Vetëm pak ditë përpara nisjes së pushtimit rus në Ukrainë në vitin 2022, Raiffeisen Bank International (RBI) – banka më e rëndësishme perëndimore që vijon të operojë në Rusi – ka transportuar sasi të mëdha parash CASH drejt Moskës.
Sipas një hulumtimi të përbashkët nga gazeta austriake Der Standard dhe rrjeti ndërkombëtar i gazetarëve investigativë OCCRP, mes janarit dhe shkurtit 2022, RBI ka dërguar mbi nëntë miliardë euro në para CASH (euro, dollarë dhe franga zvicerane) në të paktën 189 dërgesa të veçanta drejt Rusisë.
Të paktën dhjetë nga këto dërgesa arritën në Rusi më 24 shkurt 2022 ose më pas – pikërisht kur tanket ruse po hynin në Ukrainë dhe avionët luftarakë po bombardonin qytete si Kievi. Marrësi ishte kompania TBSS, e cila mban lidhje të ngushta me institucionet shtetërore ruse.
Sipas ekspertëve, kjo lëvizje i dha një shtysë të madhe likuiditeti ekonomisë ruse, dhe potencialisht kontribuoi në mënyrë indirekte në financimin e luftës së Putinit. “Paraja e gatshme në valutë të huaj është gjithmonë e dobishme në kohë lufte,” thotë Janis Kluge, ekspert për Rusinë në Institutin Gjerman për Çështje Ndërkombëtare dhe të Sigurisë.
Nuk është e qartë kush i përfitoi saktësisht këto fonde – oligarkët rusë, miqtë e Putinit apo vetë shteti dhe ushtria ruse. Sipas analistit amerikan David Szakonyi, “me disa milionë në dorë blen besnikëri. Me disa miliardë? Aq më tepër.”
Ndërkohë, RBI ka zgjedhur të mos largohet nga tregu rus, ndryshe nga shumica e bankave perëndimore pas pushtimit të Ukrainës. Ajo vijon të gjenerojë rreth një të tretën e fitimeve totale në Rusi, duke paguar miliona në taksa drejt qeverisë ruse – para që, sipas kritikëve, ushqejnë makinerinë e luftës të Kremlinit.
Një nga detajet më interesante të zbuluara nga hetimi i Der Standard dhe OCCRP lidhet me faktin se të paktën dhjetë nga dërgesat me para të gatshme të Raiffeisen Bank International (RBI) mbërritën në Rusi më 24 shkurt 2022 ose pas kësaj date – pra, në ditën kur Rusia nisi pushtimin e Ukrainës. Në atë kohë, tanket ruse po hynin në Kiev, ndërsa avionët luftarakë bombardonin qytetet ukrainase.
RBI është justifikuar duke thënë se ajo vepron vetëm si menaxhere e bankave partnere në bazë të kontratave. Por analistët paralajmërojnë: “Për një pushtim nevojitet para në dorë – siç ndodhi në luftën e Irakut, në Afganistan dhe tani në Ukrainë,” thotë David Szakonyi, politolog amerikan. “Disa miliona në dorë mund të blejnë besnikëri. Disa miliardë? Akoma më shumë.”
Ndërkohë që shumica e bankave perëndimore u tërhoqën nga Rusia pas nisjes së luftës, RBI zgjodhi të qëndrojë. Ajo gjeneron rreth një të tretën e fitimeve totale në Rusi dhe paguan miliona euro në taksa për qeverinë ruse çdo vit – para që, sipas kritikëve, ndihmojnë në mbajtjen gjallë të makinerisë së luftës të Kremlinit.
Një burim i brendshëm i bankës thekson se një dërgesë e planifikuar për ditën e pushtimit u ndalua në momentin e fundit. Nga ana tjetër, një zëdhënës i RBI deklaroi se nuk ka pasur dërgesa pas shpërthimit të luftës.
Zbulimet kanë rritur presionin mbi RBI, e cila prej kohësh kritikohet për qëndrimin e saj në tregun rus. Në përgjigje të interesimit mediatik, banka ka theksuar se ka vepruar në përputhje me ligjin dhe se të gjitha dërgesat respektonin rregulloret që ishin në fuqi në atë kohë.
Por, ndonëse nuk ka shkelje të qarta ligjore, ekspertët theksojnë se dërgesat ndihmuan në forcimin e regjimit rus – pikërisht në momentet kur përgatitjet për luftë ishin në kulm. “Paratë e gatshme ndoshta ndihmuan ose regjimin, ose ata që e mbështesin atë,” thotë eksperti për Rusinë, Janis Kluge.
Aktualisht, tërheqja nga tregu rus nuk është opsion për RBI, pasi një shitje e degës ruse mund të bëhet vetëm me miratimin e Kremlinit. Si rrjedhojë, banka vijon të operojë në Rusi, megjithëse po zvogëlon gradualisht aktivitetin e saj.
I pyetur nëse banka do të largohej nga Rusia në rast të heqjes së sanksioneve, një zëdhënës i RBI u shpreh se nuk mund të paragjykojë vendimet e Bordit Drejtues dhe të Këshillit Mbikëqyrës./skyweb.al
