Veronique Merten, një ekologe detare në Qendrën ‘GEOMAR Helmholtz’, zbuloi në ngushticën Fram pranë bregut perëndimor të Grenlandës diçka të rrallë. Merten po studionte biodiversitetin e rajonit duke përdorur ADN-në mjedisore, një metodë që i lejon shkencëtarët të kuptojnë se cilat specie jetojnë aty pranë duke marrë mostra nga pjesët e vogla të materialit gjenetik që ata derdhin, si luspat, lëkura dhe jashtëqitjet. Në Oqeanin Arktik ajo zbuloi peshkun “kapelin”.
Peshku i vogël karrem që gjendet në Oqeanin Atlantik dhe Paqësor është një kolonizator. Merten tha se sa herë që ndryshojnë kushtet e oqeanit, është e lehtë për kapelinët të zgjerojnë gamën e tyre.
Është e vështirë të vlerësohet bazuar vetëm në sasinë e ADN-së sesa specie jetojnë në ujë. Megjithatë, në mostrat e Merten, kapelina ishte specia që haset më shpesh, më tepër se peshqit tipikë arktikë si shojza e Grenlandës dhe patina e Arktikut. Për Merten, dëshmitë e kaq shumë kapelinave deri më tani në veri janë një shenjë e një fenomeni shqetësues Arktik: Atlanticizimi.
Oqeani Arktik po ngrohet shpejt, ngushtica Fram është gati 2 °C më e ngrohtë se sa ishte në vitin 1900. Por Atlanticimi ka të bëjë më shumë se sa temperatura në rritje: është një proces që po riformulon kushtet fizike dhe kimike të Oqeanit Arktik.
Për shkak të modeleve të qarkullimit global të oqeaneve, uji rrjedh në mënyrë rutinore nga Atlantiku në Arktik. Ky shkëmbim ndodh kryesisht në ujërat më të thella, me rryma që bartin ujë të ngrohtë dhe relativisht të kripur të Atlantikut në veri. Ky ujë i ngrohtë i Atlantikut, megjithatë, nuk përzihet mirë me ujin sipërfaqësor të Arktikut, i cili është relativisht i ftohtë. Uji më i ftohtë është më pak i dendur se uji më i kripur, kështu që uji i Arktikut tenton të qëndrojë në sipërfaqe, duke bllokuar ujin më të kripur të Atlantikut thellë nën sipërfaqen e oqeanit.
Megjithatë, ndërsa akulli i detit zhduket, sipërfaqja e Oqeanit Arktik po nxehet. Barriera midis shtresave po degradon dhe uji i Atlantikut po përzihet më lehtë në shtresën e sipërme. Uji më i ngrohtë sipërfaqësor shkrin më shumë akull deti, duke e ekspozuar më tej sipërfaqen e oqeanit ndaj dritës së diellit, e cila ngroh ujin, shkrin akullin dhe lejon që uji i Atlantikut dhe Arktikut të përzihen edhe më shumë.
Ky është Atlantifikimi: transformimi i Oqeanit Arktik nga më i ftohtë dhe i mbuluar me akull në më të ngrohtë dhe më të kripur. Zbulimi i kapelinës në ngushticën e Framit – si dhe ADN-ja që ajo gjeti nga specie të tjera të Atlantikut, si toni dhe kallamarët, shumë larg kufijve të tyre tipikë – është një provë e mëtejshme se sa shpejt po zhvillohet Atlantikizimi. Dhe pasojat e tij mund të jenë të mëdha.
Në Detin Barents jashtë Rusisë, për shembull, një studim afatgjatë paraqet një pamje të zymtë se si Atlantikizimi mund të prishë ekosistemet e Arktikut. Ndërsa Deti Barents është bërë më i ngrohtë dhe më i kripur, speciet e Atlantikut kanë “lëvizur”, thotë Maria Fossheim, një ekologe peshkimi me Institutin e Kërkimeve Detare në Norvegji, e cila drejtoi studimin.
Komunitetet e peshqve në Detin Barents, thotë Fossheim, janë zhvendosur në veri 160 kilometra në vetëm nëntë vjet – “tre ose katër herë më shumë se ritmi që kishin parashikuar studimet e mëparshme”. Në fund të studimit të saj, në vitin 2012, Fossheim zbuloi se speciet e Atlantikut ishin zgjeruar në të gjithë Detin Barents, ndërsa speciet e Arktikut kryesisht ishin larguar.
Gjetjet e Merten sugjerojnë se ngushtica Fram mund të jetë duke shkuar në një drejtim të ngjashëm. Për shkak se ky studim është i pari që shqyrton diversitetin e peshqve në ngushticën e Framit, megjithatë, është e paqartë se sa të vërteta janë këto ndryshime. Sipas Merten lëvizja e tyre mund të ketë ndodhur vite më parë, por askush nuk ka zhvilluar një studim.
Por sido që të jetë e vërteta, ata janë atje tani. Pyetja është: çfarë do të ndodhë më pas?
