Nga Max Fisher – NYT
Ndërsa Rusia dhe NATO përshkallëzojnë përplasjen e tyre mbi Ukrainën, strategët ushtarakë dhe ish-zyrtarët e SHBA-së paralajmërojnë se ekziston një rrezik i largët, por në rritje i një rrëshqitjeje të paqëllimshme në konflikt të drejtpërdrejtë – madje, në disa skenarë, një luftë bërthamore.
“Perspektiva e një lufte bërthamore”, paralajmëroi këtë javë sekretari i përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, António Guterres, “tashmë është kthyer në sferën e mundësisë”.
Liderët e të dyja palëve theksojnë se e konsiderojnë të paimagjinueshme një luftë të tillë, edhe pse bëjnë përgatitjet dhe nxjerrin deklarata se si mund ta realizojnë atë. Por frika, theksojnë ekspertët, nuk është një përshkallëzim i qëllimshëm në luftë, por një keqkuptim që çon në luftë.
Lufta në Ukrainë i rrit këto rreziqe në një nivel që nuk është parë që nga kriza e raketave në Kubë dhe në disa mënyra është potencialisht më e rrezikshme se kaq, thonë disa ekspertë.
Forcat e NATO-s, të destinuara si mbrojtëse, po grumbullohen pranë kufijve rusë, që me pjesën më të madhe të ushtrisë ruse të bllokuar në Ukrainë, janë jashtëzakonisht të cenueshëm. Udhëheqësit gjithnjë e më shumë paranojakë të Kremlinit, të përballur me shkatërrimin ekonomik dhe trazirat e brendshme, mund të besojnë se është duke u zhvilluar tashmë një komplot për t’i hequr ata qafe.
Vijat e kuqe
Të paktën që nga viti 2014, kur aneksimi i Krimesë nga Rusia çoi në tension të lartë me Perëndimin, Moska ka artikuluar një politikë të përdorimit të mundshëm të armëve bërthamore kundër çdo kërcënimi për “ekzistencën e vetë shtetit”.
Në vitin 2017, Moska publikoi një doktrinë të formuluar në mënyrë të paqartë që thoshte se mund të kryente, në një konflikt të madh, një “demonstrim të gatishmërisë dhe vendosmërisë për të përdorur armë bërthamore jostrategjike”.
Evgeny Buzhinsky, një anëtar në pension i shtabit të përgjithshëm të ushtrisë ruse, e ka përshkruar qëllimin e një sulmi të tillë si “për të treguar qëllimin, si një faktor de-përshkallëzues”.
Vitin e ardhshëm, Vladimir V. Putin tha se Rusia mund të përdorë koka bërthamore “brenda sekondave” pas një sulmi në territorin rus – duke ngritur frikën se një përleshje kufitare ose një incident tjetër mund të shkaktojë një sulm bërthamor.
Lojërat e luftës
Christopher S. Chivvis, një ish-zyrtar i inteligjencës amerikane për Evropën, shkroi kohët e fundit se “shumë lojëra lufte të kryera nga Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj” parashikonin të gjitha që zoti Putin do të fillonte një sulm bërthamor nëse ai përballej me luftime të kufizuara me NATO-n apo me pengesa të mëdha në Ukrainë për të cilat ai fajësoi Perëndimin.
E vërteta është se edhe Putinin mund të mos i dijë me siguri vijat e kuqe të përdorimit të armëve bërthamore.
Por edhe frika amerikane nga përshkallëzimi bërthamor rus mund të jetë gjithashtu e rrezikshme.
Çdo konflikt bërthamor, sado i kufizuar fillimisht, mbart një rrezik përshkallëzues që strategët e quajnë “sulmo ose humb”.
Të dyja palët e dinë se sulmet e shpejta bërthamore mund të zhdukin forcat e tyre ushtarake në Evropë, madje edhe të gjithë arsenalet e tyre bërthamore, duke i lënë ata të pambrojtur.
Kjo do të thotë që të dyja palët përballen me një nxitje për të nisur gjerësisht përpara se tjetra ta bëjë këtë fillimisht – edhe nëse udhëheqësit besojnë se konflikti mund të ketë filluar gabimisht.
Përparimet e fundit në teknologjinë e raketave me rreze të shkurtër do të thotë që udhëheqësit tani kanë vetëm pak minuta për të vendosur nëse do të lëshojnë ose jo, duke rritur në mënyrë drastike presionin për të lëshuar shpejt vetëm me informacion të pjesshëm.
Në fund të administratës së Obamës, dy simulime luftarake amerikane imagjinuan një përleshje aksidentale midis NATO-s dhe Rusisë.
Në të parin, udhëheqësit e Pentagonit propozuan një sulm hakmarrës bërthamor për të treguar vendosmërinë. Por një zyrtar civil i Shtëpisë së Bardhë, Colin H. Kahl, i bindi ata të hiqnin dorë nga ky skenar dhe të izolonin Moskën në mënyrë diplomatike. Kahl tani është nënsekretar në Pentagon.
Por simulimi i dytë përfundoi me sulm bërthamor nga amerikanët, duke nënvizuar se Uashingtoni nuk mund të parashikojë plotësisht as veprimet e veta në rast të një krize të tillë. /
