Nga Artem Chekh “New York Times”
Përktheu: Alket Goce-AlbEu.com
Kur Rusia nisi pushtimin e saj të plotë të Ukrainës, unë ishte duke shkruar një roman. Ngjarjet ishin të vendosura në Amerikën në vitit 1863, dhe përshkruanin rrugëtimin e një ukrainasi nga Virxhinia në Misuri, duke u takuar rrugës me njerëz të ndryshëm, ushtarë, dezertorë dhe skllevër të arratisur.
Unë kam qenë gjithnjë shumë i interesuar për historinë e Shteteve të Bashkuara dhe ideja e integrimit të një protagonisti ukrainas – jo një emigrant klasik, por një ushtari në anën e Veriut, me historinë e tij të robërisë nën zgjedhën e Perandorisë Ruse – në realitetet e Luftës Civile ishte shumë tërheqëse për mua.
Kjo histori duhej të bëhej një libër dhe unë duhej të përmbushja ëndrrën time: të ndiqja rrugën e protagonistit tim nga Front Royal, Va., në Ozark, Mo. Por e pakënaqur me shkatërrimin e shtetësisë së Ukrainës më parë, Rusia kishte plane të tjera. E shtyva për më vonë mbarimin e romanit dhe rrëmbeva armët.
Tani po bëj përpjekje për të parandaluar një fazë të re të nënshtrimit të vendit tim. Kështu ndodhi dhe unë e pranoj realitetin. Por a doja vërtet të luftoja? A duan vërtet qindra mijëra ukrainas të rrezikojnë jetën e tyre, të ndahen nga familjet e tyre në llogore të përmbytura apo stepa të thata?
A doja vërtet të vdisja në një luftë, nga e cila nuk kthehen të gjithë gjallë? Ndoshta çdo ushtar ukrainas bën këto pyetje të cilat nuk kanë përgjigje. Në Bakhmut, ku shërbeva në muajin maj, ato ishin të pashmangshme. Njësia që komandoja u urdhërua të ndërtonte një pozicion luftarak në periferi të qytetit.
Por gjithçka po ndryshonte shumë shpejt. Rusët pushtuan pjesën tjetër të qytetit, dhe shumica e njësive ukrainase u larguan. Papritur u gjendëm në një kurth – nuk kishte njeri që të na mbulonte me zjarr në mënyrë që të tërhiqeshim. Duke kërkuar mbrojtje, u shtriva në një llogore të vogël.
Kam kaluar 5 ditë në atë vend duke pritur vdekjen, ndonjëherë duke urinuar në një shishe plastike dhe duke numëruar kaloritë që konsumoja dhe sasinë e ujit që pija. (Dita 1: 560 kalori, 350 mililitra ujë. Dita 2: 780 kalori, 550 mililitra ujë. E kështu me radhë.) Për 115 orë, qëndrova shtrirë në atë vrimë 1.2 metra të thellë dhe shihja nga aty qiellin e kthjellët, duke u dridhur nga shpërthimet pranë meje.
Rreth e rrotull ishte një Ferr i vërtetë. Meqenëse pozicionet tona ishin në rrugën e daljes nga Bakhmut, trupat në tërheqje – të plagosur e të shurdhuar nga shpërthimet – kalonin vazhdimisht pranë. Armiku i sulmonte ata, teksa në radio dëgjoja vazhdimisht raporte mbi viktimat ndërsa dronët gumëzhinin pafund mbi kokën time.
Degët e këputura të pemëve si pasojë e bombardimeve na binin vazhdimisht mbi kokë.
Vazhdoja të qëndroja i shtrirë në fund të varrit tim duke menduar se edhe pse e kisha pranuar vdekjen time shumë kohë më parë, nuk isha ende i përgatitur për këtë vdekje në atë moment.
Gruaja ime nuk di të paguajë faturat e shërbimeve, harrova t’ia lija e-mailin dhe fjalëkalimet e internetit të shërbimit bankar online dhe në postë kishte disa pako për të cilat nuk pata kohë ta informoja. Jo, nuk u përgatita siç duhet. Nuk i shkrova asgjë shumë të rëndësishme para se të largohesha.
Kush e dinte se interneti, gjeneratori, ushqimi, uji dhe pothuajse të gjitha gjërat do të zhdukeshin menjëherë nën zjarrin e artilerisë ruse? Dhe në ato kushte nuk ekziston thuajse asnjë komunikim, asnjë mënyrë për të transferuar fjalëkalime, dhe asnjë mënyrë për të kontrolluar fatin e romanit tim të papërfunduar.
Njëkohësisht, mendoja se çfarë do të bëja në rast se do të mbijetoja. Ekziston një mundësi e tillë. Epo, atëherë, do të shkruaj një mesazh. Do të shkruaj: dashuria ime, mbijetova!. Por ishte e vështirë të mendoja për një fund të lumtur. Preferova të ëndërroja për vdekjen time, kur i njomur deri në kockë nga shiu, pasi të më zinte gjumi për 1 orë nën bombardimet e vazhdueshme, do të vritesha nga një minë ruse.
Kështu kaloi dita e parë, e dytë dhe e katërt. Njerëz, heronj, histori të ndryshme vinin dhe shkonin. Jo të gjithë kishin fatin të qëndronin gjallë. Bakhmuti po digjej para nesh – nuk do të me shqitet dot era e qytetit të djegur. Përreth nesh kishte trupa të pajetë, dhe sërish gjithmonë do ta kujtoj kutërbimin e fortë të tyre.
Njerëzit bërtisnin, hidheshin në llogore, kërkonin cigare, ndanin cigaret me njëri-tjetrin, kërkonin ujë, ndanin ujin me të tjerët. Pastaj kërcenin jashtë, vraponin ose ecnin duke u zvarritur. Kur mbaroi dita e pestë. Papritmas nisi një shi i dendur, një rrebesh i madh thuajse tropikal.
Granatimet ndaluan për herë të parë. Dhe në radio, bateritë e së cilës nuk kishin mbaruar, dëgjova urdhrin për t’u larguar. Ndaj u largova. Nën shiun e madh, i etur, i lagur dhe i rraskapitur, pasi kisha humbur 7 kilogramë peshë dhe të gjitha municionet, por kisha ende me vete armën time.
Kur arritëm 15 kilometra larg nga vija e frontit, në një pikë transporti dhe furnizimi me karburant, u rivendos lidhja e internetit dhe ne dukeshim relativisht të sigurt. I shkrova gruas sime: Dashuria ime, mbijetova! E kam ende të vështirë ta besoj.
A doja të luftoja? A duan të luftojnë qindra mijëra ukrainas? Ne të gjithë kemi fëmijë, familje, punë, hobi dhe pako që na presin tek posta. Dhe disa nga ne kanë një roman të papërfunduar mbi aventurat e një ukrainasi në Amerikë, i cili nuk donte të luftonte, por që nuk mund të bënte ndryshe.
Edhe ne nuk mund të bëjmë ndryshe, sepse armiqtë tanë po përpiqen edhe një herë të na heqin të drejtën për të jetuar në tokën tonë. Sepse ata po përpiqen të na heqin të drejtën e lirisë. E si mund të rrëmbeje armën në këto kushte?
Ata që kanë jetuar për shumë dekada në krahët komode të demokracisë dhe lirisë, që nuk e njohin frikën e robërisë dhe torturës, e kanë të vështirë ta kuptojnë pse njerëz të tillë paqësorë – që deri dje kultivonin grurë, nxirrnin nga miniera hekur dhe qymyr, dhe kullotnin bagëti në livadhe të pakufishme – sot po mbrojnë çdo metër të vendit të tyre me një guxim të jashtëzakonshëm. Por unë e di përgjigjen. Sepse kjo është toka jonë e mrekullueshme. Dhe ajo duhet të jetë e lirë. /albeu.com
Shënim:Artem Chekh është një ushtar ukrainas dhe një shkrimtar në profesion. Libri i tij më i fundit titullohet “Zero Absolute”.
