Kryetarja e Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA Nancy Pelosi ka zhvilluar një vizitë në Tajvan, duke sfiduar paralajmërimet nga Kina dhe shqetësimet nga Shtëpia e Bardhë. Por ajo ka një histori të gjatë kritike ndaj qeverisë kineze.
Më e famshmja në vitin 1991, dy vjet pasi protestat në shkallë të gjerë në Pekin u shtypën nga qeveria kineze, ajo vizitoi Sheshin Tiananmen dhe shfaqi një pankartë që nderonte demonstruesit e vdekur.
Nga ana e saj, qeveria kineze nuk e ka fshehur përbuzjen e saj për Pelosin, duke e etiketuar dikur atë “të mbushur me gënjeshtra dhe dezinformata”.
Kina e sheh Tajvanin e vetëqeverisur si një provincë të shkëputur dhe nuk e ka përjashtuar përdorimin e forcës për ta bashkuar atë. Ajo vendos presion të konsiderueshëm për të bindur vendet e tjera nga njohja e pavarësisë së Tajvanit.
Para vizitës së saj, Kina paralajmëroi për pasoja të rënda nëse Pelosi shkon në Tajvan, informon albeu.com.
Ajo është e dyta në radhë për presidencën pas Zëvendës Presidentes Kamala Harris dhe është politikania më e lartë amerikane që ka udhëtuar në ishull që nga paraardhësi i saj Newt Gingrich në 1997.
Planet e saj për të vizituar ishullin u mbajtën të fshehta, megjithatë thashethemet qarkulluan, duke nxitur paralajmërimet kineze. Turneu i saj aziatik përfshin gjithashtu vizita në Singapor, Malajzi, Korenë e Jugut dhe Japoni.
Kjo pjesë e udhëtimit nuk u mbështet nga presidenti amerikan Joe Biden dhe me tensionet SHBA-Kinë që vazhdojnë të jenë të larta, edhe zyrtarët e Shtëpisë së Bardhë thuhet se u përpoqën ta ndalojnë atë. Biden kohët e fundit u tha gazetarëve “ushtria mendon se nuk është një ide e mirë”.
1991, vizitë në Sheshin Tiananmen
Dy vjet pasi protestuesit u shtypën nga forcat e Partisë Komuniste në sheshin Tiananmen të Pekinit, përfaqësuesja e atëhershme e Kalifornisë vizitoi kryeqytetin.
Duke u larguar nga shoqëruesit e saj zyrtarë së bashku me dy anëtarë të tjerë të Kongresit, ajo shkoi në sheshin e qytetit pa lejen e mikpritësve të saj kinezë.
Atje, ata shpalosën një pankartë të vogël, të pikturuar me dorë, ku shkruhej: “Për ata që vdiqën për demokracinë në Kinë”.
28 years ago, we traveled to Tiananmen Square to honor the courage & sacrifice of the students, workers & ordinary citizens who stood for the dignity & human rights that all people deserve. To this day, we remain committed to sharing their story with the world. #Tiananmen30 pic.twitter.com/7UqiJVRS3t
— Nancy Pelosi (@SpeakerPelosi) June 4, 2019
Policia u vu në lëvizje me shpejtësi, duke dhunuar gazetarët që po mbulonin ngjarjen dhe duke përzënë ligjvënësit nga sheshi.
Ministria e Jashtme e Kinës e denoncoi më vonë incidentin si një “farsë të paramenduar”.
Disa kritikuan veprimet e Pelosit gjatë asaj vizite. Ish-shefi i zyrës së CNN në Pekin, Mike Chinoy shkroi në një artikull për Foreign Policy se ajo ishte arsyeja që ai u arrestua në vendngjarje.
Chinoy tha se nuk ishte në dijeni të asaj që Pelosi planifikoi të bënte në shesh dhe u ndalua për disa orë pasi policia nuk ishte në gjendje të shënjestronte një personalitet të huaj që vizitonte.
“Ishte përvoja ime e parë me prirjen e Pelosit për gjeste të profilit të lartë, të krijuara për t’u futur në sy sundimtarëve komunistë të Kinës, pavarësisht nga pasojat”, shkroi ai.
There has been a lot of interesting discussion triggered by my Foreign Policy piece about Nancy Pelosi and Taiwan. Here is a photo of me and CNN cameraman Mitch Farkas being arrested after Pelosi’s 1991 visit to Tiananmen Square pic.twitter.com/uyGx1U3mQg
— Mike Chinoy (@mikechinoy) July 29, 2022
Pelosi, e cila gjithashtu ndihmoi në udhëheqjen e një rezolute që dënonte veprimet e Kinës në 1989, ka vazhduar të flasë hapur për “masakrën” e demonstruesve gjatë viteve.
Së fundmi, ajo lëshoi një deklaratë për të shënuar 33-vjetorin e protestave të këtij viti, duke i quajtur demonstratat “një nga aktet më të mëdha të guximit politik” dhe duke goditur “regjimin shtypës” të Partisë Komuniste.
Letra për Hu
Në një takim me nënpresidentin e atëhershëm kinez Hu Jintao në vitin 2002, Pelosi u përpoq t’i kalonte atij katër letra që shprehnin shqetësimin për ndalimin dhe burgosjen e aktivistëve në Kinë dhe Tibet dhe duke kërkuar lirimin e tyre.
Hu refuzoi të pranonte letrat.
Shtatë vjet më vonë, Pelosi thuhet se i dorëzoi një letër tjetër atij, nga Presidenti i atëhershëm i Kinës, duke bërë thirrje për lirimin e të burgosurve politikë, përfshirë disidentin e shquar Liu Xiaobo.
Liu u shpall fitues i Çmimit Nobel për Paqe 2010, por nuk u lejua të udhëtonte në Norvegji për të marrë çmimin. Ai vdiq nga kanceri në vitin 2017 ndërsa ishte ende në paraburgim kinez.
Manovrat olimpike
Pelosi ka kundërshtuar ofertat e Kinës për organizimin e Lojërave Olimpike që në vitin 1993 mbi bazën e shkeljeve të supozuara të të drejtave të njeriut.
Ajo ishte një nga ligjvënësit që i kërkoi pa sukses presidentit të atëhershëm të SHBA-së, George W Bush, të bojkotonte ceremoninë e hapjes së Lojërave Olimpike Verore të Kinës në 2008.
Këtë vit, Kryetari i Dhomës së Përfaqësuesve drejtoi përsëri thirrjet për një “bojkot diplomatik” të Lojërave Olimpike Dimërore të Pekinit 2022 lidhur me trajtimin e myslimanëve ujgurë në Kinë.
“Që krerët e shteteve të shkojnë në Kinë në dritën e një gjenocidi që po vazhdon, ndërsa ju jeni ulur atje në vendin tuaj, ngre me të vërtetë pyetjen, çfarë autoriteti moral keni për të folur përsëri për të drejtat e njeriut në çdo vend të botës?” tha ajo.
Në përgjigje, një zëdhënës i ambasadës kineze në Uashington tha se politikanët amerikanë nuk ishin në gjendje të bënin “kritika të pabaza” kundër Kinës.
Me kalimin e viteve, Pelosi ka kërkuar gjithashtu që statusi tregtar i Kinës të lidhet me të dhënat e saj të të drejtave të njeriut dhe t’i bashkëngjisë kushte hyrjes së Kinës në Organizatën Botërore të Tregtisë.
Politika ka qenë e diskutueshme: Bush vuri veton disa herë ndaj legjislacionit në lidhje me këtë, ndërsa ish-presidenti Bill Clinton fillimisht e mbështeti, por më vonë e braktisi atë, duke thënë se interesat më të gjera strategjike amerikane justifikonin ndryshimin./Përshtati në shqip, albeu.com
