Presidenti francez Emmanuel Macron e goditi fortë sfiduesen e tij të ekstremit të djathtë, Marine Le Pen në një debat televiziv të mërkurën për lidhjet e saj me Rusinë dhe për dëshirën e saj për t’u hequr grave myslimane të drejtën për të mbuluar kokën në publik, ndërsa ai kërkon votat e francezëve për të fituar një mandat tjetër 5-vjeçar.
Në konfrontimin e tyre të vetëm kokë më kokë përpara balotazhit që do të mbahet të dielën, Macron tha se rivalja e tij nuk është personi i duhur për të udhëhequr fuqinë evropiane të armatosur me armë bërthamore, me një popullsi të larmishme dhe për t’u marrë me Moskën. Ai u përpoq ta portretizonte zonjën Le Pen si thelbësisht të pabesueshme, duke e akuzuar atë për pandershmëri dhe për përdorimin e shifrave të gabuara në premtimet e saj zgjedhore.
Ai tha gjithashtu se planet e kandidates kundër imigracionit dhe për të ndaluar gratë myslimane të mbajnë shami në publik do të shkaktonin “luftë civile” në vendin që ka popullsinë më të madhe myslimane në Evropën Perëndimore.
Le Pen, nga ana tjetër, u përpoq të tërhiqte votuesit e pakënaqur me çmimet në rritje, të shkaktuara nga lufta e Rusisë në Ukrainë. Ajo tha se ulja e kostos së jetesës do të ishte përparësia e saj kryesore nëse zgjidhet në postin e presidentes, që do ta bënte atë presidenten e parë të Francës, duke e portretizuar veten si kandidate për votuesit që nuk mund të përballojnë jetesën.
Ajo tha se presidenca e zotit Macron e kishte lënë vendin thellësisht të ndarë dhe ajo iu referua në mënyrë të përsëritur të ashtuquajturës lëvizje të “jelekëve të verdhë” që tronditi qeverinë e tij përpara pandemisë së COVID-19 me muaj të tërë protestash të dhunshme kundër politikave të tij ekonomike.
“Franca duhet të bashkohet sërish”, tha ajo.
Debati nxori në pah hendekun e madh politik midis dy kandidatëve që konkurrojnë sërish për postin e presidentit, pesë vjet pasi Macron mundi me lehtësi zonjën Le Pen në 2017.
Sondazhet sugjerojnë se Macron, një centrist pro-evropian, ka një epërsi në rritje dhe të konsiderueshme ndaj nacionalistes që mbështet politika kundër imigracionit, përpara votimit të së dielës. Por rezultati pritet të jetë më i ngushtë se pesë vjet më parë dhe të dy kandidatët po kërkojnë votat e atye që votuan kundër tyre në raundin e parë të zgjedhjeve më 10 prill.
“Unë nuk jam si ju,” tha Le Pen ndërsa ata u përplasën për nevojat e Francës për energji.
“Ju nuk jeni si unë”, tha Macron. “Faleminderit për kujtesën.”
Udhëheqësi francez ishte veçanërisht i ashpër në kritikat e tij për një kredi të marrë nga partia e zonjës Le Pen në vitin 2014 nga një bankë ruso-çeke. Ai tha se borxhi do të thoshte se, nëse zgjidhej presidente, zonja Le Pen do t’i kishte duart e lidhura në përballjet me Kremlinin.
“Ju po flisni me bankierin tuaj kur flisni për Rusinë, ky është problemi”, tha Macron në debatin televiziv.
Vetëm disa orë përpara debatit të së mërkurës, udhëheqësi i burgosur i opozitës ruse, Alexei Navalny ndërhyri në fushatën presidenciale franceze, duke u kërkuar votuesve të mbështesin zotin Macron dhe duke pretenduar se zonja Le Pen është shumë e lidhur me Rusinë.
Macron doli i pari në raundin e parë të 10 prillit. Por Le Pen, e cila ka fituar terren këtë vit duke shfrytëzuar zemërimin e votuesve mbi inflacionin, ka ngushtuar ndjeshëm hendekun në mbështetjen e publikut në krahasim me vitin 2017, kur humbi me 34% të votave ndaj 66% të atyre që mori zoti Macron.
Temat e debatit
Dy kandidatët u përballën me njëri-tjetrin për çështjet e kostos së jetesës, Rusinë, ndryshimet klimatike dhe emigracionin. Debati u transmetua në 2 rrjetet më të mëdha televizive si dhe kanalet e mëdha franceze të lajmeve.
Emmanuel Macron u pa gjerësisht si fituesi i debatit të vitit 2017, kur rivalja e tij u shfaq e tronditur dhe e papërgatitur. Por këtë herë, Marine Le Pen ishte gati që në fillim dhe shumë më e vendosur. Gjatë gjithë debatit, ishte Macron ai që u hodh në ofensivë, duke u shfaqur më shumë si një sfidues se sa një president, duke ndërprerë vazhdimisht rivalen e tij.
Kur filloi debati, Le Pen tha se 70% e popullit francez besonin se standardi i tyre i jetesës kishte rënë gjatë 5 viteve të fundit dhe se ajo do të ishte presidentja e paqes civile dhe vëllazërisë kombëtare. Por Macron tha se Franca kishte njohur një krizë të paprecedentë, fillimisht me Covid të ndjekur nga lufta në Evropë. Ai tha se e kishte drejtuar Francën përmes këtyre sfidave dhe synonte ta bënte Francën një vend më të fortë.
Pas një fillimi relativisht të qetë, debati u kthye shpejt në një “luftë”.
Si u zhvillua debati
Debati i organizuar nga gazetarët e njohur televizivë Léa Salame dhe Gilles Bouleau përfshinte 8 tema kryesore, nga kostoja e jetesës deri te çështjet sociale dhe ndërkombëtare, por ishin çmimet e energjisë dhe kostot e tjera në rritje që dy kandidatët donin qartësisht të trajtonin që në fillim.
Kjo është një nga pikat e forta të Marine Le Pen dhe ajo tha që në fillim se ishte prioritet: “Unë do ul përgjithmonë TVSH-në për energjinë. Do të ul gjithashtu taksat, pa taksë mbi të ardhurat për moshat nën 30”. Ajo akuzoi Macron se ka bërë që nivelet e pensioneve të bien edhe në terma realë.
Në krahun tjetër Macron tha se zgjidhja e tij ishte vendosja e një kufiri mbi çmimet, i cili ishte “2 herë më efektiv se ulja e taksave”.
Pas një fillimi të qetë, të dy kandidatët u bënë më të zjarrtë pasi nuk ranë dakord si mund të ulen çmimet e energjisë. Macron vazhdimisht i sfidoi propozimet e kundërshtares së tij si të pazbatueshme. Ajo u përgjigj: “Dua t’u kthej francezëve paratë e tyre”.
Marrëdhëniet ndërkombëtare
Lufta e Rusisë në Ukrainë ishte çështja e dytë e madhe e debatit. Emmanuel Macron tha se Rusia “po shkonte në një rrugë fatale” dhe roli i Francës dhe Evropës ishte t’i siguronin Ukrainës pajisje ushtarake dhe të pranonin refugjatët.
Le Pen, e cila është kritikuar për lidhjet e saj të ngushta me Kremlinin dhe për marrjen e një kredie bankare ruse për partinë e saj, paralajmëroi se dhënia e armëve Ukrainës mund t’a bëjë Francën një “bashkëluftëtare”. Megjithatë, ajo mbështeti politikën e kundërshtarit të saj për të mbështetur Ukrainën dhe për të pranuar refugjatët.
Në këtë pikë, Macron u hodh në sulm duke theksuar se ajo ishte një nga liderët e parë politikë në 2014 që njohu aneksimin e Krimesë nga Rusia.
“Ju flisni me bankierin tuaj, kur flisni me Rusinë” – tha ai.
Le Pen pranoi se kishte marrë para ruse pasi asnjë bankë franceze nuk do t’i jepte hua partisë së saj. Kur ajo argumentoi se iu desh të merrte para hua si miliona francezë, ai u kundërpërgjigj se francezët nuk kërkonin financa nga Rusia.
Bashkimi Evropian
Marine Le Pen e ka ndryshuar politikën e saj të largimit nga BE-ja duke kërkuar tashmë ndryshimin nga brenda të saj. Por Macron argumentoi se ideja e saj për një “Evropë të kombeve” do të thoshte fundi i BE-së dhe se “ajo po shet një gënjeshtër”.
Le Pen tha se në BE-në aktuale Franca po dështon të mbrojë interesat e saj dhe se do të ndalonte negociatat e marrëveshjeve tregtare që “dëmtojnë prodhuesit dhe fermerët francezë”.
Mosha e daljes në pension dhe pensionet
Më pas debati kaloi në një nga çështjet më të mëdha të zgjedhjeve. Emmanuel Macron ka thënë se Franca duhet të rrisë moshën e pensionit nga 62 në 65 vjeç brenda 9 viteve ndërsa Le Pen këmbëgul ta mbajë atë në 62 vjeç.
Le Pen tha se rritja e moshës së pensionit në 65 vjeç ishte “absolutisht e patolerueshme”.
Makron u përgjigj duke thënë se ajo po premtonte se do të ishte më bujare me pensionistët, por nuk shpjegoi se si do të paguante për këtë. Ajo argumentoi se rekordi i tij ekonomik ishte shumë i varfër dhe e ironizoi me një pseudonim të vjetër si “Mozarti i financave”.
Ndryshimet klimatike
Energjia e rinovueshme ishtë një tjetër çështje ku dy kandidatët janë diametralisht të kundërt dhe u bë një nga pikat më të ndezura të debatit. E vetmja gjë për të cilën ata bien dakord është ndërtimi i sa më shumë stacioneve të energjisë bërthamore.
“Ju jeni skeptike ndaj klimës, kjo është shumë e qartë”, – i tha Macron rivales së tij. Kujtojmë se i vetmi kandidat presidencial i Gjelbërve u ka kërkuar votuesve të tij që të mbështesin presidentin aktual.
Le Pen pretendoi se importimi i mallrave nga mijëra milje larg ishte shkaktar për ndryshimin e klimës dhe se prodhimi në vend do të ndihmonte në trajtimin e ngrohjes globale.
Ai kundërshtoi se politika e saj për t’u mbështetur në energjinë bërthamore dhe për të zëvendësuar lëndët djegëse fosile ishte “e paqëndrueshme” dhe burimet e rinovueshme duhej të ishin pjesë e planit.
“Turbinat me erë krijojnë vende pune”, – shtoi ai.
E ardhmja dixhitale
Teksa Emmanuel Macron foli për Francën si vendi më i madh i bizneseve të reja në Evropë, Marine Le Pen trajtoi problemet e njerëzve që jetojnë përtej qyteteve të mëdha, të cilët përbëjnë një pjesë të votuesve të saj kryesorë: “Është e vërtetë që njerëzit flasin për një Google evropian, por ka nga ata që na shikojnë dhe që ende nuk kanë mbulim me brez të gjerë ose internet.”
Ajo tha se sektori i teknologjisë kishte krijuar kryesisht vende pune me kosto të ulët dhe të pasigurt. “E vetmja rrugë drejt prosperitetit është industria, e cila është në rënie”, – shtoi ajo. Macron mohoi se ishte ky rasti.
Emigracioni dhe Islami
Marine Le Pen u hodh në sulm duke premtuar një referendum se kush duhet të qëndrojë dhe kush duhet të largohet nga Franca dhe duke dënuar atë që ajo e quajti “emigracion anarkik dhe masiv” që është shkaktar i një ndjenjë pasigurie.
Më pas ajo foli për ndalimin e mbajtjes së hixhabit në publik, duke argumentuar se gratë duhet të çlirohen nga “presioni islamist”. Macron kundërshtoi ashpër, duke thënë se është e gabuar të përzihet islami me islamizmin dhe se politika e saj ishte e pazbatueshme dhe një tradhti ndaj vlerave franceze:
“Do të kishim policinë të vraponte në rrugë pas vajzave me hixhabe dhe djemve të veshur me kipa”. Sipas tij do të ishte intolerante që ajo po dëbonte miliona bashkatdhetarë nga hapësira publike për shkak të fesë së tyre.
Rëndësia e debatit
Përplasjet televizive midis 2 kandidatëve kryesorë kanë qenë një pikë kryesore e zgjedhjeve presidenciale franceze për gati 5 dekada. Debati i fundit tërhoqi 16.5 milionë shikues në mënyrë që të mund të luante një rol vendimtar me votuesit e pavendosur.
Duelet televizive kanë rezultuar më vendimtare kur qendrat e votimit janë afër. Në vitin 1974, konservatori Valéry Giscard d’Estaing arriti të mundë socialistin François Mitterrand pasi doli më mirë në debatin mes tyre. Mitterrand doli më mirë në revanshin e vitit 1981 dhe fitoi në balotazh.
Kjo është hera e parë që nga ajo kohë që të njëjtët kandidatë përballen në dy zgjedhje radhazi.
Debati i vitit 2017 ishte një katastrofë për Le Pen dhe ajo u mposht në balotazh, duke fituar vetëm një të tretën e votave.
Këtë herë gara është shumë më e ngushtë dhe një performancë e fortë e zonjës Le Pen mund të tërheqë një pjesë të madhe të votuesve të pavendosur. Lë Pen e ndërpreu fushatën e saj të hënën për t’u përqendruar te debati.
Hendeku në sondazhet e opinionit është zgjeruar pak që nga votimi i raundit të parë në të cilin presidenti aktual fitoi 27.85% të votave dhe Le Pen doli e dyta me 23.15%. Por ato janë ende të luhatshme, duke sugjeruar se Macron do të sigurojë midis 53% dhe 57% të votave.
Marine Le Pen duhet të luftojë shumë më fort se në 2017 për të pasur një shans për fitore.
Çfarë përfaqësojnë kandidatët
Zgjedhja për votuesit është shumë më e qartë se 5 vjet më parë, kur Emmanuel Macron fitoi me shumë pak përvojë si politikan.
Politikat e tij të rrepta kundër Covid zemëruan shumë votues dhe ai është akuzuar se ka vepruar si “president për të pasurit”. Ai është më popullor në qytetet e mëdha, por ka siguruar mbështetjen e partive të tjera të majta dhe të djathta kryesore për pikëpamjen e tij liberale dhe globale pro-BE.
Ndërsa Marine Le Pen e ka zbutur retorikën e saj nacionaliste, anti-BE, por ajo ende planifikon të rishikojë marrëdhëniet e Francës me Bashkimin Evropian dhe NATO-n. Ajo është tradicionalisht më e popullarizuar në zonat rurale dhe më të varfra.
