Të ardhurat buxhetore shënuan rekorde historike për ritmet vjetore të rritjes në vitin 2022, por në raport me prodhimin e brendshëm bruto (PBB) shënuan rënie.
Të dhënat zyrtare nga Ministria e Financave referojnë se në fund të vitit të kaluar të ardhurat buxhetore arritën në 26.8% të PBB-së nga 27.5% që ishin me 2021 me rënie -0.7 pikë përqindje.
Teksa të ardhurat në vlerë neto shënuan rritje vjetore me 12% më 2022 nga ana tjetër efektiviteti i grumbullimit të tyre ka rënë, teksa ekonomia rezulton se është zgjeruar më shpejt në raport me performancën buxhetore. Krahasimi me PBB-në është matësi më i saktë i rendimentit tatimor, pasi tregon se sa të ardhura vilen në raport me madhësinë e ekonomisë.
Sipas të dhënave të INSTAT, PBB-ja u rrit me 4.85 për qind gjatë vitit 2022, ndërkohë qe të ardhurat e grumbulluara në buxhet ishin 572 miliardë ose 26.8% e PBB-së me përkeqësim në krahasim me një vit më parë.
Ky ishte niveli më i ulët i të ardhurave më raport me PBB që nga viti 2017, duke përjashtuar 2020-n, që ishte një vit jo i zakontë për shkak të krizës së shkaktuar në ekonomi nga pandemia.
Rënia e të ardhurave buxhetore në raport PBB-në tregon indirekt për një rritje të informalitetit në vend si dhe mbështetje të performancës së ekonomisë nga sektori i ndërtimit dhe pasurive të paluajtshmem që nuk reflektohet në të ardhura.
Sipas të dhënave të INSTAT, ndërtimi dhe pasuritë e paluajtshme ishin dy sektorët që udhëhoqën rritjen ekonomike në vitin 2022, duke shënuar nivele rekord të qarkullimit të parave.
Edhe rritja e informalitetit vitin e kaluar doli në pah edhe nga disa të dhëna të tjera zyrtare. Ndërkohë që Ministria e Financave po raportonte rënie të zhdoganimeve të naftës, INSTAT për të njëjtat periudha raportonte për rritje të shitjeve me pakicë në këtë produkt.
Vitin e kaluar të ardhurat në vlerë u rriten në mënyrë jo të zakontë të nxitura kryesisht nga rritja e çmimeve. Me rritjen e çmimeve u rriten me mënyre indirekte edhe taksat në përqindje.
P.sh. TVSH 20 për qind në një litër vaj që arriti 400 lekë për kilogram gjatë tremujorit të dytë 2022 buxheti arkëtonte 80 lekë TVSH, ndërkohë në vitin 2021 arkëtonte vetëm 32 lekë, pasi çmimi i një litri vaj ishte 160 lekë. E njëjta logjike është edhe për artikujt e tjerë dhe për të gjitha taksat që vilen në përqindje.
Buxheti i shtetit përfitoi nga rritja e çmimeve duke arkëtuar më shumë të ardhura vitin e kaluar, por në krahun e shpenzimeve e ndikoi negativisht ekonominë.
Për vitin 2022 të dhënat nga metoda e shpenzimeve në PBB tregojnë se, kontributi i Administratës Publike ishte negativ dhe se qeveria ka injektuar më pak para për shërbime publike se sa në vitin 2021. Sipas të dhënave nga INSTAT konsumi i administratës publike në ekonominë e vendit shënoi rënie me 4.8 për qind gjatë vitit të kaluar.
Rolin kryesor duket se kanë pasur zërat e shpenzimeve kapitale, ku injektimet e qeverisë në vitin 2022 ishin rreth 12 për qind më të ulëta se me 2021.
Kontributi negativ i qeverisë ndikoi në rritjen e ulët të konsumit në vend. Konsumi i popullatës u zgjerua me 7.17% në 2022, nga 4.7% vitin e kaluar. Në të kundërt, konsumi i qeverisë ra me 4.85%, pas rritjes me 7.77% në 2021./monitor.
