Verën e kaluar, Evropa u përball me një valë të fortë të nxehtësisë që shkaktoi më shumë se 47,000 vdekje, sipas një analize të fundit nga shkencëtarët.
Viti 2023 ishte një nga vitet më të nxehta të regjistruara ndonjëherë, duke u renditur si i dyti më i nxehtë në Evropë, ndërsa përqendrimet e gazit serrë vazhdojnë të rriten si pasojë e djegies së lëndëve fosile.
Ndërsa numri i vdekjeve ishte më i ulët krahasuar me vitin 2022, kur më shumë se 61,000 njerëz humbën jetën në kontinent, pasojat e nxehtësisë mbeten shqetësuese.
Shkencëtarët vlerësojnë se vdekjet e shkaktuara nga nxehtësia verën e kaluar do të kishin qenë 80 për qind më të larta nëse nuk do të ishin zbatuar masa për t’u përshtatur me temperaturat e larta gjatë dy dekadave të fundit.
Instituti i Barcelonës për Shëndetin Global (ISGlobal), i cili kreu analizën, zbuloi se masat e marra për të ndihmuar njerëzit të përshtaten kanë luajtur një rol kyç në zvogëlimin e ndjeshëm të cenueshmërisë së popullatës ndaj nxehtësisë.
Në vitin 2023, vala e të nxehtit në Evropë u karakterizua nga dy kulme kryesore të temperaturave, njëri në mes të korrikut dhe tjetri në fund të gushtit.
Këto periudha përbënin më shumë se 57 për qind të vdekshmërisë totale, ose mbi 27,000 vdekje, sipas studimit.
Shkencëtarët arritën në një vlerësim të përgjithshëm prej 47,690 vdekjesh të lidhura me nxehtësinë duke përdorur modele epidemiologjike që përfshinin të dhëna nga 823 rajone në 35 vende të Evropës, mbledhur gjatë periudhës 2015-2019.
Kur vdekjet u rregulluan për madhësinë e popullsisë, rezultoi se vendet më të prekura ishin kryesisht në Evropën Jugore.
Greqia u rendit e para me 393 vdekje për milion banorë, e ndjekur nga Bullgaria me 229 vdekje për milion dhe Italia me 209 vdekje për milion. Këto të dhëna tregojnë një cenueshmëri të veçantë të këtyre vendeve ndaj temperaturave të larta.
Italia u dallua gjithashtu për numrin absolut më të madh të vdekjeve të lidhura me nxehtësinë, me 12,743 jetë të humbura, nga të cilat 8,388 ishin gra.
Spanja pasoi me 8,352 vdekje, ndërsa Gjermania zuri vendin e tretë me 6,376 vdekje. Këto shifra nënvizojnë ndikimin e madh që nxehtësia ka pasur mbi popullatat e këtyre vendeve, veçanërisht mbi grupet më të cenueshme.
Një shembull tragjik i këtij fenomeni është rasti i Stefano Olmastronit, një pastrues supermarketi 61-vjeçar nga Firenze, i cili humbi jetën në korrikun e kaluar. Trupi i tij arriti një temperaturë prej 43 gradë Celsius pasi ai kishte punuar në një zonë serë pa ajër të kondicionuar, një tregues i rrezikut ekstrem që nxehtësia paraqet për individët që punojnë në kushte të tilla.
Ndryshe nga sa mund të mendohet, një pjesë e vogël e vdekjeve të lidhura me nxehtësinë shkaktohen nga goditjet e nxehtësisë.
Shumica e tyre ndodhin sepse nxehtësia shton stresin mbi problemet ekzistuese shëndetësore, siç janë sëmundjet e zemrës dhe mushkërive, duke i bërë ato fatale.
Kjo është arsyeja pse vdekshmëria e lidhur me nxehtësinë është më e lartë tek gratë dhe të moshuarit, të cilët janë më të cenueshëm ndaj këtyre kushteve.
Studimi i ISGlobal gjithashtu zbuloi një pabarazi gjinore në shkallën e vdekshmërisë. Pas llogaritjes së popullsisë, shkalla e vdekshmërisë së lidhur me nxehtësinë ishte 55 për qind më e lartë tek gratë sesa tek burrat në të gjithë Evropën.
Shkencëtarët sugjerojnë se gratë janë më të rrezikuara për shkak të faktorëve si paga më të ulëta, që kufizojnë mundësinë për të përdorur ajër të kondicionuar, dhe fakti që shpesh janë më të vetmuara dhe të izoluar nga ndihma e jashtme.
Mosha gjithashtu luan një rol të rëndësishëm në këtë kontekst. Për njerëzit mbi 80 vjeç, shkalla e vdekshmërisë së lidhur me nxehtësinë ishte 768 për qind më e lartë se tek individët e moshës 65-79 vjeç, duke treguar një rrezik të jashtëzakonshëm për të moshuarit.
Për të vlerësuar numrin e jetëve të shpëtuara përmes përshtatjes ndaj nxehtësisë, studiuesit analizuan periudha të ndryshme kohore që nga viti 2000 dhe futën shifrat e vitit 2023 në modelet epidemiologjike të secilit prej këtyre intervaleve.
Ata zbuluan se nëse temperaturat e vitit 2023 do të kishin ndodhur në periudhën 2000-2004, vdekshmëria e lidhur me nxehtësinë do të kishte qenë më e lartë se 85,000 vdekje, një rritje prej 80 për qind krahasuar me periudhën 2015-2019.
Nga këto analiza, del qartë se “temperatura minimale e vdekshmërisë” – ose temperatura optimale ku rreziku i vdekshmërisë është më i ulët – është rritur nga 15°C në 2000-2004 në 17,7°C në 2015-2019.
Kjo rritje sugjeron se shoqëria është bërë më pak e prekshme ndaj nxehtësisë, falë përmirësimeve në kushtet socio-ekonomike, sjelljet individuale, dhe masave të shëndetit publik, si planet për parandalimin e nxehtësisë.
Megjithatë, shkencëtarët paralajmërojnë se ekziston një kufi për sa shumë njerëzit mund të përshtaten ndaj nxehtësisë. Kufijtë e fiziologjisë njerëzore dhe strukturës shoqërore do të vendosin një limit për aftësinë tonë për t’u përshtatur me temperaturat gjithnjë e më të larta në të ardhmen.
Kjo thekson nevojën urgjente për strategji të mëtejshme për të shpëtuar jetë, duke përfshirë monitorimin më të saktë të ndikimeve të ndryshimeve klimatike dhe adresimin e këtyre ndryshimeve në rrënjët e tyre.
Në vitin 2023, pothuajse gjysma e ditëve tejkaluan pragun prej 1.5°C të vendosur nga Marrëveshja e Parisit, duke na lënë një dritare shumë të ngushtë për të vepruar.
Shkencëtarët theksojnë se masat e përshtatjes duhet të kombinohen me përpjekjet për zbutjen e ndikimeve klimatike nga qeveritë dhe popullata e përgjithshme, për të shmangur arritjen e pikave kritike dhe pragjeve të parashikuara të temperaturës./Euronews
