Nga Tom O’Connor “Newsweek”
Përktheu: Alket Goce-AlbEu.com
Ndërsa afrimi midis Iranit dhe Arabisë Saudite, po vazhdon të bashkojë rivalët në të gjithë rajonin, trazirat janë intensifikuar vetëm në Izrael, vend që po përballet me kërcënime si të brendshme po ashtu edhe të jashtme, duke përfshirë aktorë të guximshëm të mbështetur nga Republika Islamike.
“Irani është kudo”- tha për Newsweek Amir Avivi, gjeneral brigade në rezervën e Forcave të Mbrojtjes të Izraelit (IDF). “Kjo nuk është e re. Por sot mundësia e luftës po bëhet gjithnjë e më e madhe. Ka më shumë mundësi të kemi një luftë në shkallë të gjerë sesa gjatë 20 ose 30 viteve të fundit”- thekson ai.
Avivi, që më herët ka drejtuar Departamentin e Auditimit dhe Konsulencës të institucionit të mbrojtjes izraelite dhe që tani shërben si themelues dhe drejtues i Forumit të Mbrojtjes dhe Sigurisë së Izraelit, identifikon dy mënyra se si mund të shpërthejë një konflikt i tillë, qoftë përmes një sulmi të iniciuar më parë nga Irani ose Izraeli.
Sipas tij në skenarin e parë Irani grumbullon mjaftueshëm forca, dhe mendon se ndoshta Izraeli nuk është mjaft i fortë, sidomos muajt e fundit me demonstratat dhe skandalet politike që e kanë pllakosur administratën e kryeministrit izraelit Benjamin Netanjahu. Duke parë këtë mundësi, Avivi mendon se zyrtarët iranianë mund të arrijnë në përfundimin se “kjo është koha për të nisur një sulm të koordinuar”.
“Dhe kjo mund të jetë shumë befasuese, sepse përdorimi i raketave, raketave-hedhësve, dronëve, do të jetë shumë i shpejtë. Sepse nuk kemi të bëjmë me një divizion tankesh që kërkon disa javë për t’u përgatitur”- thekson Avvivi.
Në skenarin e dytë , është Izraeli që vendos të sulmojë kapacitetet bërthamore të Iranit, teksa ky i fundit e ka mohuar gjithmonë që programi i tij bërthamor të synohej të armatosej. Megjithatë, fakti është se presidenti iranian Ebrahim Raisi ka nxitur zhvillimin e shpejtë të programit bërthamor, duke përfituar nga mungesa e një marrëveshjeje bërthamore funksionale që u braktis nga presidenti i atëhershëm i SHBA-së Donald Trump në vitin 2018, dhe që nuk është ripërtërirë për shkak të grindjeve të vazhdueshme midis Teheranit dhe Uashingtonit nën presidentin aktual Joe Biden.
Gjithsesi Avivi nënvizon se Izraeli “nuk do ta lejojë” Iranin të bëhet një fuqi bërthamore, ndaj është i gatshëm të veprojë edhe në mënyrë të njëanshme në funksion të këtij qëllimi, pavarësisht se kjo do të nënkuptojë pasoja të gjera. “Nëse sulmojmë vetëm, kjo do të nxiste një luftë rajonale. Është shumë e qartë se Irani do të përdorë të gjitha milicitë e mbështetura prej tij. Dhe një luftë rajonale do të shkaktojë një krizë të rëndë ekonomike në të gjithë globin”- shprehet ai.
Ndërsa Izraeli vazhdon ta llogarisë SHBA-në si aleaten e tij kryesore, sukseset e Iranit në rindërtimin e lidhjeve me Arabinë Saudite dhe vendet e tjera arabe, kanë ngritur alarmin në Izrael. Në vitin 2019, Izraeli po shënonte fitore të mëdha diplomatike kur nisi të rivendoste marrëdhëniet me 4 vende arabe: Bahreinin, Emiratet e Bashkuara Arabe, Marokun dhe Sudanin.
Kjo seri marrëveshjesh të ndërmjetësuara nga administrata Trump, e njohur edhe si Marrëveshja e Abrahamit, ka synuar në fund afrimin e Izraelit edhe me Arabinë Saudite. Por pasi Kina ndërhyri për të ndërmjetësuar një marrëveshje të papritur me synim rivendosjen e lidhjeve diplomatike midis Riadit dhe Teheranit pas 6 vitesh ndërprerje, e ndjekur nga ri-pranimi i Sirisë në Ligën Arabe në fillim të këtij muaji, në vazhdën e bisedimeve të ndërmjetësuara nga Rusia, Avivi thotë se u bë më se e qartë se “Perëndimi po e humbet Lindjen e Mesme”.
Ushtaraku izraelit thotë se politikat perëndimore që synojnë të izolojnë Moskën për shkak të luftës së saj të vazhdueshme në Ukrainë, duket se po japin efektin e kundër, duke fuqizuar ndikimin e Rusisë, Kinës dhe Iranit në Lindjen e Mesme dhe më gjerë.
“Mendoj se lufta Rusi-Ukrainë, dhe sanksionet e ashpra që i janë vendosur Rusisë, e kanë përshpejtuar dinamikën ku vendet e Lindjes po afrohen gjithnjë e më shumë me njëra-tjetrën për të anashkaluar sanksionet. Dhe deri më sot kanë arritur ta bëjnë shumë mirë.
Kur ata shohin Perëndimin thonë: Perëndimi është i fortë, por ka zero vullnet për të përdorur pushtetin që ka. Dhe nëse kanë mundësinë të kapërcejnë sanksionet, dhe Perëndimi nuk është i gatshëm të përdorë pushtetin, ata mund të bëjnë gjithçka që duan”- thekson Aivivi.
Ai mendon së në këto kushte administrata Biden duhet të ndërtojë një koalicion me Izraelin dhe botën suite, që mund të paraqesë një kërcënim të besueshëm ushtarak për Iranin. Ndërkohë, tensionet kanë nisur të vlojnë si brenda Izraelit po ashtu edhe në kufijtë e tij armiqësorë, ndërsa vazhdon të shpërthejë dhuna midis forcave izraelite të sigurisë dhe grupeve palestineze, disa prej të cilave mbështeten nga Irani.
Përplasjet më dramatike kanë ndodhur në Rripin e Gazës, ku operojnë lëvizjet islamike Hamas dhe Xhihadi Islamik. Ndërkohë, zbehja e kontrollit të Autoritetit Kombëtar Palestinez në Bregun Perëndimor ka çuar në ngritjen e milicive të pavarura, të cilat kanë marrë përgjegjësinë për sulmet e fundit ndaj forcave izraelite të sigurisë dhe civilëve.
Po ashtu janë lëshuar raketa nga përtej kufirit me Libanin, ku Hezbollahu organizoi së fundmi një stërvitje të madhe, më pak se një muaj pasi Ministri i Jashtëm iranian Hossein Amir-Abdollahian vizitoi kufirin e diskutueshëm. IDF ndërmori një operacion gjithëpërfshirës në fillim të këtij muaji për të eleminuar liderët kryesorë të Xhihadit Islamik.
Por Hezbollahu ka aftësi shumë më të avancuara, përfshirë municione të drejtuara me saktësi. Deri më tani, Irani është treguar i kujdesshëm duke mos e kaluar kufirin në një luftë në shkallë të plotë, thekson Avivi, por ai shton se Teherani mund të bëhet më i pacipë duke pasur parasysh marrëdhëniet e tij ushtarake në rritje me Moskën dhe lidhjet ekonomike me Pekinin.
“Do të ketë shumë raste, në të cilat ne do të duhet të tregojmë forcën dhe aftësitë tona parandaluese. Por problemi është se Irani është trimëruar, pasi ka mbështetjen e Rusisë dhe Kinës. Ndaj iranianët po ecin përpara me planet e tyre bërthamore dhe kjo për ne është diçka ekzistenciale”- gjykon ai.
Megjithatë Mansour Barati, studiues iranian i specializuar në çështjet izraelite, thotë se Newsweek se IDF-së i mungojnë ende aftësitë për të kryer një sulm në shkallë të plotë ndaj Iranit, edhe pse forcat izraelite mund të vazhdojnë të godasin lëvizjet e mbështetura nga Irani në rajon.
“Mendoj se arsenali izraelit nuk është i kompletuar sa duhet për një sulm të drejtpërdrejtë ndaj Iranit. Ata po përpiqen që ta provojnë diçka të tillë në vitet 2024-2025. Nga ana tjetër, Izraeli ka vendosur vazhdimisht nën shënjester milicitë e mbështetura nga Irani”- thotë eksperti.
Nga ana diplomatike, Barati argumenton se Irani synon të kundërshtojë çdo lëvizje drejt normalizimit të mëtejshëm të raporteve me Izraelin nga ana e vendeve të rajonit. “Për vende si Iraku dhe Siria, të cilat nuk kanë një marrëdhënie të drejtpërdrejtë me Jerusalemin, ndikimi iranian do të thotë një derë e mbyllur për Izraelin, qoftë ky normalizimi i marrëdhënieve apo kërcënimet e sigurisë”- shprehet ai.
Nga ana e saj administrata Biden, ka vazhduar të promovojë përpjekjet për të arritur një normalizim të lidhjeve midis Izraelit dhe Arabisë Saudite. Këshilltari i Sigurisë Kombëtare të Shtëpisë së Bardhë, Jake Sullivan, ka udhëhequr personalisht përpjekje të tilla, por rezultati mbetet i pasigurt.
Disa media izraelite, duke cituar burime anonime, kanë raportuar se Netanyahu dhe Princi i Kurorës Saudite Mohammed bin Salman kanë folur 2 herë midis tyre në javët e fundit, duke pasur në fokus të bisedimeve lejimin e fluturimeve për myslimanët në Izrael që të kryejnë pelegrinazh në qytetin e shenjtë të Mekës.
Media të tjera iraniane dhe izraelite raportuan se thirrjet përqendroheshin rreth normalizimit dhe se nuk u arrit asnjë përparim në këtë front, kryesisht për shkak të kërkesave saudite për lëshime mbi qasjen e vijës së ashpër të kryeministrit izraelit ndaj çështjes palestineze. /albeu.com
Marrë me shkurtime
