Gastroenteriti është infeksioni i traktit gastrointestinal, kryesisht infeksion i stomakut dhe zorrës së hollë. Shkaktohet nga viruset, bakteret ose mikrobet e tjera. Personat e prekur mund të kenë diarre, të përziera e të vjella apo dhembje barku. Ndonjëherë shoqërohet me temperaturë të lartë, dhembje të kokës dhe të muskujve të trupit. Në përgjithësi është një patologji që kalon brenda pak ditësh dhe nuk ka nevojë per mjekime specifike. Dhembjet e barkut janë të zakonshme dhe qetësohen pak kohë pas jashtëqitjes.
Duhet të shkojnë te mjeku pacientët që kanë:
- Shenja të dehidrimit, si pasojë e të vjellave dhe diarresë, gjak në jashtëqitje ose dhimbje të forta të barkut.
- Temperaturë të lartë dhe të vazhdueshme, diarre dhe të vjella që zgjasin.
- Personat e moshuar, pacientët që vuajnë nga sëmundje kronike apo që kanë probleme me sistemin imunitar (pacientë që marrin mjekime afatgjata me kortizon ose që janë në trajtim me kimioterapi për sëmundje tumorale), gratë shtatzëna. Fëmijët duhet që të konsultohen që në fillim të simptomave të sëmundjes.
Klasifikimi
Gastroenteriti mund të klasifikohet në bazë të kohëzgjatjes së simptomave:
- Gastroenterit akut, ndodh në harkun e pak ditëve dhe gjithsesi nuk zgjat më shumë se dy javë
- Gastroenterit rezistent, ka një zhvillim më të ngadaltë dhe nuk kalon përpara 14 ditëve
- Gastroenterit kronik, ashtu si sugjeron vetë emri, manifeston simptoma të cilat zgjasin më shumë se 30 ditë.
Gastroenteriti infektiv
Agjentët patogjenë potencialisht përgjegjës për gastroenteritin infektiv janë viruset, bakteret dhe parazitët, të cilët futen në organizmin e njeriut me rrugë fekal-orale si pasojë e kushteve të këqija higjenosanitare apo kontaminimit të ushqimeve apo ujit, kolonizojnë mukozën e zorrës dhe alternojnë punën e saj duke dëmtuar mekanizmat e përthithjes dhe sekretimit të qelizave intestinale apo duke çliruar toksina të ndryshme në lumenin e zorrës. Më të zakonshmit janë:
- Viruset: Norovirus, Astrovirus, Rotavirus dhe Adenovirus.
- Bakteret: Salmonella, Campylobacter spp., E. Coli (6 lloje), Vibrio spp., Aeromonas spp., Yersinia, Bacillus cereus, Clostridium perfrigens, Staphylococcus aureus enterotoxicogen, Listeria monocytogenes dhe Shigella spp.
- Parazitët: Cryptosporidium, Microsporidia, Giardia, Cyclospora cajetanensis dhe Entamoeba histolyca.
Diagnoza
Diagnoza e gastroenteritit bëhet në bazë të simptomave dhe historisë epidemiologjike të sëmundjes:
- Konsumin e ushqimeve të dyshimta për të dhënë gastroenterit (ushqime të konsumuara në fast food ose restorant, ushqime të ndenjura)
- udhëtimet jashtë vendit
- raste me gastroenterit dhe të personave të tjerë të cilët kanë konsumuar të njëjtin ushqim.
Shenjat klinike të gastroenteritit
Në varësi të shkaktarit të sëmundjes, shenjat klinike më të zakonshme janë:
- anoreksi, dobësi e përgjithshme,
- dhembje barku në formë spazmash apo fryrje abdominale, gurgullima të zorrëve
- diarre, ndonjëherë me gjak
- hipotension, dhembje koke dhe dhembje muskulare
- të përziera dhe të vjella
- rënie në peshë
- dehidrim, ndjesi të ftohti dhe takikardi.
Cilat janë simptomat e dehidrimit?
Dehidrimi është simptoma më e rëndësishme e gastroenteritit. Ndodh nëse të vjellat dhe diarreja janë abondante dhe sasia e lëngjeve që merren është më e pakët sesa ajo që humbet. Shenjat klinike janë:
- dobësi, lodhje, marramendje
- dhimbje koke dhe dhimbje muskulare
- ulje e elasticitetit të lëkurës
- urinim të pavullnetshëm në sasi të pakët
- Tharje të gojës dhe gjuhës
Dehidrimi i theksuar është një emergjencë mjekësore që kërkon një kujdes të menjëhershëm, veçanërisht në grupet e riskut si pacientët që vuajnë nga sëmundje kronike apo kanë probleme me sistemin imunitar, gratë shtatzëna dhe fëmijët. Nëse gastroenteriti persiston dhe dehidrimi nuk korrigjohet, atëherë mund të çojë në konfuzion, rrahje të shpeshta të zemrës dhe gjendje komatoze.
Si të parandaloni përhapjen e gastroenteritit?
Gastroenteriti mund të transmetohet me lehtësi nga një person te tjetri, kështu që për të parandaluar përhapjen e infeksionit, duhet:
- Të lahen mirë duart pas shkuarjes në tualet. Të përdoret sapuni dhe uji i ngrohtë. Të thahen duart siç duhet pas larjes.
- Të përdoren peshqirë apo piceta personale.
- Të mos përgatitet ose të mos i shërbehet ushqim të tjerëve nëse keni gastroenterit.
- Të pastrohen rregullisht me dezinfektues tualetet që përdoren.
- Të qëndrohet të paktën 48 orë në shtëpi nëse keni diarre dhe të vjella
- Ata që shërbejnë në sektorin e shpërndarjes së ushqimit nuk duhet të punojnë kur kanë gastroenterit.
- Nëse shkaku i gastroenteritit dihet (ose dyshohet të jetë) mikrobi i quajtur Cryptosporidium spp, nuk duhet të notoni në pishinë për të paktën dy javë nga episodi i fundit i diarresë.
A mund të parandalohen gastroenteritet?
Edhe kur nuk jemi në kontakt me dikë me gastroenterit, kujdesi i duhur, përgatitja dhe gatimi si duhet i ushqimit dhe higjiena e mirë ndihmojnë për të parandaluar infeksionin.
Në veçanti, të lahen gjithmonë duart:
- Pasi të shkohet në tualet.
- Para se të preket ushqimi.
- Pas kopshtarisë.
- Pasi të keni luajtur me kafshët shtëpiake (kafshët e shëndetshme mund të mbajnë baktere të caktuara të dëmshme).
Gjithashtu duhet të merren masa mbrojtëse shtesë në vendet që kanë kanalizime të dobëta. Për shembull, nuk duhet të pihet uji i çezmës dhe pijet e tjera jo të sigurta si dhe të shmanget konsumimi i ushqimeve të lara me ujëra të pasigurta.
