Spiunët kinezë nuk janë gjithnjë aq të aftë sa thuhet

The Economist

Vitet e fundit zyrtarët perëndimorë kanë paralajmëruar zhurmshëm për sa i përket spiunëve kinezë. Me pak fjalë, ata po bëhen më të guximshëm dhe më të mirë. Ndër të tjera, ata akuzohen për hakerim në shërbimin e e-mailit të Microsoft Exchange, vjedhje të sekreteve të mbrojtjes dhe financës perëndimore, ngacmim të disidentëve kinezë jashtë vendit dhe për përgjim të selisë së Bashkimit Afrikan. Akuza të cilat Kina i mohon.

Megjithatë, kur u përballën me prova dërrmuese se Rusia ishte gati të pushtonte Ukrainën, spiunët e Kinës duket se u dorëzuan.

Çfarë do lloj gjëje që Vladimir Putin i tha Xi Jinping kur të dy presidentët u takuan në Pekin më 4 shkurt, Kina nuk dukej e përgatitur për pushtimin e Rusisë tre javë më vonë.

Një dhuratë ishte dështimi i saj për të bërë plane për evakuimin e qytetarëve të saj në Ukrainë. Ambasada e Kinës fillimisht i këshilloi ata të qëndronin në shtëpi ose të vendosnin një flamur kinez në makinën e tyre.

Nëse zyrtarët kinezë kishin në mendje “Wolf Warrior 2”, një film nacionalist në të cilin heroi kalon vijën e parë gjatë një konflikti afrikan duke ngritur një flamur kinez, ata do të zhgënjehen. Dy ditë më vonë, ambasada tërhoqi deklaratat e saj, duke paralajmëruar qytetarët: “Mos tregoni identitetin tuaj dhe mos shfaqni simbole identifikuese”.

Ndërkohë, diplomatët kinezë në OKB patën disa përplasje ndërsa qeveria e tyre po përpiqej të mbante një qëndrim neutral. Kina u duk gjithashtu e befasuar nga rezistenca e Ukrainës ndaj Rusisë dhe nga mbështetja perëndimore për Ukrainën.

Në ditët pas pushtimit, zyrtarët kinezë pyetën homologët e huaj për situatën në terren. Para luftës, një diplomat i huaj në Pekin përmendi bashkëbiseduesit kinezë që nuk kishin shumë informacione për luftën në Europën Qendrore dhe Lindore, por kishin fatin që rusët t’ua shpjegonin atë.

Sigurisht, edhe vendet e tjera nuk arritën të parashikonin pushtimin. Ndoshta Putin e paralajmëroi Xi dhe e bindi se lufta do të ndodhte brenda disa ditësh. Por duke pasur parasysh aftësitë e njohura të Kinës, mungesa e planifikimit të emergjencës dhe ndërgjegjësimit të situatës sugjeron një dështim serioz të inteligjencës.

Përfundimi është se për shumë qeveri perëndimore spiunët e Kinës nuk janë gjithmonë aq të mirë sa duken. Kina me të vërtetë ka zgjeruar aktivitetet dhe aftësitë e saj të spiunazhit gjatë viteve të fundit, sipas zyrtarëve të inteligjencës. Pjesa më e madhe e kësaj është fokusuar në hakërimin e teknologjisë në industritë që kërkon të dominojë, si robotika, hapësira ajrore dhe biofarma.

Chris Wray, drejtori i FBI, tha në janar se aktivitetet kibernetike të spiunazhit të Kinës tejkalojnë ato të të gjitha vendeve të tjera së bashku. Kina është përmirësuar edhe për sa i përket inteligjencës njerëzore. Disa zyrtarë amerikanë fajësojnë hakerat kinezë, si dhe një sistem komunikimi të komprometuar – për burgosjen ose ekzekutimin e shumë zyrtarëve të CIA-s në Kinë midis 2010 dhe 2012.

Spiunët e Kinës kanë shkuar përtej burimeve etnike kineze ku ata mbështeteshin, shpesh duke përdorur të dhënat e vjedhura për të pasur qasje përmes LinkedIn dhe mediave të tjera sociale.

Kina gjithashtu ka përshkallëzuar përpjekjet për të pasur ndikim politik në demokraci, shpesh duke ofruar financime ose përfitime për politikanë, megjithëse kjo zakonisht bëhet përmes një dege të Partisë Komuniste të quajtur Departamenti i Punës së Frontit të Bashkuar, në vend të agjencive të saj të spiunazhit, raporton abcnews.al.

Megjithatë, kur bëhet fjalë për përgjimin e qeverive të huaja, interesat globale të Kinës janë rritur kaq shpejt në tre dekadat e fundit, saqë agjencitë e saj të inteligjencës duket se kanë luftuar për të identifikuar prioritetet e qarta se çfarë informacioni duhet kërkuar dhe ku.

“Edhe nëse fshini çdo pjesë të vetme të të dhënave në Kremlin dhe në shtëpitë e Putinit, ju duhet t’i zgjidhni të gjitha për të kuptuar se çfarë është ajo për të cilën në të vërtetë dëshironi të dini,” tha Peter Mattis, një ish analist i cia-s.

Një pikë tjetër është analiza e inteligjencës, e cila pengohet nga një kulturë politike që ofron pak stimuj për të marrë iniciativën e duhur. Oficerëve të rinj dhe të mesëm të inteligjencës kineze u mungon statusi i mjaftueshëm për të bërë thirrje që mund të jenë me rrezik. Ato zakonisht bëhen nga zyrtarë në nivel zëvendësministror ose figura më të larta.

Madje edhe ata mund të turpërohen nga vlerësimet që bien ndesh me dëshirat apo botëkuptimin e Xi.

“Më tepër si me kgb-në, vështirësia ka qenë t’i tregosh të vërtetën pushtetarëve,” tha Nigel Inkster, një specialist i Kinës dhe ish-zëvendës shefi i Shërbimit Sekret të Inteligjencës Britanike.

Një pasojë është se spiunët kinezë, ndryshe nga shumica e homologëve perëndimorë, shpesh kërkojnë burime për analiza të shkruara që mund të kalojnë zinxhir, por që në fund i atribuohen burimit, jo atij që e ka shkruar.

Një tjetër problem është se spiunët kinezë, ndërsa synojnë asete me vlerë të lartë, kanë një tendencë për të rekrutuar shpesh zyrtarë të huaj ose akademikë në pension dhe për ta bërë këtë brenda Kinës.

Për të kuptuar situatën në Ukrainë, “ata do të duhet të marrin dikë në qeverinë polake ose ushtrinë polake, ose ushtrinë ukrainase, i cili mund të raportojë se çfarë po ndodh” në pak a shumë kohë reale.

Në një studim të 595 rasteve të dokumentuara të spiunazhit kinez, kryesisht që nga viti 2000, Eftimiades zbuloi se në 218 raste, organizatat dhe individët e përfshirë përdorën pak ose aspak nga aftësitë që kishin mësuar ose nuk bënë ndonjë përpjekje të rëndësishme për të fshehur aktivitetin e tyre.

Vitin e kaluar Kina pësoi një disftatë të madhe kur Afganistani dëboi rreth një duzinë spiunësh të dyshuar kinezë. Por Rusia shihet si një sfidë e madhe dhe e veçantë për Kinën. Pavarësisht disa sukseseve të fundit në rekrutimin e burimeve ruse, Kina ndoshta ka më pak njohuri rreth mënyrës se si mendon Kremlini sesa vendet perëndimore, të cilat kaluan dekada duke spiunuar sovjetikët.

Kina shkëputi gjithashtu marrëdhëniet me sovjetikët në fund të viteve 1950, por i mungonin burimet për spiunazh. Që nga fundi i Luftës së Ftohtë, Rusia ka tërhequr shumë më tepër investitorë perëndimorë sesa ata kinezë.

Vendet perëndimore, ndryshe nga Kina, janë shndërruar shtëpi për shumë rusë. Pengesat e tilla mund të qetësojnë disa që janë të shqetësuar për fuqizimin e Kinës. Por ata na tregojnë gjithashtu një përfundim më të qartë.

Xi duket se po merr vendime jashtëzakonisht të rëndësishme bazuar në inteligjencën.

Është e paqartë nëse shkaku kryesor është vetë informacioni, analiza apo si u përcillet mesazhi liderëve të Kinës. Sido që të jetë, rezultati mund të jetë një llogaritje e gabuar vdekjeprurëse.

Imagjinoni një luftë me Tajvanin, ishullin e pavarur që Kina e pretendon si të vetin dhe kërcënon se do ta rimarrë me forcë. Spiunët kinezë kanë burime të shumta atje. Nëse Xi do të konsideronte të ndërmerrte veprime ushtarake, atij do t’i duheshin agjencitë e tij të inteligjencës për të vlerësuar se në çfarë pike mund të ndërhynte Amerika.

Spiunët e Kinës kanë shumë më tepër burime në dorënë Amerikë sesa në Rusi, dhe kanë qasje më të mirë tek njerëzit atje. Megjithatë, ata mund të luftojnë për të parashikuar lëvizjet amerikane gjatë një krize.

Dhe edhe nëse e kuptojnë siç duhet, lind pyetja: a do të kenë guximin ata të shprehin një pikëpamje që bie ndesh me atë të Xi?