Arrestimi i politikanit pro-perëndimor Nikola Sandulović, i cili guxoi të kërkonte falje për krimet në Kosovë, ekspozon tensionet që ende janë të acaruara në Ballkan. Nikola Sandulović për The Guardian ka rrëfyer sulmin i cili e la të paralizuar në anën e djathtë dhe të paaftë për të ecur. Ishte 3 janar ora 15:20 kur tre automjete që transportonin agjentë të shërbimit sekret të BIA-s të Serbisë u ndalën jashtë shtëpisë së tij në zonën e Senjakut të Beogradit. Personat e maskuar e kanë pyetur atë pse kishte guxuar të kërkonte falje për krimet e kryera nga serbët kur konflikti ndëretnik tronditi Kosovën në fundi i viteve 1990 pas shpërbërjes së dhunshme të Jugosllavisë.
“Ishte e paimagjinueshme. Një ditë pasi postova videon në rrjetet sociale duke thënë ‘më falni’ teksa vendosa lule te varri i vajzës së re, e cila, po, kishte lidhje me një themelues të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës e cila udhëhoqi revoltën kundër sundimit serb, mora kërcënime. Pastaj kur filluan rrahjet më goditën aq fort sa humba ndjenjat. Në furgon më goditën në kokë, më goditën me grusht në fytyrë dhe më goditën me shkelma. Në hollin e selisë së BIA-s ma hoqën këmishën dhe më detyruan të gjunjëzohesha dhe të puthja fotografitë në murin e agjentëve që kishin vdekur në Kosovë. Ata vazhduan të pyesnin se kush qëndronte pas vendimit tim për të vizituar vendin e varrimit, kush po më jepte ryshfet për të bërë gjëra të tilla”, tregon ai për gazetën britanike.
Tortura, pretendoi Sandulović, zgjati gjashtë orë.
“Ata më tërhoqën krahët dhe ma kthenin kokën mbrapa, ndërkohë që videografonin [skenat] dhe bërtisnin ‘tradhtar’,” tha 60-vjeçari, duke shfaqur një parakrah ende të mavijosur.
“Në fund thashë: Nuk do t’i përgjigjem më pyetjeve. Më vrisni ose telefononi një mjek”.
Pasi shkoi në një spital ushtarak, policia urdhëroi që ta arrestonin. 12 ditë ai qëndroi në burgun qendror të Beogradit, me dyshimin për “nxitje të urrejtjes racore, kombëtare dhe fetare”. UÇK-ja është cilësuar si organizatë terroriste nga Serbia . Për Aleksandar Vulin, ish-shefin e inteligjencës së vendit, i cili pranoi se kishte urdhëruar arrestimin, veprimet e Sandulović-it në mbështetje të Kosovës meritonin një dënim shumë më të madh. Agjentët e BIA-s, tha ai për gazetën Novosti, me të vërtetë e kishin marrë atë, por nuk kishin përdorur forcë fizike, taktika që shërbimet e tjera sekrete padyshim do të kishin përdorur.
“Nëse Sanduloviç do të kishte vendosur një kurorë në varrin e Himmlerit, Mossad do ta kishte vrarë.Unë i kërkoj falje Serbisë që nuk mund të bëj më shumë”, tha ai.
Një aleat i ngushtë i Aleksandar Vuçiç, presidenti populist i djathtë i Serbisë, Vulin dha dorëheqjen në nëntor pasi u sanksionua nga SHBA për keqpërdorim të detyrës publike dhe përfshirje në kontrabandën e paligjshme të armëve. Përpara se të sulmohej, Sandulović ishte një figurë e diskutueshme një vendi të dominuar nga sundimi autokratik, të Vuçiqit. Hera e fundit që ai konkurroi në zgjedhjet kombëtare ishte në vitin 2016, kur partia e tij e vogël Republikane Serbe fitoi më pak se 1% të votave.
“Censura është e çmendur. Vuçiç kontrollon gjithçka. Vjedh votat dhe është e pamundur të dëgjohet”, ka deklaruar ai më herët.
Të dërguarit perëndimorë që kërkuan lirimin e Sanduloviçit, diplomatët amerikanë janë ndër ata që kanë bërë gjithashtu udhëtimin në vilë për të zhvilluar bisedime pranë shtratit me të për të zbuluar më shumë. Por mes tensioneve të përshkallëzuara rajonale, të përkeqësuara nga ndërhyrja ruse në të gjithë gadishullin ballkanik, ka nxjerrë në pah frikën mbi rënien demokratike të Serbisë në një kohë kur shteti kandidat për në BE është kapluar nga protestat mbi akuzat se Vuçiç ka manipuluar zgjedhjet.
“Për autoritetet nuk është një pamje e mirë. Pajtimi në këto pjesë nuk është kurrë një gjë e keqe dhe në këtë rast nuk mund të mohohet”, tha një diplomat.
Në një fjalim të premten, Vuçiç akuzoi liderët shqiptarë etnikë të Kosovës se synojnë të pastrojnë etnikisht territorin e pakicës së saj serbe pas vendimit të saj për të ndaluar përdorimin e dinarit serb dhe për të zbatuar euron si monedhën e vetme të provincës së mëparshme. Duke u zotuar se do ta shpërfillte masën, ai u zotua të kërkonte një takim urgjent të këshillit të sigurimit të OKB-së, duke thënë se serbët vendas janë të frikësuar, se nuk do të mund të marrin pensionet dhe pagat në dinarë. Beogradi ka refuzuar me forcë të njohë Kosovën, shtëpia e disa prej objekteve fetare më të nderuara të Serbisë dhe e konsideruar nga serbët si një tokë e shenjtë nëse edhe kryesisht shqiptare në 16 vitet që nga shpallja e njëanshme e pavarësisë. Në të gjithë Beogradin, të vendosura mbi ura dhe ndërtesa të epokës komuniste, mbishkrimet i nxisin shikuesit të mos harrojnë kurrë “Kosova është Serbi”. Në një shoqëri të polarizuar, krahina e dikurshme është plaga që ka vazhduar të acarohet. Fati i saj u vulos kur në vitin 1999 NATO ndërhyri me një fushatë ajrore 78-ditore për t’i dhënë fund spastrimit etnik që kishte shkaktuar largimin e më shumë se 300,000 kosovarëve. Edhe sot e kësaj dite ajo mbetet e vetmja çështje që i bashkon serbët. Për liderët e opozitës, Kosova është gjithashtu arsyeja që perëndimi është i butë ndaj Vuçiçit, një politikan, pikëpamjet provokuese të të cilit janë të trazuara sepse ai perceptohet se është në gjendje të garantojë stabilitetin rajonal.
“Asnjë politikan në këtë vend nuk do ta pranojë kurrë pavarësinë e Kosovës,” vuri në dukje Dragan Dilas, një ish-kryetar komune i Beogradit i cili kryeson partinë e Lirisë dhe Drejtësisë, pjesë e koalicionit Serbi Kundër Dhunës që ka organizuar protesta në rrugë duke dënuar fitoren e rreme zgjedhore.
“Por Vuçiç e shfrytëzon këtë. Çdo ditë ai e izolon Serbinë pak më shumë nga aleatët e saj natyrorë. Gjeografikisht, kulturalisht, historikisht i përkasim Evropës . Ne nuk duam të jemi pjesë e një bote ruse apo kineze, gjë që ai dëshiron. Na trishton shumë që jemi e vetmja opozitë pro BE-së kudo që nuk kemi mbështetjen e perëndimit”.
Javën e kaluar, Ĉedomir Stojković, avokati i shquar i të drejtave të njeriut që përfaqëson Sandulović, e përshkroi atë si një nga figurat e pakta në Serbi që do të mbështeste ndonjëherë publikisht pavarësinë e Kosovës.
“Ai u sulmua në këtë mënyrë sepse ai thotë gjëra që askush nuk dëshiron të dëgjojë. Për mua Nikolla është më shumë një aktivist politik dhe ndonjëherë bën deklarata provokuese, por sipas cilit ligj, në cilin vend të këtij planeti, vendosja e luleve mbi varrin e një vajze shtatëvjeçare është e paligjshme”, tha ai.
Të enjten Michael Polak, një avokat britanik tha: “Është e jashtëzakonshme në një vend evropian në vitin 2024 që dikush mund të rrëmbehet nga shtëpia e tyre nga agjentë shtetërorë dhe t’i nënshtrohet këtij lloji të trajtimit. Në asnjë moment nuk duhet të ketë mosndëshkim për torturat. Sipas Konventës Evropiane të të Drejtave të Njeriut, Serbia ka për detyrë të hetojë akuzat dhe të kërkojë përgjegjësi nga autorët”
