Akullnajat në Zvicër po zvogëlohen me një ritëm “të habitshëm”.
Një total prej 10% të vëllimit të tyre të akullit është zhdukur gjatë një periudhe prej vetëm dy vitesh pasi një kombinim i reshjeve të ulëta të borës dhe temperaturave të larta shkaktojnë shkrirje të paparë, sipas shifrave të publikuara të enjten, raporton CNN.
Në vitin 2023, akullnajat e vendit humbën 4% të vëllimit të tyre të përgjithshëm, sipas të dhënave nga Komisioni Zviceran për Vëzhgimin e Kriosferës.
Ky nivel i shkrirjes është i dyti vetëm pas rekordit të vendosur në vitin 2022, kur 6% e akullnajave u shkatërruan.
Për ta parë këtë në perspektivë, akullnajat zvicerane kanë humbur aq shumë akull gjatë kësaj periudhe dyvjeçare sa humbën gjatë tre dekadave midis viteve 1960 dhe 1990.
“Humbjet që kemi parë në 2022 dhe 2023 janë thjesht marramendëse dhe përtej gjithçkaje që kemi përjetuar deri më tani,” tha Matthias Huss, kreu i Rrjetit Zviceran të Monitorimit të Glacierëve (GLAMOS), një organizatë që mbledh dhe vlerëson të dhënat e akullnajave dhe punon me Akademinë e Shkencave të Zvicrës.
“Edhe pse akullnajat vazhdimisht dhe shpejt kanë humbur masën për shumë dekada, ky është një përshpejtim i jashtëzakonshëm”, tha ai për CNN, duke shtuar se këto ekstreme “do të ishin të pamundura pa ndryshimet klimatike”.
Dy vitet ekstreme kanë bërë që gjuhët e akullnajave të shemben dhe shumë akullnaja të vogla në vend të zhduken fare.
Humbja e akullit u regjistrua edhe në lartësi të mëdha, të cilat zakonisht nuk shohin rënie të tilla. Disa metra akull u zhdukën në jug të Valais dhe luginën Engadin në lartësi mbi 3,200 metra, sipas GLAMOS.
Humbjet, që prekin akullnajat në të gjithë vendin, kanë ardhur pas një dimri me reshje bore të pakta.
Nivelet e borës në gjysmën e dytë të shkurtit arritën një rekord të ulët, në rreth 30% të mesatares afatgjatë.
Kjo u pasua nga një verë me temperatura të larta. Një qershor shumë i nxehtë dhe i thatë nënkuptonte shkrirjen e borës dy deri në katër javë më herët se zakonisht, sipas GLAMOS.
Në gusht, një balonë meteorologjike e lëshuar nga shërbimi kombëtar meteorologjik, MétéoSuisse, duhej të ngjitej 5,298 metra përpara se temperatura të binte në 0 gradë Celsius (32 Fahrenheit), duke shënuar vijën më të lartë të “zero gradë” që nga fillimi i regjistrimeve.
Temperaturat e larta, të cilat vazhduan deri në shtator, bënë që reshjet e borës të verës të shkriheshin shpejt.
Shkrirja e madhe e akullnajave të dy viteve të fundit ka implikime të zymta.
“Do të thotë një riformësim domethënës i peizazhit të lartë alpin,” tha Huss.
Po krijon kushte të rrezikshme me shkëmbinj të paqëndrueshëm që kërcënojnë rrëshqitje të rrezikshme.
Akullnajat në rënie po çojnë gjithashtu në zbulime të zymta. Në korrik, u gjetën eshtrat e një alpinisti gjerman, i cili u zhduk 37 vjet më parë, ndërsa po ecte përgjatë një akullnajeje pranë Matterhorn-it të famshëm të Zvicrës.
Ka avantazhe të përkohshme pasi rrjedhja e ujit nga akullnajat ka ndihmuar në lehtësimin e ashpërsisë së thatësirës që ka përjetuar vendi dhe mbushjen e rezervuarëve të hidrocentraleve, tha Huss.
“Megjithatë, ky përfitim është kalimtar dhe jetëshkurtër,” shtoi ai.
Ndërsa ato tkurren, akullnajat po humbasin me shpejtësi rolin e tyre të rëndësishëm për të kontribuar me ujë kur njerëzit kanë nevojë për të.
“Kjo do të përkeqësojë mungesën e ujit gjatë valëve të të nxehtit në të ardhmen e afërt,” tha Huss.
Pamja afatgjatë për akullnajat e Zvicrës është alarmante.
“Akullnajat në Alpe do të vazhdojnë të tkurren masivisht dhe të tërhiqen në majat më të larta malore,” tha Huss.
Në qershor, votuesit zviceranë ranë dakord për një ligj të ri për të reduktuar ndjeshëm nivelet e ndotjes nga ngrohja e planetit, shtysa për të cilën erdhi nga grupet klimatike që kërkonin fundin e karburanteve fosile për të shpëtuar akullnajat.
Por koha po mbaron ndërsa ndryshimet klimatike përshpejtohen.
Hulumtimet e fundit zbuluan se edhe nëse përmbushen objektivat ambicioze klimatike, deri në gjysma e akullnajave të botës mund të zhduken deri në fund të shekullit.
