Turqia jugore dhe Siria veriore u tronditën nga lëkundje të fuqishme tërmeti në orët e para të së hënës, që deri tani kanë shkaktuar të paktën 2300 viktima nga të dy krahët, teksa operacionet e shpëtimit vijojnë.
Dy linja të mëdha thyerje përgjatë Pllakës së Anadollit kanë gjeneruar një numër tërmetesh të mëdha. Lëkundje fillestare me magnitudë 7.8 ballë të hënën në mëngjes, e cila u pasua nga një tërmet me magnitudë 7.6 orë më vonë, kishte të njëjtën magnitudë si ai që vrau rreth 30,000 njerëz në vitin 1939 në Turqinë verilindore. Një tërmet me magnitudë 7.4 goditi qytetin perëndimor të Izmit në vitin 1999, kur më shumë se 17,000 njerëz vdiqën, shkruan Al Jazeera.
Ekspertët thonë se disa faktorë e kanë komplikuar ngjarjen sizmike.
“Një nga arsyet pse numri i viktimave ka qenë kaq i lartë është cilësia e dobët e ndërtesave”, sipas Mustafa Erdik, profesor në Observatorin Kandilli të Universitetit Bogazici dhe Institutin e Kërkimeve të Tërmeteve në Stamboll.
Strategjia Kombëtare e Turqisë për Tërmetet dhe Plani i Veprimit për 2012-2023 theksoi se si migrimi masiv dhe i shpejtë gjatë viteve 1950 çoi në një zhvillim urban të mbikëqyrur dobët, duke i bërë qytetet “lehtësisht të prekshme” ndaj rreziqeve natyrore.
Pas tërmetit të vitit 1999, institucionet e Turqisë njohën një nevojë urgjente për të reduktuar rreziqet në një vend të prirur ndaj tërmeteve dhe vitin e ardhshëm, legjislacioni u miratua për të zbatuar kontrollet e detyrueshme të projektimit dhe inspektimet e ndërtimit në të gjitha ndërtesat, transmeton AlbEu.com.
Ndërtesat e ngritura sipas kodeve të projektimit rezistente ndaj tërmeteve, megjithatë, janë ende në pakicë.
“Ato që janë shembur datojnë para vitit 2000”, sipas Erdik.
Më shumë se 3,400 ndërtesa në të gjithë Turqinë juglindore janë shembur, sipas agjencisë së vendit për fatkeqësitë. Të paktën dy spitale, një në Hatay dhe një në Iskenderun, ishin mes tyre, raporton Al Jazeera.
Përmasat e mëdha të shumë ndërtesave shumëkatëshe kanë ndërlikuar përpjekjet e shpëtimit pasi ende po regjistrohen pasgoditje relativisht të forta.
Një tjetër arsye për shifrat e larta të viktimave është koha e goditjes së tërmetit të parë. Ai goditi ndërsa njerëzit flinin në orën 4:17 të mëngjesit dhe shumë u bllokuan nën rrënoja.
Autoritetet turke matën një tjetër tërmet me magnitudë 7.6 në orën 13:24 katër kilometra në jug-juglindje të qytetit Ekinozu në Kahramanmaras, ku tërmeti me magnitudë 7.8 goditi disa orë më parë.
Shumë ndërtesa u shembën në qytetin e Malatya gjatë tërmetit të fundit masiv.
Ndërtesat moderne nuk ishin të vetmet të dëmtuara. Kalaja e Gaziantepit, e cila daton që nga mbretëria hitite dhe u zgjerua nën Perandorinë Romake, është shembur pjesërisht.
Qeveria turke ka shpallur gjendjen e jashtëzakonshme të nivelit 4, e cila përfshin thirrjen për ndihmë ndërkombëtare si dhe mobilizimin e të gjitha forcave kombëtare.
Chris Elders, profesor në Universitetin Curtin të Australisë, ka treguar se thellësia e tërmetit fillestar në rreth 18 km gjithashtu kontribuoi për ta bërë atë tepër shkatërrues.
“Në një thellësi të cekët, tha ai, energjia që lëshohet nga tërmeti ndihet mjaft afër sipërfaqes me intensitet shumë më të madh sesa nëse do të ishte më thellë në kore”.
Naci Gorur, një sizmolog në Akademinë e Shkencave të Turqisë, u bëri thirrje zyrtarëve lokalë që të kontrollojnë menjëherë digat e rajonit për të çara për të shmangur përmbytjet potencialisht katastrofike.
Sirisë i mungojnë burimet për t’iu përgjigjur emergjencës
Në Sirinë fqinje, ndërtesat u raportuan se janë shembur në një zonë përgjatë kufirit turk që shtrihet nga Alepo dhe Hama në qytetin turk të Dijarbakirit, më shumë se 330 km në verilindje.
Organizatat humanitare kishin frikë se numri aktual i të vdekurve në Siri, më shumë se 800 aktualisht, mund të rritet pasi ekipet e shpëtimit janë shumë të papajisura për t’iu përgjigjur urgjencës.
“Makinat janë të vjetra dhe nuk ka mjaftueshëm ekskavatorë për të ndihmuar”, tha për Al Jazeera Mey Al Sayegh, zëdhënëse e Federatës Ndërkombëtare të Shoqatave të Kryqit të Kuq dhe Gjysmëhënës së Kuqe.
Tanya Evans, drejtoreshë për Sirinë për Komitetin Ndërkombëtar të Shpëtimit, tha se tërmeti ishte një goditje tjetër shkatërruese për kaq shumë popullsi të cenueshme që tashmë po luftojnë pas vitesh konflikti.
Raportet fillestare nga stafi i saj në terren treguan se ndikimi ka qenë shkatërrues në zonat ku jetojnë një numër i madh familjesh të zhvendosura dhe të cenueshme, ashtu si vendi është goditur nga një stuhi dëbore dhe temperaturat kanë rënë.
“Ky tërmet vetëm do të rrisë sasinë dhe ashpërsinë e nevojave në terren”, tha Evans. /AlbEu.com
