditur se ajo ishte e mbushur me të burgosur të kapur në Papua Guinenë e Re.
Montevideo Maru u mbyt në korrik 1942.
Rreth 979 australianë vdiqën, së bashku me 33 marinarë norvegjezë dhe 20 roje dhe ekuipazh japonez.
Një grup arkeologjik detar australian, Fondacioni Silentworld, organizoi misionin, i ndihmuar nga një kompani holandeze e studimit në det të thellë e quajtur Fugro.
Anija e mbytur u gjet nga një automjet autonom nënujor (AUV) në një thellësi prej më shumë se 4,000 m, thellësi më e madhe se Titanik.
Kapiteni Roger Turner, një specialist teknik në ekipin e kërkimit, i tha BBC-së se “është një varr lufte tani, është një varr që duhet trajtuar me respektin e duhur”.
“Ishte një moment emocioni për të parë imazhet e anijes, mbulesat e mbyllura ku mbaheshin të burgosurit në udhëtim”.
Mbeturinat nuk do të shqetësohen, mbetjet njerëzore ose artefaktet nuk do të hiqen, tha Silentworld.
Kryeministri australian Anthony Albanese tha se “më në fund, u gjet vendi i prehjes së shpirtrave të humbur të Montevideo Maru”.
“Shpresojmë që lajmet e sotme të sjellin një masë ngushëllimi për të dashurit që kanë pritur për një kohë të gjatë.”
Anija u fundos nga silurët e USS Sturgeon dhe u rrëzua me shpejtësi.
Duke folur me telefon nga anija e kërkimit, kapiteni Turner tha se pasi u godit, Montevideo Maru kishte marrë një kënd të pjerrët brenda gjashtë minutave dhe u zhduk nën valë në 11 minuta. Vetëm tre varka shpëtimi u lëshuan dhe 102 ekuipazh dhe roje japoneze u nisën për në Filipine.
Drejtori i Silentworld John Mullen tha se familjet kishin “pritur vite për lajmet për të dashurit e tyre të zhdukur”.
“Sot, duke gjetur anijen, ne shpresojmë të mbyllim dhimbjen e shumë familjeve të shkatërruara nga kjo fatkeqësi e tmerrshme.”
Silentworld thotë se gjithsej 1,089 viktima erdhën nga 14 kombe dhe nuk ka qenë e mundur të gjurmohen të gjithë të afërmit e tyre. Por ai thotë se pasardhësit e viktimave mund të regjistrohen në Forcën e Mbrojtjes Australiane për të marrë përditësime mbi hetimin.
Kërkimi filloi më 6 prill në Detin e Kinës Jugore, 110 km (68 milje) në veri-perëndim të Luzonit në Filipine, dhe rrënojat u gjetën pas 12 ditësh.
Më pas u deshën disa ditë për të verifikuar rrënojat duke përdorur analiza të ekspertëve nga arkeologë detarë, konservatorë dhe specialistë të tjerë, përfshirë ish-oficerë detarë.
Skanimet e mbytjes, duke përfshirë mbajtësen, pjesën e përparme dhe harkun, përputheshin me tiparet e shënuara në vizatimet e anijes.
Kapiteni Turner i tha BBC-së se ekipi ishte “euforik”.
“Shumë vite u investuan në këtë, dhe më shumë se kaq, pasardhësit e viktimave numërohen në mijëra. Dy që ishin në bord kaluan pjesën më të madhe të jetës së tyre duke hulumtuar ngjarjet, duke gjurmuar sa më shumë viktima që mundeshin.”
Kapiteni Turner tha se banorët e Rabaul në Papua Guinea e Re, një qendër strategjike e kapur nga japonezët në vitin 1942, ende ndjenin lidhjen e tyre me katastrofën e Montevideo Maru “shumë fort sot”.
“Ata përçuan se sa e rëndësishme ishte kjo për pasardhësit,” tha ai.
Gëzimi i ekipit për gjetjen më në fund të anijes u zbut nga trishtimi në shkallën e katastrofës.
“Ne po shikojmë në varrezat e mbi 1000 njerëzve,” tha John Mullen për ABC News të Australisë.
“Ne humbëm gati dy herë më shumë [australianë] sesa në të gjithë Luftën e Vietnamit, kështu që është jashtëzakonisht e rëndësishme për familjet dhe pasardhësit,” tha ai.
“Ne kishim dy persona në bord, të cilët kishin anëtarë të familjes që humbën, kështu që ndërsa nga njëra anë kishte brohoritje, nga ana tjetër kishte disa lot. Ishte shumë emocionuese”./Albeu.com/
