Duda Balje: Frika e Beogradit për “Shqipërinë e Madhe” është e vërtetë

Deputetja boshnjake në Kuvendin e Kosovës, Duda Balje beson se frika e Serbisë për “Shqipërinë e Madhe” është frik e vërtet.

Në një intervistë për “Balkans Al Jazeera” tha se nuk beson që Albin Kurti do të ndryshoj mendje në lidhje me idenë e shkëmbimit të territoreve.

Intërvista e plotë:

Cili është statusi aktual i boshnjakëve në Kosovë? A jeni të kënaqur dhe në cilat segmente ka vend për përmirësim?

– Boshnjakët e Kosovës ndajnë fatin e të gjithë kosovarëve, nga njëra anë, dhe nga ana tjetër ata kanë problemet e tyre specifike. Ne jemi pjesë e shtetit tonë, shumë të rëndësishëm, jemi prezent politikisht si në nivelin lokal ashtu edhe në atë shtetëror, kemi arsim në gjuhën tonë, ligje të mira, por edhe probleme me zbatimin e tyre. Nga ku jemi, ne po luftojmë për përparësitë çdo ditë.

Lëvizja Vetëvendosje shënoi një fitore të madhe në zgjedhje. A është e mundur të vlerësohet se çfarë drejtimi do të marrë qeveria e re dhe në cilën mënyrë do ta çojë Kosovën, me theks në çështjen e marrëdhënieve me Serbinë?

– Problemi që Kosova ka me Serbinë është shumëvjeçar dhe do të përfundojë në njohjen reciproke. Përpjekjet për të negociuar deri më tani nuk kanë qenë të suksesshme, por Kurti ka një pozicion të veçantë për këtë çështje. Ai beson se nuk është një përparësi për vendin tonë të rifillojë negociatat menjëherë. Ne do të shohim në periudhën e ardhshme zhvillimin e situatës, planet dhe presionet e Evropës dhe Amerikës.

Mbështetja e kujt do të jetë më e rëndësishme për Kosovën në përpjekjen për të zgjidhur problemin me Serbinë, Evropiane apo Amerikane? Kush mund ta ndihmojë më shumë Kosovën?

– Gjëja më e rëndësishme është që ne si shtet të kemi një qëndrim ndaj kësaj teme. Ndihma është e mirëseardhur nga të dy palët. Evropa është përpjekur të ndihmojë për një kohë të gjatë, por për shkak të kompleksitetit të marrëdhënies, deri më tani pa sukses.

A nënkupton fitorja bindëse e Lëvizjes Vetëvendosje fundi i ndarjeve të brendshme midis shqiptarëve në Kosovë? Më saktësisht, a mund të ndodhë që Kurti dhe partia e tij të hasin pengesa midis kundërshtarëve politikë nga radhët e shqiptarëve?

– Ndarja në pozitë dhe opozitë, në një farë mënyre, është një gjë normale. Kurti ka votat për të formuar një qeveri, ata tani janë në negociata për të votuar për presidentin e shtetit.

Cili mund të jetë qëndrimi i qeverisë së re ndaj formimit të bashkësisë së komunave serbe? Pse udhëheqësit e Kosovës e shohin atë problematike?

– Formimi i bashkësisë së komunave serbe në vendin tonë përcaktohet si krijimi i një shteti brenda një shteti, sepse përfaqësuesit serbë dëshirojnë pavarësi më të madhe dhe lidhje të komunitetit të atyre komunave me Beogradin. Nga ana tjetër, qeveria në Kosovë nuk është e gatshme t’u japë atyre më shumë të drejta krahasuar me komunat e tjera.

Krahasimi i këtij komuniteti të mundshëm të komunave me BeH është i përhapur. entiteti i Republika Srpska? A është ndoshta shembulli i RS arsyeja pse Kosova nuk dëshiron një komunitet të tillë?

– Republika Srpska është një shembull shumë i keq dhe përmendet shpesh në një kontekst negativ.

Deri më tani, Kurti shpesh ka refuzuar të gjitha mundësitë e shkëmbimit territorial me Serbinë. A ka ndryshuar diçka?

– Nuk mendoj se ai e ndryshoi mendjen për këtë. Shkëmbimi i territorit vështirë se mund të jetë një mundësi.

Njohja e ndërsjellë e Serbisë dhe Kosovës është diçka për të cilën të dy palët deri më tani nuk kanë arritur t’i afrohen. Sa është reale të presësh që qeveria e re në Kosovë të zgjedhë një marrëveshje në fushën politike që do të nënkuptojë atë?

– Njohja do të ndodhë herët a vonë. Një mundësi tjetër, realisht, nuk ekziston. Me ose pa [Presidentin Serb Aleksander] Vuçiç, Kosova është një shtet i pavarur dhe është një proces që askush nuk mund ta kthejë.

Si i interpretoni deklaratat gjithnjë e më të larta nga Serbia në lidhje me rrezikun e formimit të një ‘Shqipërie të Madhe’?

-Është një frikë e vërtetë. Është një ide që ekziston prej vitesh. Ajo është përcaktuar si radikale, por tani po vjen në jetë gjithnjë e më shumë me Kurtin.

Si do t’i vlerësonit marrëdhëniet aktuale midis Kosovës dhe Bosnjë dhe Hercegovinës, veçanërisht për faktin se mosnjohja e Kosovës nga Bosnja dhe Hercegovina është një pengesë për përmirësimin e çdo lloj marrëdhënieje?

– Marrëdhëniet, praktikisht, nuk ekzistojnë, për shkak të regjimit të vizave, problemeve, mungesës së interesit … Për ne, boshnjakët e Kosovës, është shumë e dhimbshme. Unë u përpoqa të ndryshoja gjërat në ditët e fundit para zgjedhjeve, por pa sukses. Unë i dërgova një letër zyrtare Bosnjë dhe Hercegovinës për të hapur një zyrë ndërlidhëse, siç kemi në Beograd dhe Greqi, e cila gjithashtu nuk e njohu Kosovën si një shtet të pavarur, por pa sukses. Z. [Kryetari i Presidencës së Bosnjë dhe Hercegovinës Milorad] Dodik refuzoi në stilin e tij. Mendoj se ai e keqkuptoi kërkesën time, sepse unë nuk i kërkova Bosnjë dhe Hercegovinës të njohë një Kosovë të pavarur, por të lehtësojë problemet e përditshme të njerëzve. Por unë do të vazhdoj të luftoj për të.