Një tjetër sulm në termocentralin më të madh bërthamor të Evropës në mes të luftës në Ukrainë “nënvizon rrezikun shumë real të katastrofës bërthamore”, sipas mbikëqyrësit të Kombeve të Bashkuara.
Rafael Grossi, drejtori i përgjithshëm i Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (IAEA), i përshkroi granatimet në uzinën e Zaporizhzhia në Ukrainën jugore sot si jashtëzakonisht serioze.
Ndërsa Rusia dhe Ukraina fajësuan njëra-tjetrën, duke akuzuar palën tjetër për “terrorizëm bërthamor”, Grossi bëri thirrje për “përmbajtje maksimale” rreth zonës, raporton albeu.com.
Ekspertët, ndërkohë, paralajmërojnë se përfshirja e impianti në konflikt mund të rezultojë në një aksident bërthamor të ngjashëm me atë në Fukushima, Japoni në 2011.
Çfarë ndodhi gjatë fundjavës?
Të premten, granatimet pranë qytetit Enerhodar në jugperëndim të Ukrainës goditën një linjë të tensionit të lartë që futet në termocentralin bërthamor aty pranë, raportoi Reuters.
Megjithëse zyrtarët konfirmuan se nuk kishte rrjedhje radioaktive, ai pa që operatorët të shkëputnin një nga reaktorët e vendit si masë sigurie.
Të nesërmen, operatori bërthamor i Ukrainës Energoatom tha se raketat ruse dëmtuan tre monitorues të rrezatimit në objektin e magazinimit të uzinës për karburantet bërthamore të shpenzuara.
Një punëtor u plagos, shtuan ata.
Agjencia ruse e lajmeve Interfax tha se forcat ukrainase qëlluan predhat dhe se ato goditën vetëm një nga ndërtesat e administratës së vendit.
Kjo është hera e dytë që ka raportime për sulm me raketa në uzinë që nga fillimi i luftës. Në orët e para të 4 marsit, menjëherë pasi rusët pushtuan, një raketë goditi një ndërtesë stërvitore dhe i vuri flakën.
Shërbimi Shtetëror i Urgjencës së Ukrainës raportoi shpejt se operatorët kishin mbyllur një nga reaktorët bërthamorë si masë paraprake, por nivelet e rrezatimit ishin normale dhe asnjë infrastrukturë kryesore nuk ishte dëmtuar, raporton albeu.com.
Zaporizhzhia është shtëpia e gjashtë reaktorëve bërthamorë, duke e bërë atë centralin më të madh në Evropë.
Ka një kapacitet prej gjashtë gigavatësh, që është energji e mjaftueshme për të furnizuar me energji katër milionë shtëpi dhe ndodhet pranë lumit Dnipro në jugperëndim të Ukrainës.
Ekspertët besojnë se vetëm tre nga reaktorët kanë qenë në përdorim që kur rusët pushtuan, me stafin ukrainas që ende punon atje, por nën presion.
Reaktorët mund t’i rezistojnë një përplasje avioni
Reaktori është zemra e çdo centrali bërthamor. Këtu, reaksionet bërthamore të kontrolluara krijojnë nxehtësi të mjaftueshme për ta kthyer ujin në avull, i cili më pas përdoret për të krijuar energji.
Ekzistojnë dy lloje, reaktorë me ujë të valë dhe reaktorë të ujit nën presion.
Zaporizhzhia është shtëpia e këtyre të fundit, të cilat janë shumë më të sigurta se ato të mëparshmet e përdorura në vendndodhjen e Çernobilit, ku fatkeqësia e vitit 1986 rezultoi në një rrjedhje të madhe rrezatimi dhe dhjetëra vdekje direkte dhe indirekte.
Profesorja Claire Corkhill, kryetare e degradimit të materialit bërthamor në Universitetin e Sheffield, tha për Sky Neës: “Pas Çernobilit, u nxorën shumë mësime. Një nga më kryesoret ishte se reaktorët duhet të mbahen në ndërtesa shumë të forta, kështu që tani ata janë ndërtuar në kontejnerë të mëdhenj betoni të armuar. Një aeroplan mund të fluturojë në ato ndërtesa dhe ato nuk do të dëmtohen”.
Reaktorët kanë gjithashtu mbrojtje kundër zjarrit të integruar dhe nëse furnizimi me energji elektrike dështon, ata kanë gjeneratorë rezervë të mundësuar me naftë që zgjasin rreth tre ditë, raporton albeu.com.
Megjithatë, ka ende pjesë të tjera të centralit që janë të prekshme ndaj dëmtimit.
Pasi karburanti radioaktiv brenda reaktorit është përdorur në kapacitetin e tij të plotë, ai vendoset në një pellg të madh ftohjeje për rreth dy vjet përpara se të transferohet në një strukturë magazinimi të thatë.
Sipas rregullatorit bërthamor ukrainas Energoatom, sulmet e së shtunës dëmtuan tre monitorues të rrezatimit në një nga objektet e depozitimit të karburantit të shpenzuar.
Profesoresha Corkhill thotë: “Një goditje me raketë në ndërtesën e pellgut ftohës është shqetësuese pasi uji është shumë radioaktiv dhe një rrjedhje mund të përhapë radioaktivitet në zonën lokale. Një goditje në magazinat e thatë të kazanit është më pak shqetësuese, pasi karburanti bërthamor mbrohet mirë nga kontejnerë të trashë metali dhe betoni”.
Por siç paralajmëron Tony Roulstone, lektor i energjisë bërthamore në Universitetin e Kembrixhit, një goditje e drejtpërdrejtë ndaj secilit prej tyre mund të shkaktojë ende një rrjedhje.
Çdo goditje heq një mbrojtje jetike të sigurisë
Kur granatimet e së premtes goditën një linjë elektrike për në termocentral, reaktori u mbyll si masë sigurie. Por Roulstone paralajmëron se në kontekstin e një lufte, sapo të mbarojnë furnizimet me naftë në vend, marrja e më shumë mund të jetë e vështirë.
Ka mbrojtje të thelluara në çdo central bërthamor. Por kur keni dëme kolaterale, ju hiqni një ose më shumë nga ato mbrojtje dhe për këtë arsye rrisni rrezikun.”
Profesoresha Corkhill pajtohet, duke shtuar: “Sa më shumë raketa të lëshoni në drejtim të një centrali bërthamor, aq më i lartë është rreziku i një aksidenti katastrofik bërthamor. Nëse furnizimi me energji elektrike është i dëmtuar, por gjeneratorët me naftë janë funksionalë, kjo i jep kohë të mjaftueshme për të vënë reaktorin në mbyllje të ftohtë, në thelb fik reaktorin dhe bëje të sigurt përpara se të ndodhë një shkrirje. Por nëse dëmtohet furnizimi me energji elektrike dhe gjeneratorët rezervë, atëherë gjasat për një aksident janë shumë të larta. Aksidenti i Fukushimës përhapi radioaktivitetin në qindra kilometra – kështu që e njëjta gjë mund të ndodhë në Zaporizhzhia.”
Në varësi të madhësisë së rrjedhjes, mund të nënkuptojë se mijëra njerëz janë evakuuar nga shtëpitë e tyre dhe shëndeti i tyre i rrezikuar nga nivelet e rrezikshme të rrezatimit. Nëse të gjithë reaktorët bërthamorë në termocentral duhet të mbyllen, miliona njerëz do të mbeten pa energji elektrike./albeu.com
