Përshtati në shqip: AlbEu.com
Ideja “moonshot” për t’u përballur me ngrohjen globale, është dhënë nga disa studiues, të cilët kanë propozuar që të hidhen shtëllunga pluhuri të hënës nga një armë në hapësirë, në mënyrë që të devijojnë rrezet e diellit larg nga Toka.
Koncepti në dukje i çuditshëm, i përshkruar në një punim të ri kërkimor, do të përfshinte krijimin e një “mburoje diellore” në hapësirë duke minuar hënën e miliona tonëve të pluhurit të saj dhe më pas të nxjerrë balistikisht atë në një pikë në hapësirë rreth 1 milion milje nga Toka, ku kokrrat lundruese do të bllokonin pjesërisht rrezet e diellit.
“Një pjesë vërtet emocionuese e studimit tonë ishte të kuptuarit se kokrrat natyrore të pluhurit hënor janë madhësia dhe përbërja e duhur për shpërndarjen efikase të dritës së diellit larg Tokës,” tha Ben Bromley, një astrofizikan teorik në Universitetin e Utah, i cili drejtoi kërkimin e botuar në Plos Climate.
“Meqenëse kërkon shumë më pak energji për të lëshuar këto kokrra nga sipërfaqja e hënës, në krahasim me një lëshim në Tokë, ideja e ‘moonshot’ me të vërtetë ra në sy për ne”
Bromley dhe dy studiues të tjerë morën në konsideratë një sërë veçorish, duke përfshirë qymyrin dhe kripën e detit, që mund të zbehin diellin deri në 2% nëse hidhet në hapësirë. Ekipi përfundimisht ra dakord për pluhurin e gjetur në Hënë, megjithëse miliona ton do të duhej të minoheshin, të analizoheshin dhe të ngarkoheshin në një pajisje balistike, siç është një armë hekurudhore elektromagnetike, dhe të gjuanin në hapësirë çdo vit për të ruajtur këtë mburojë diellore.
Marrja e kësaj pajisjeje minerare dhe projektuese në Hënë do të ishte një “projekt i rëndësishëm”, pranoi Bromley, dhe gjithashtu mund të kërkonte pozicionimin e një stacioni të ri hapësinor në një zonë të quajtur pika L1 Lagrange, e gjetur midis Tokës dhe Diellit, në mënyrë që të “Ridrejtoni paketat e pluhurit në orbita që mund të ofrojnë hije për aq kohë sa të jetë e mundur”.
Një qasje e tillë do të vepronte si një “ndërprerës zbehës i rregulluar mirë, duke e lënë planetin tonë të paprekur”, tha Bromley, një avantazh ndaj propozimeve të tjera të gjeoinxhinierisë diellore që kanë ngritur shqetësime rreth ndikimit mjedisor të spërkatjes së grimcave reflektuese brenda atmosferës së Tokës.
Megjithatë, pluhuri i hënës do të duhej të shtyhej vazhdimisht në hapësirë, në mënyrë që të hiqte avantazhin e ngrohjes globale, ose të rrezikonte një të ashtuquajtur “goditje fundore” ku ftohja e përkohshme ndalet papritmas dhe bota lihet të nxehet me shpejtësi. Bromley këmbënguli se ideja fantastiko-shkencore e hulumtimit nuk është zëvendësim për detyrën kryesore të uljes së emetimeve të ngrohjes së planetit në radhë të parë.
“Asgjë nuk duhet të na shpërqendrojë nga reduktimi i emetimeve të gazeve serrë këtu në Tokë,” tha ai. “Strategjia jonë mund të jetë thjesht një goditje hëne, por ne duhet të eksplorojmë të gjitha mundësitë, në rast se na duhet më shumë kohë për të bërë punën këtu në shtëpi.”
Ndërhyrja me klimën e botës, duke përfshirë përpjekjet për të reflektuar dritën e diellit, është një përgjigje e diskutueshme dhe ende relativisht e skajshme ndaj krizës klimatike. Ajo ka fituar pak tërheqje mes paralajmërimeve të përsëritura se vendet nuk po ulin emetimet aq shpejt sa për të parandaluar katastrofën, megjithatë, me qeverinë amerikane që nisi një projekt kërkimor rreth konceptit vitin e kaluar.
Ted Parson, një ekspert në ligjin mjedisor në UCLA, tha se propozimi i pluhurit të hënës ishte “spekulim argëtues, interesant shkencërisht” që nuk kishte gjasa të vihej në praktikë, pjesërisht për shkak të kostos më të madhe dhe mungesës së kontrollit në krahasim me opsionet e gjeoinxhinierisë me bazë në Tokë.
“Duket se ka pak rritje të interesit për skemat gjeoinxhinierike të bazuara në hapësirë më gjerësisht,” tha Parson. “Ato u hodhën poshtë si jashtëzakonisht jopraktike për shkak të konsideratave teknike dhe të kostos, por përshtypja ime është se ulja e vazhdueshme e kostove të nisjes po zgjon interesin e njerëzve dhe idetë e çuditshme po fryjnë përreth.”
Por kundërshtarët e gjeoinxhinierisë diellore, qoftë në Tokë apo në hapësirë, argumentojnë se është një shpërqendrim i padobishëm dhe potencialisht i rrezikshëm nga imperativi urgjent për t’u larguar nga djegia e karburanteve fosile.
“Ideja për të minuar hënën ose asteroidët afër Tokës për të bllokuar artificialisht pjesë të dritës së diellit nuk është zgjidhje për krizën e vazhdueshme dhe në rritje të klimës,” tha Frank Biermann, profesor i qeverisjes globale të qëndrueshmërisë në Universitetin e Utrecht.
“Ajo që nevojitet janë shkurtime masive në emetimet e gazeve serrë, të cilat kërkojnë përparim të shpejtë teknologjik dhe tranzicione socio-ekonomike. Minimi i hënës nuk është përgjigja që na nevojitet.”/Albeu.com
